Không chủ quan với 19 hồ chứa thủy lợi xuống cấp

Không thể chủ quan

Theo Chi cục Thủy lợi Bình Định, trong số 22 hồ chứa nước do các địa phương quản lý được kiểm tra sau mùa mưa lũ năm 2024, chỉ có 3 hồ chứa, gồm: Hồ Hưng Long và hồ Hóc Tranh cùng nằm trên địa bàn xã An Hòa (huyện An Lão) và hồ Kim Sơn nằm trên địa bàn thôn Kim Sơn, xã Ân Nghĩa (huyện Hoài Ân) là mới được sửa chữa, nâng cấp nên không có gì phải lo.

19 hồ chứa còn lại ở các huyện, thị xã: Phù Mỹ, Phù Cát, Tây Sơn, Tuy Phước và Hoài Nhơn do đã quá ‘già nua’ nên đã xuống cấp trầm trọng, chủ yếu thân và nền đập bị thấm nước, mái đập bị xói lở.

“Tình trạng thấm thân đập, nền đập tại các hồ Hóc Mít nằm ở xã Mỹ Chánh Tây (huyện Phù Mỹ), hồ Hóc Xeo (còn gọi là hồ Phú Dõng) ở xã Cát Khánh (huyện Phù Cát) hay hồ Tân Thắng nằm trên địa bàn xã Cát Hải (huyện Phù Cát) ngày càng gia tăng, cần được sửa chữa gấp để bảo đảm an toàn”, ông Ngô Vĩnh Khánh, Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục Thủy lợi Bình Định cho hay.

Cũng theo ông Khánh, những hồ chứa xuống cấp không chỉ bị thấm thân đập, nền đập mà cống, tràn cũng đã hư hỏng. Ngoài ra, có những hồ còn tồn tại loại cống kiểu nút chai bị rò rỉ, tràn đá xây bong tróc, tràn đất tự nhiên bị xói lở; những tấm ván phai gỗ dùng để đóng mở cửa đập không còn khả năng giữ nước do đã mục ruỗng.

Bên cạnh đó, 15/19 hồ chứa do Công ty TNHH Khai thác công trình thủy lợi (KTCTTL) Bình Định đang quản lý, vận hành được kiểm tra sau mùa mưa lũ năm 2024 cũng có dấu hiệu hư hỏng kéo dài; mái đập bị xói lở, cống bị rò rỉ, van điều tiết, lan can rỉ sét; ví như hồ Cây Sung ở xã Mỹ Lộc (huyện Phù Mỹ), hồ Đại Sơn ở xã Mỹ Hiệp (huyện Phù Mỹ), hồ Đập Lồi ở xã Mỹ Hòa (huyện Phù Mỹ)…

“Những hạng mục quan trọng như kiểm định an toàn đập, lắp thiết bị quan trắc cho các công trình thủy lợi cần số tiền lớn, nhưng do kinh phí của công ty eo hẹp nên chúng tôi chưa thể thực hiện để đảm bảo an toàn cho các công trình nói trên. Từ năm 2025, hằng năm, UBND tỉnh Bình Định hỗ trợ công ty kinh phí để bảo trì công trình”, ông Nguyễn Văn Tánh, Chủ tịch kiêm Giám đốc Công ty TNHH KTCTTL Bình Định chia sẻ.

Theo ông Hồ Đắc Chương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Bình Định, trong bối cảnh biến đổi khí hậu khiến thời tiết ngày càng diễn biến khó lường, cực đoan, giai đoạn 2026-2030 Bình Định có kế hoạch sẽ tiếp tục sửa chữa, nâng cấp hàng chục hồ chứa hiện đang bắt đầu xuống cấp trầm trọng để đảm bảo an toàn hồ chứa.

Cần số hóa dữ liệu hồ chứa

Điều đáng quan ngại nhất đối với ngành chức năng là các hồ chứa vừa và nhỏ trước đây do chính quyền địa phương, HTX Nông nghiệp quản lý không có hồ sơ lưu trữ đầy đủ vì được xây dựng từ những thập niên 70, 80 của thế kỷ trước; quy trình vận hành, bảo trì chưa được lập hoặc đã quá hạn.

“Chúng tôi không hề chủ quan với những công trình hồ chứa đã xuống cấp; hiện trên địa bàn Bình Định còn khoảng 20 hồ chứa đã xuống cấp cần được sửa chữa, đơn vị quản lý thường xuyên kiểm tra, nắm chắc từng điểm yếu, từng vết thấm, thiết bị vận hành bị hư hỏng chỗ nào để kịp thời khắc phục. Sở Nông nghiệp và Môi trường Bình Định đã tham mưu, đề xuất và được UBND tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư sửa chữa, nâng cấp 11 hồ chứa hư hỏng, xuống cấp trong giai đoạn 2026-2030 với tổng kinh phí khoảng 285 tỷ đồng”, ông Hồ Đắc Chương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Bình Định cho hay.

Cũng theo ông Chương, về lâu dài, cần đẩy mạnh số hóa dữ liệu hồ chứa, lắp đặt hệ thống giám sát hiện đại, triển khai đào tạo chuyên môn, nâng cao năng lực cho cán bộ vận hành tại cơ sở; nhằm đảm bảo an toàn cho các công trình, bảo đảm an toàn dân sinh sống dưới hạ lưu.

“Trước đây, các thông số của những hồ chứa đều thể hiện trên bản giấy, qua thời gian lưu giữ từ 30-40 chục năm giờ đã hư hỏng hoặc thất lạc hết. Bây giờ cần nỗ lực tìm kiếm, tập hợp lại; nếu công trình nào bị mất hẳn thì phải đo đạc, tính toán lại, các thông số này đưa vào kho dữ liệu hồ chứa của tỉnh để khi cần đến chỉ cần nhấn phím là ra ngay”, ông Hồ Đắc Chương bày tỏ.

“Những công trình hồ chứa hầu hết được xây dựng ở khu vực miền núi, đã qua sử dụng 30-40 năm, lại nằm ngoài mưa, nắng, nên nhìn bằng mắt thì thấy chúng bình thường, nhưng tiềm ẩn bên trong những hư hỏng không thể thấy nếu không kiểm tra. Ví như những con đập đất dưới trời nắng mình không thấy gì, nhưng trong mưa lũ bỗng xuất hiện một dòng thấm nước đục ngầu thì biết đó là mối nguy”, ông Hồ Đắc Chương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Bình Định chia sẻ.