Những người không cam phận nghèo: [Bài 4] Tỷ phú trồng hoa nơi nắng gió

Khát vọng trên cát trắng

Xã Thạch Khê, ven bờ biển Hà Tĩnh - nơi từng được gọi là vùng bãi ngang nghèo với những cơn gió Lào bỏng rát, triền cát trắng mênh mông và những mảnh đất bạc màu khó trồng trọt. Ở đó, đời sống nhiều gia đình từng dựa vào biển, những nghề truyền thống nhỏ lẻ và nỗi lo thời tiết khắc nghiệt luôn đeo bám. Chính trong sự khắc nghiệt nhất ấy, câu chuyện về anh Phạm Văn Huy trở nên đặc biệt: một người nông dân dám nghĩ, dám làm, quyết tâm đưa công nghệ vào nông nghiệp để làm giàu ngay trên chính mảnh đất mình sinh ra.

Khởi nghiệp từ hai bàn tay trắng, chứng kiến nhiều người trẻ rời quê đi xa mưu sinh, nhưng anh Huy chọn ở lại, kiên trì tìm hướng đi mới. “Tôi tin rằng nếu mình chịu học, biết đổi mới thì ở vùng đất nào hoa cũng có thể nở”, anh chia sẻ. Năm 2021, khi có chính sách hỗ trợ ứng dụng khoa học - công nghệ vào nông nghiệp, anh mạnh dạn vay vốn đầu tư hơn 10 tỷ đồng xây dựng mô hình trồng lan hồ điệp công nghệ cao trên diện tích 2.500 m², quy mô khoảng 80.000 cây.

Nhiều người ban đầu ngạc nhiên, thậm chí nghi ngại vì lan hồ điệp vốn là “hoa quý tộc”, khó tính, cần điều kiện khí hậu ôn hòa, liệu có thể nở rộ trên đất cát ven biển Thạch Khê? Nhưng với anh Huy, thử thách chính là động lực. Anh cho rằng, chỉ có ứng dụng công nghệ, chỉ có tư duy mới, người dân vùng bãi ngang mới có thể “thoát nghèo thật sự”.

“Ngày trước, cát trắng chỉ biết trồng phi lao, dưa hấu hoặc khoai lang, năng suất bấp bênh. Tôi muốn chứng minh rằng nông dân ở vùng cát vẫn có thể làm giàu nếu biết dựa vào tri thức”, anh Huy nói.

Khát vọng của anh đơn giản mà chứa đựng điều lớn lao, chứng minh người nông dân Thạch Khê có thể làm nông nghiệp theo cách mới - khoa học, bền vững và mang giá trị thực tế. Anh tự học kỹ thuật, tham gia các lớp chuyển giao công nghệ, hợp tác với phòng thí nghiệm để nhân giống và nuôi cấy mô, đồng thời thiết kế quy trình sản xuất số hóa để kiểm soát toàn bộ chuỗi giá trị.

Khi công nghệ làm chủ mùa vụ

Bước vào khu nhà màng của anh Huy, cảm giác đầu tiên là sự đối lập hoàn toàn: ngoài kia là nắng gió khắc nghiệt, bên trong là không khí mát mẻ, độ ẩm, ánh sáng và nhiệt độ được điều chỉnh chính xác nhờ hệ thống cảm biến tự động, quạt thông gió, hệ thống làm lạnh sâu, giàn mát và bộ điều khiển trung tâm. Mọi chỉ số môi trường được ghi nhận liên tục; các chu trình tưới, pha phân, phun dinh dưỡng được lập lịch và điều khiển từ xa qua thiết bị số.

Anh Huy giải thích rằng, yếu tố quyết định sự sống còn của lan hồ điệp là duy trì nhiệt độ dưới 31°C và độ ẩm tối ưu không vượt quá 80%. Ở Thạch Khê, mùa hè có lúc nhiệt độ vượt xa ngưỡng đó, mùa đông lại lạnh khô; nếu không có công nghệ, việc trồng loại lan này gần như bất khả thi. Vì vậy, anh luôn nhấn mạnh: “Làm nông nghiệp công nghệ cao phải đầu tư đồng bộ, không thể cắt xén khâu nào”.

Nguồn giống được nuôi cấy mô trong phòng thí nghiệm, đảm bảo sạch bệnh và đồng đều về chất lượng. Nhờ đó, anh có thể chủ động điều tiết thời điểm ra hoa, phục vụ dịp Tết, ngày lễ hay đơn hàng lớn. Sau hai năm thực nghiệm và sản xuất thương mại (2023-2024), mô hình cho hiệu quả rõ rệt, tỷ lệ ra hoa đạt gần 100%, sản phẩm đồng đều, chất lượng ổn định.

Không chỉ dừng ở kỹ thuật, anh Huy còn áp dụng chuyển đổi số toàn diện, từ thu thập dữ liệu môi trường, quản lý tưới tiêu, đến phân tích năng suất, dự báo thời vụ. Nhờ đó, Công ty TNHH Trí Đức Hà Tĩnh mỗi năm cung cấp hơn 70.000 chậu lan ra thị trường, doanh thu đạt 7,5-8 tỷ đồng. 

