Kỳ Hải Nam - cây tỷ phú hay trò lừa bán giống?: [Bài 2] Thủ đoạn nhập lậu cây giống Trung Quốc

Canh thời tiết để "nhập chui" cây giống

Khi chúng tôi ngỏ ý muốn nhập cây giống kỳ Hải Nam (hắc kỳ) số lượng lớn để trồng vài hecta, “trùm” buôn Nguyễn Văn B - giám đốc một trung tâm giống cây trồng ở xã Tam Đảo (tỉnh Phú Thọ) thông báo: “Hắc kỳ ở đây chỉ còn khoảng 2.500 cây. Nếu em thông báo sớm bên kia thì nó (nhà cung cấp giống bên Trung Quốc - PV) cũng cấp đủ cho các bác thôi, nhưng phải mất khoảng 20 ngày”.

Chúng tôi thắc mắc vì sao thời gian vận chuyển lại lâu như vậy? được B giải thích: Nếu vận chuyển từ Trung Quốc về qua đường Móng Cái thì chỉ mất hơn 1 ngày (trường hợp đi đường biển từ đảo Hải Nam thì mất thêm 3 tiếng), nhưng hàng này không đi đường tiểu ngạch được mà phải đi đường chính ngạch. Một số lượng nhỏ cây giống sẽ phải bóc hết bầu đất theo quy định mới vận chuyển được vào Việt Nam, còn số lượng khác sẽ được kết hợp với những hàng hóa khác (ví dụ như vải vóc) để đưa về. Bởi vậy, phải chờ có chuyến phù hợp mới có thể vận chuyển được.

Đặc biệt, phải canh thời tiết thuận lợi mới có thể cho hàng về được chứ không nó "luộc" cây ở trong thùng container, về đến đây chỉ thành củi thôi. 

Bài liên quan

Kỳ Hải Nam - cây phát tài hay trò lừa bán giống?: [Bài 1] Sự thật giống cây… có trầm từ bé

B cũng cho biết, “cây giống không đi xe lạnh được, vì xe lạnh nó khô cây, hút hết nước ngay”. Chính vì phải giũ đất hoặc “đi chui” với các loại hàng hóa khác, nên chủ cơ sở này thừa nhận, sẽ có tỷ lệ cây bị “chột”.

Qua tìm hiểu của chúng tôi, với danh nghĩa giám đốc trung tâm giống cây trồng, B đã trực tiếp ký hợp đồng cung ứng giống và cam kết bao tiêu sản phẩm với đối tác, trong đó một hợp đồng trị giá 335 triệu đồng để cung ứng 400 cây giống kỳ Hải Nam Quốc Hương (đơn giá 500.000 đồng/cây) và 900 cây kỳ Hải Nam Vua Dầu (đơn giá 150.000 đồng/cây) cho khách hàng tại ấp Tân Phú, xã Thuận Lợi, tỉnh Đồng Nai. Thậm chí, trong hợp đồng, trung tâm này còn cam kết đảm bảo cây giống chuẩn kỳ Hải Nam hồng kỳ, cây cao 40-50 cm và tất cả các cây đều phải hình thành tạo trầm có sản lượng sau 6-7 năm. Đặc biệt, khi cây đã có trầm (khoảng 5-7 năm), đạt tiêu chuẩn thu hoạch, trung tâm này có trách nhiệm hỗ trợ thu mua cho bên A.

Việc quảng cáo công khai bán cây giống kỳ Hải Nam tràn lan trên các nền tảng mạng xã hội như Youtube, Facebook, Tiktok…, thậm chí là có cả hợp đồng ký dấu đỏ cung cấp và bao tiêu sản phẩm cho thấy dấu hiệu bất chấp quy định về cây trồng, kinh doanh cây giống lâm nghiệp của pháp luật.

Chủ vườn giống… bán buôn cho các tiktoker là sống khỏe

Rời trung tâm giống cây trồng của B ở xã Tam Đảo (Phú Thọ), chúng tôi di chuyển khoảng 3 km tìm đến nhà vườn TH - đơn vị chuyên bán sỉ cây giống kỳ Hải Nam ở Việt Nam. Người đón tiếp và đưa chúng tôi đi mục sở thị vườn giống kỳ Hải Nam là vợ chồng L và H.

Khi đến một khoảng đất trống, người đàn ông này bảo vừa thu hoạch cây kỳ Hải Nam hơn 2 năm tuổi, bán để làm nhà, được 400 triệu đồng.

Theo lời vợ chồng L, cơ sở này không quảng cáo mạnh trên mạng xã hội mà chủ yếu bán buôn cho đội ngũ facebooker, tiktoker. Họ đến mượn vườn giống rồi tổ chức quay clip tại vườn để bán hàng. “Mình bán cho đội livestream cũng được mà, sống khỏe”, L vừa dứt lời thì bà vợ thêm vào: “Các bố quảng cáo trên tiktok mười mấy đến hai mươi triệu một cây, chả có đâu”.

Ngoài các loài kỳ Hải Nam phổ biến, trong vườn của L, có những loại cây giống có giá 1,5 - 2 triệu đồng/cây (như giống hồ ban số 2, tâm dầu số 2), tuy nhiên nữ chủ vườn nói thẳng: “Các em không trồng được đâu, chị chỉ lấy giống về trồng thử thôi”.

