Những người không cam phận nghèo: [Bài 3] Người trẻ mở đường cho nhung hươu Quỳnh Anh

Từ kỹ sư công nghệ đến người làm mới nghề truyền thống

Sinh ra trong gia đình 7 anh chị em, có nghề nuôi hươu lâu đời ở xã Quỳnh Anh (trước đây là xã Quỳnh Bảng, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An), Nguyễn Hữu Tình - chàng trai sinh năm 1988, từng được kỳ vọng sẽ gắn bó với nghề kỹ sư và giảng dạy. Tốt nghiệp loại giỏi ngành công nghệ thông tin, Đại học Công nghiệp TP Hồ Chí Minh, rồi tiếp tục học cao học về quản trị kinh doanh, Tình sớm có công việc ổn định tại Trường Cao đẳng Nghề số 8 (Bộ Quốc phòng).

Thế nhưng, trong anh vẫn đau đáu một nỗi niềm: ở quê, người dân vẫn quanh quẩn với ruộng cát, biển gió, trong khi tiềm năng của nghề nuôi hươu - nghề đã gắn bó với vùng đất này suốt gần một thế kỷ chưa được phát huy xứng tầm. Anh quyết định nghỉ dạy, bán ngôi nhà ở miền nam, gom vốn liếng trở về quê khởi nghiệp, mang theo niềm tin: “Nếu biết làm khác, nghề của cha ông sẽ hồi sinh và mang lại giá trị lớn hơn nhiều lần”.

Những ngày đầu, anh dựng chuồng bằng tôn cũ, mua ba con hươu giống. Cùng với việc học hỏi kinh nghiệm của bố mẹ hướng dẫn, Tình mày mò tự học thêm, từ việc chọn thức ăn, tiêm phòng, đến cách nhận biết thời điểm hươu mọc lộc. Nhiều đêm, anh ngồi bên nồi cao nhung thử nghiệm công thức chế biến, vừa đọc tài liệu, vừa ghi chép tỉ mỉ.

Có lần, mẻ cao cháy đen, anh phải vay mượn để mua lại nguyên liệu. Nhưng càng thất bại, Tình càng hiểu hơn rằng, nghề nuôi hươu không chỉ là kế sinh nhai, mà là niềm tự hào của quê hương Quỳnh Anh - vùng đất bãi ngang trước đây vốn nghèo khó nhưng cũng từng được mệnh danh là “cái nôi của nhung hươu Việt Nam”.

“Hươu là loài khá hiền lành nhưng vẫn giữ nét hoang dã. Vì thế, đòi hỏi người nuôi phải kiên nhẫn, nhẹ nhàng. Ai nóng vội là thua ngay”, anh Tình cười hiền, tay vuốt ve cặp nhung vừa mọc non.

Từ ba con ban đầu, đến nay anh đã phát triển đàn hươu lên hơn 100 con, trong đó 50-60 con cho thu hoạch ổn định. Mỗi con đực trưởng thành cho hai cặp nhung mỗi năm, trung bình 1,5-2 kg/lộc. Ngoài ra, trang trại nuôi hươu của anh còn cung cấp giống cho nhiều người có nhu cầu, thậm chí cung cấp giống hươu vào tận trong miền Nam, mang lại thu nhập hàng trăm triệu đồng.

Từ lộc nhung thô đến thương hiệu OCOP 3 sao

Nếu như trước đây người dân chỉ bán nhung tươi, khó bảo quản, lại phụ thuộc vào thương lái thì Nguyễn Hữu Tình đã thay đổi hoàn toàn tư duy sản xuất đó. Với nền tảng kỹ sư công nghệ, anh hiểu rằng chỉ chế biến sâu và chuẩn hóa quy trình mới nâng cao được giá trị sản phẩm.

Anh đầu tư gần 1 tỷ đồng xây dựng cơ sở chế biến mang tên Nhung hươu Bảo Long, trang bị máy sấy, máy ép chân không, máy nghiền bột, máy dán màng seal… để khép kín quy trình. Nhung tươi được xử lý, sấy lạnh, nghiền thành bột, đóng gói thành phẩm. Anh còn sáng tạo các dòng sản phẩm mới như cao nhung, mật ong ngâm nhung, rượu nhung, viên nang nhung hươu…

Năm 2021, cơ sở của anh được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu hàng hóa. Đến năm 2023, có 3 sản phẩm Nhung hươu Bảo Long được công nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh Nghệ An, mở đường vào chuỗi siêu thị, cửa hàng đặc sản và sàn thương mại điện tử.

Không chỉ dừng lại ở chế biến, anh còn tiên phong minh bạch hóa quy trình sản xuất - mỗi sản phẩm đều có mã QR truy xuất nguồn gốc, bao bì thiết kế sang trọng. “Tôi muốn người tiêu dùng tin tưởng rằng họ đang dùng sản phẩm sạch, thật và đúng chất lượng của vùng đất Quỳnh Anh”, anh Tình chia sẻ.

