Chuyện giảm nghèo ở vùng biên giới: [Bài cuối] Lời hứa bên dòng Sê San

Trăn trở của Chủ tịch xã

Khi còn tên huyện Ia Grai của tỉnh Gia Lai (cũ), anh Phan Đình Thắm là Trưởng phòng Nông nghiệp- Phát triển nông thôn của huyện này. Từ ngày 1/7/2025, khi bỏ cấp huyện, thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, anh Thắm được cấp trên điều động về làm Chủ tịch UBND xã biên giới Ia O.

Ia O không chịu tác động nhiều sau khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, bởi là xã biên giới nên không tiến hành sáp nhập xã mà vẫn giữ nguyên hiện trạng của xã cũ. Cả xã có 9 làng, dân số gồm 2.677 hộ với 11.132 nhân khẩu, người đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ 68%.

“Nguồn thu nhập chính của bà con trong xã là từ những vườn cà phê, cao su tiểu điền, đặc biệt toàn xã có khoảng 1.300ha điều và gần 500ha lúa nước. Cà phê thì mấy năm nay được mùa, được giá nên bà con có thu nhập cao. Điều thì tùy mỗi năm do giá cả lên xuống thất thường. Còn gần 500ha lúa nước đảm bảo an ninh lương thực tại chỗ”, anh Thắm cho biết.

“Như vậy là không lo thiếu gạo ăn?”, tôi hỏi, Chủ tịch xã Ia O gật đầu và cho biết thêm, với gần 500ha lúa nước, bà con đã biết đưa những giống lúa mới cho năng suất, chất lượng cao vào trồng như NH6, Rio2. Đây là những giống lúa cao sản, đã được ngành khuyến nông thường xuyên tập huấn khá kỹ cho bà con về kỹ thuật canh tác nên mang lại hiệu quả cao.

So với các xã biên giới khác trên địa bàn tỉnh Gia Lai thì bức tranh kinh tế của xã Ia O khá sáng sủa. Điều này dễ hiểu bởi ngoài nội lực, trên địa bàn xã còn có nhiều doanh nghiệp đứng chân, chủ yếu vẫn là các đơn vị thuộc Binh đoàn 15 trồng cao su trên địa bàn như các Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 74, 75 và 715. Những đơn vị này thường xuyên chia sẻ gánh nặng với địa phương trong công tác giảm nghèo. Qua chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, chỉ trong một thời gian ngắn, các đơn vị đã tặng 20 căn nhà kiên cố cho người dân. Trong năm 2025, hàng loạt tuyến đường dân sinh được triển khai thi công, cũng từ sự hỗ trợ của các đơn vị. Theo đó, diện mạo nông thôn mới ở xã Ia O được đánh giá là khá khang trang.

Anh Phan Đình Thắm chia sẻ: “Phải thừa nhận là các đồng chí lãnh đạo xã Ia O trước ngày 1/7/2025 đã làm được nhiều việc giúp dân xóa đói, giảm nghèo. Anh em lãnh đạo xã hiện tại được thừa hưởng những thành quả trước đó, tiếp tục phát huy nội lực để công cuộc giảm nghèo của xã sớm được về đích”.

Tuy nhiên Chủ tịch xã Ia O vẫn còn không ít trở trăn, khi mà cả xã còn 175 hộ nghèo và 315 hộ cận nghèo. Đất đai có, các loại giống cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng, các biện pháp canh tác tiên tiến đã được tập huấn khá kỹ, xã được Nhà nước đầu tư tối đa,... nhưng vẫn nghèo. “Nói thẳng ra, không ít những hộ trong danh sách hộ nghèo, hộ cận nghèo nêu trên còn có tâm lý ỷ lại, trông chờ vào sự hỗ trợ từ Nhà nước. Hay nói thẳng hơn nữa là họ lười lao động nên nghèo. Tất nhiên là không kể đến những hộ gia đình thuộc diện chính sách, gia đình neo đơn không có sức lao động”, Anh Thắm thẳng thắn thừa nhận.

Tiếp cận nguồn vốn, phát triển ngành nghề

Theo Chủ tịch Phan Đình Thắm thì đó là những gì mà Ia O cần làm trong thời gian tới, nhằm hiện thực hóa mục tiêu thoát nghèo mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã mới đây đã đề ra.