Trước kết quả ấn tượng đó, đầu năm 2025, anh Huy tiếp tục mở rộng khu trồng lan thứ hai với quy mô 50.000 cây, đầu tư hệ thống nhà màng và thiết bị hiện đại tương tự. Như vậy, tổng quy mô vườn lan của anh hiện đạt gần 130.000 cây lan hồ điệp, đa dạng về chủng loại với nhiều dòng quý như lan tuyết đào, lan Anna, hồng 998, hồng bản đồ, xanh đại, vàng kim thư… được anh lai tạo và chăm sóc theo quy trình riêng biệt để phục vụ phân khúc thị trường khác nhau.

Chủ tịch UBND xã Thạch Khê Trần Quang Hưng, nhận xét: “Anh Phạm Văn Huy là tấm gương điển hình trong phong trào nông dân khởi nghiệp, làm giàu trên chính mảnh đất cát quê hương. Mô hình của anh không chỉ tạo ra giá trị kinh tế mà còn truyền cảm hứng cho bà con, nhất là lớp trẻ, tin rằng nông nghiệp công nghệ cao là hướng đi khả thi ngay cả ở vùng bãi ngang khó khăn”.

Nhưng anh Huy không giữ công nghệ cho riêng mình. Anh mở lớp đào tạo tại chỗ, sẵn sàng chuyển giao quy trình cho bà con muốn làm theo. “Muốn lan nở đẹp, phải có quy trình; muốn nghề sống bền, phải có người kế thừa và chia sẻ kỹ thuật”, anh nói.

Hiện nay, hơn 20 lao động địa phương được tuyển dụng làm việc thường xuyên, có thu nhập ổn định từ 12-15 triệu đồng/tháng, được tiếp cận với kỹ thuật số trong canh tác - một bước nhảy vọt về năng lực sản xuất nông nghiệp vùng ven biển.

Lan tỏa sinh kế bền vững

Từ một vườn thử nghiệm, mô hình trồng lan công nghệ cao của anh Huy nay đã trở thành biểu tượng đổi mới nông nghiệp ở Thạch Khê. Tác động lan tỏa thể hiện rõ trên nhiều mặt. Về kinh tế, hàng chục lao động có việc làm ổn định, nhiều gia đình có thêm nguồn thu, diện mạo làng mạc khởi sắc. Về môi trường, nhà màng tiết kiệm nước, sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật theo cách khoa học, giảm ô nhiễm và lãng phí. Về xã hội, mô hình góp phần giữ người trẻ ở lại quê, học nghề, gắn bó với nông nghiệp hiện đại.

Ông Trần Quang Hưng, khẳng định: “Thạch Khê từng được xem là vùng bãi ngang nghèo khó nhưng từ khi xuất hiện mô hình của anh Huy, nhận thức của người dân đã thay đổi. Bà con hiểu rằng, nếu dám đầu tư bài bản, áp dụng công nghệ, vùng đất cát này có thể sinh ra hoa, sinh ra của cải. Chính quyền xã đang khuyến khích nhân rộng mô hình, hỗ trợ về thủ tục và kỹ thuật để nhiều hộ khác học theo. Không chỉ bó hẹp ở trồng lan mà sẽ mở hướng đa dạng hơn về trồng các loại rau công nghệ cao”.

Anh Huy hiện tiếp tục mở rộng khu ươm, chủ động nguồn giống lan hồ điệp, hướng tới cung ứng. Mục tiêu của anh không chỉ là bán hoa, mà là xây dựng thương hiệu “Lan Trí Đức Hà Tĩnh”, gắn sản phẩm với câu chuyện về một vùng bãi ngang đã vươn lên từ gian khó. Khi thương hiệu được xây dựng, giá trị gia tăng cũng sẽ đi lên, người trồng được hưởng lợi nhiều hơn, cộng đồng được hưởng lợi lớn hơn.

Anh Vũ Quốc Việt, người từng làm nghề chài lưới quanh biển, nay được thuê làm việc trong vườn lan với thu nhập ổn định, việc tiếp cận công nghệ là bước ngoặt: “Tôi không ngờ miền cát trắng này lại trồng được lan. Làm việc giữa sắc hoa, chúng tôi yêu đời và thu nhập ổn định hơn”, anh nói.

Câu chuyện của anh Phạm Văn Huy không chỉ là chuyện một người trồng hoa thành công; đó là bài học về cách nông dân hiện đại sử dụng tri thức, khoa học và số hóa để biến thách thức thành cơ hội. Từ vùng bãi ngang ven biển, nơi gió Lào và cát trắng tưởng như không thể canh tác, giờ đã rực rỡ sắc lan, tạo việc làm, thu nhập và khát vọng đổi mới cho cộng đồng.