Ngoài bán cây giống, chủ cơ sở này còn cung cấp hạt giống để khách hàng gieo trồng: “Chị vừa lấy hạt cho một dự án 60.000 đồng/cây đấy. Còn bọn em thì chị lấy 30.000 thôi. Chị nhập bên Trung Quốc về bên này bán trực tiếp, xong là chị bao đầu ra cho bọn em luôn để yên tâm”. Thậm chí, nếu chúng tôi yêu cầu làm hợp đồng cam kết cung ứng giống và bao tiêu sản phẩm, xuất hóa đơn giá trị gia tăng (VAT) thì công ty của H và L cũng có thể đáp ứng được.

Về thị trường, cơ sở này khoe đã bán cây/hạt giống kỳ Hải Nam cho khách ở Quảng Bình trồng vài hecta, bán cho khách ở Nghệ An trồng 18 ha, ở Huế dự kiến cấp giống cho 60 ha, Tây Ninh cũng cung cấp 1,2 vạn cây giống tâm dầu… Đặc biệt, có công ty Đ.P ở Bình Phước trồng mấy chục hecta…

Tuy nhiên, khi chúng tôi muốn xem thử một hợp đồng công ty này đã ký kết bao tiêu sản phẩm với đối tác, thì cả bà H thừa nhận, thực tế thì chưa có bất kỳ hợp đồng bao tiêu sản phẩm khi cây đến tuổi khai thác (khoảng 5-6 năm tuổi) với bất cứ khách hàng nào.

Lỗ hàng chục tỷ sau nhiều năm trồng cây dó bầu Trung Quốc

Để tìm hiểu về công tác quản lý hoạt động gây trồng, kinh doanh giống cây trồng, trong đó có các giống kỳ Hải Nam xuất xứ từ Trung Quốc, chiều 17/9, chúng tôi liên hệ với lãnh đạo Chi cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm Phú Thọ. Một lãnh đạo của Chi cục cho biết, ngày 8/6, tỉnh Vĩnh Phúc (cũ) cùng với Phòng Cảnh sát Kinh tế - Công an tỉnh Vĩnh Phúc cũng đã phát hiện một đường dây nhập lậu cây dó bầu, còn gọi là kỳ Hải Nam từ Trung Quốc về Việt Nam và đã khởi tố 4 bị can, trong đó có 3 bị can ở Vĩnh Phúc và 1 bị can ở Móng Cái (Quảng Ninh).

"Chúng tôi đã làm mạnh như thế, cương quyết như thế, thậm chí khởi tố mà mà các đối tượng vẫn cố tình quảng cáo để bán hàng. Chúng tôi sẽ giao cho anh em tiếp tục khuyến cáo trên hệ thống của các xã về loài cây ngoại lai này để người dân không trồng. Vì cây gió bầu này không có giá trị gì. Từ hàng chục năm trước, ở xã Ngọc Thanh đã có hộ ông Vượng đầu tư 17 tỷ trồng 30 ha giống cây này rồi, nhưng do cây không có khả năng tạo trầm, chủ vườn phải bán thanh lý gỗ với giá 7 tỷ đồng. Họ cứ gọi là kỳ Hải Nam như vậy nhưng thực tế nó là gió bầu Trung Quốc chứ là cái gì đâu”, vị này chia sẻ thêm.

Chúng tôi đặt câu hỏi: Vậy Chi cục Kiểm lâm và Lâm nghiệp có đi kiểm tra sau khi có hiện tượng này không? Vị lãnh đạo Chi cục khẳng định: “Ngay chiều nay (17/9), tôi yêu cầu các hạt ở địa bàn để đi kiểm tra đột xuất theo tin báo”.

Được biết, Hội Trầm hương Việt Nam cũng vừa ban hành các văn bản gửi đến các cơ quan chức năng và các hội viên về việc trồng cây kỳ Hải Nam. Công văn của Hội nêu rõ, hiện nay trên nhiều diễn đàn, hội nhóm và các phương tiện thông tin đại chúng đã trình chiếu, phát hành và bàn luận xôn xao về việc trồng, đầu tư, lợi nhuận, chất lượng và giá trị kinh tế cao của sản phẩm trầm hương thu được từ cây kỳ Hải Nam. Cây này chưa có tên khoa học, được cấy ghép từ cây dó bản địa Trung Quốc và nhập vào Việt Nam qua con đường tiểu ngạch từ các cửa khẩu phía Bắc nước ta. Những thông tin của cây kỳ Hải Nam này chưa được kiểm chứng, gây nhiều hiểu nhầm và ngộ nhận về giá trị thực tế của trầm hương thu được từ cây này.

Để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra đối với những tổ chức, cá nhân hoạt động trong ngành nghề trầm hương trong cả nước và hướng tới phát triển ngành nghề trầm hương theo đúng quy định của pháp luật hiện hành, Hội Trầm hương Việt Nam đề nghị Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo, xem xét cho ý kiến để khuyến cáo về việc trồng, đầu tư cây kỳ Hải Nam này.