Tính đến tháng 6/2024, xã Ia O có 950 hộ vay vốn từ Ngân hàng Chính sách xã hội, với tổng dư nợ trên 55 tỷ đồng. Đây được xem là động lực góp phần tạo điều kiện cho người dân đầu tư phát triển sản xuất, cải thiện thu nhập. Ngoài ra, giai đoạn 2022- 2025, xã đã triển khai hỗ trợ sinh kế từ các Chương trình Mục tiêu Quốc gia với 54 con bò sinh sản cấp cho hộ nghèo. Năm 2025, xã tiếp tục triển khai mô hình giảm nghèo trị giá 222 triệu đồng để mua bò cái sinh sản, hiện tại đang thực hiện và giải ngân theo kế hoạch.

“Vào ngày 19 hàng tháng, chúng tôi tổ chức giao ban với Ngân hàng Chính sách xã hội đứng chân trên địa bàn, qua đó tìm các gói vay thích hợp, giúp người dân có nhu cầu dễ dàng tiếp cận để bà con có điều kiện phát triển sản xuất, phát triển kinh tế hộ gia đình một cách bền vững”, anh Thắm cho biết.

Cũng theo Chủ tịch Phan Đình Thắm, muốn thoát nghèo bền vững và lâu dài, nhất thiết bà con phải được đào tạo nghề một cách bài bản, phù hợp với điều kiện của địa phương. Hiện toàn xã có khoảng 600 người là con em người dân tộc thiểu số đang làm công nhân cho các đơn vị trồng cao su trên địa bàn. “Công việc chính của lực lượng này là chăm sóc vườn cây, cạo mủ cao su. Mỗi tháng, chí ít mỗi người cũng có thu nhập năm đến bảy triệu đồng từ việc cạo mủ cao su, người chăm chỉ còn được mười triệu đồng mỗi tháng”, anh Thắm cho biết thêm.

Với công tác đào tạo nghề, ngoài các doanh nghiệp trồng cao su hướng dẫn những người tham gia làm công nhân về kỹ thuật cạo mủ cao su, xã cũng thường xuyên mời các chuyên gia về, tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật trồng lúa nước, trồng rau xanh, chăm sóc cà phê và các loại cây ăn quả, kỹ thuật chăn nuôi an toàn sinh học... Nghề mộc, nghề xây dựng cũng được đưa vào các chương trình đào tạo nghề thường xuyên được tổ chức tại xã. “Trước tiên là phục vụ cho chính gia đình mình. Sau đó ai có nhu cầu thuê lao động thì đội ngũ này sẵn sàng tham gia để lấy tiền công, thêm vào thu nhập của gia đình. Không có cái nghề trong tay thì đừng mong đến chuyện thoát nghèo, và càng đừng mong đến chuyện vươn lên khá giả”, Chủ tịch xã Phan Đình Thắm thẳng thắn chia sẻ.

...

Cuộc trò chuyện giữa chúng tôi với Chủ tịch UBND xã Ia O Phan Đình Thắm còn khá dài, nội dung vẫn là xoay quanh vấn đề làm sao để người J’rai vùng biên giới này sớm thoát được nghèo, sớm vươn lên khá giả, thậm chí là làm giàu trên những lô cao su, những vườn cà phê, những thửa ruộng lúa nước nơi đây.

Cuối chiều, chúng tôi mới chia tay anh Thắm để ra về. Con đường 14C chạy dọc biên giới ướt sũng trong cơn mưa cuối mùa. Hai bên đường là bạt ngàn những lô cao su, là trĩu cành những vườn cà phê đang vào vụ thu hoạch, là mượt mà những chân ruộng lúa nước hai vụ, và thong dong những đàn bò đang lững thững về chuồng sau một ngày miệt mài trên đồng cỏ, những thảo nguyên xanh đến bất tận.

Dòng Sê San huyền thoại vẫn dịu dàng ôm lấy Ia O, cung cấp nước tưới cho những cánh đồng nơi đây. Dưới lòng sông, những sản vật trời ban như cá tầm, cá lăng... tất cả đều được dòng sông hào phóng dâng tặng lại cho con người.

Sông Sê San vẫn thao thiết chảy, mải miết kể lại câu chuyện giảm nghèo của xã biên giới Ia O, và sông vẫn đang chờ để kể một câu chuyện giảm nghèo của Ia O đẹp hơn thế nữa.

"Theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã lần thứ nhất, cũng như chỉ tiêu của tỉnh giao, hàng năm, xã phấn đấu giảm 2,5% hộ nghèo. Hiện tại còn 175 hộ nghèo, nghĩa là trong năm nay chúng tôi phải giảm được 67 hộ nghèo. Phấn đấu, chắc chắn sẽ được”, Chủ tịch UBND xã Ia O, anh Phan Đình Thắm khẳng định.