Từ khi thương hiệu Bảo Long ra đời, nhiều hộ dân trong xã đã học theo cách làm của anh. Nhờ liên kết cung ứng nguyên liệu, hàng chục hộ nuôi hươu có đầu ra ổn định, thu nhập tăng gấp đôi so với trước. Một số hộ gia đình trong xã đã mạnh dạn mở rộng đàn lên 20-30 con, thậm chí có hộ gia đình ông Hồ Văn Xuyên đã mở rộng đàn hươu lên đến hơn 100 con để tham gia chuỗi cung ứng do anh Tình điều phối.

Ông Hồ Đăng Tâm, Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Quỳnh Anh, nhận xét: “Nguyễn Hữu Tình là hình mẫu của lớp nông dân trẻ thời 4.0. Anh không chỉ kế thừa nghề cũ, mà còn nâng tầm giá trị bằng khoa học, công nghệ và tư duy thị trường. Cách làm của anh đã khơi dậy phong trào khởi nghiệp ở địa phương, góp phần đưa Quỳnh Anh thoát nghèo, trở thành vùng nuôi hươu nổi tiếng của tỉnh Nghệ An”.

Khát vọng đưa nhung hươi Quỳnh Anh vươn tầm quốc gia

Giờ đây, mỗi mùa nhung hươu đến, xưởng chế biến của Nguyễn Hữu Tình lại đỏ lửa suốt đêm. Từng lọ cao, từng gói bột, từng chai mật ong ngâm nhung hươu được đóng gói cẩn thận, mang đi khắp các tỉnh, thành từ Hà Nội, Đà Nẵng đến TP Hồ Chí Minh. Không chỉ trong nước, anh đang xúc tiến hồ sơ để xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản và Hàn Quốc - những quốc gia chuộng sản phẩm bổ dưỡng từ nhung hươu.

Anh Tình tâm niệm rằng: “Nếu chỉ bán nhung thô, mình mãi quanh quẩn trong ‘ao làng’. Còn khi làm thành thương hiệu, ta có thể đứng vững trên thị trường lớn, đưa nhung hươu Quỳnh Anh trở thành sản phẩm quốc gia”.

Hiện anh đang cùng một nhóm chuyên gia dược học nghiên cứu dòng thực phẩm bảo vệ sức khỏe từ nhung hươu, kết hợp dược liệu bản địa như đông trùng, nhân sâm, linh chi… dự kiến ra mắt trong thời gian tới. Đây được kỳ vọng là sản phẩm “xanh, sạch, chuẩn hóa” đầu tiên của Nghệ An trong ngành dược liệu tự nhiên.

Anh Tình còn ấp ủ kế hoạch xây dựng vùng du lịch sinh thái trải nghiệm nghề nuôi hươu - nơi du khách có thể trực tiếp tham quan, tìm hiểu quy trình chế biến nhung và thưởng thức các sản phẩm đặc trưng. “Du lịch trải nghiệm gắn với sản phẩm OCOP sẽ giúp lan tỏa giá trị quê hương, để người dân tự hào và gắn bó với nghề”, anh Tình chia sẻ.

Theo thống kê của UBND xã Quỳnh Anh, đến năm 2025, tổng đàn hươu của xã Quỳnh Anh và một số vùng lân cận đạt hơn gần 10.000 con, sản lượng nhung hơn 5 tấn/năm, doanh thu hàng chục tỷ đồng.

Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Quỳnh Anh cho biết thêm: “Chúng tôi đang phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ để mở rộng nhãn hiệu chứng nhận Nhung hươu Quỳnh Anh. Đây là cơ sở pháp lý để xây dựng chuỗi liên kết, hướng tới xuất khẩu. Những người tiên phong như anh Nguyễn Hữu Tình chính là hạt nhân của phong trào ‘nông dân làm kinh tế giỏi’ hôm nay”.

Nhìn lại chặng đường sáu năm khởi nghiệp, anh Nguyễn Hữu Tình không giấu được niềm xúc động: “Ngày tôi rời giảng đường về quê, nhiều người nói tôi dại dột. Nhưng giờ tôi tin mình đã chọn đúng. Nghề truyền thống nếu biết ứng dụng khoa học và làm thật, chắc chắn sẽ có tương lai”.

Giữa tiếng sóng rì rào của biển Quỳnh Anh, đàn hươu trong trang trại của anh vẫn hiền lành gặm cỏ. Mỗi mùa nhung đến, ánh mắt anh Tình lại sáng lên như ánh lộc xuân - biểu tượng của sự tái sinh và khát vọng vươn lên từ vùng quê cát trắng bãi ngang xứ Nghệ.