Đảm bảo vận hành an toàn
Ngày 2/6, Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi tổ chức họp Hội đồng tư vấn đánh giá an toàn đập, hồ chứa nước Dầu Tiếng năm 2025.
Theo Công ty TNHH MTV Khai thác Thủy lợi Miền Nam (đơn vị được giao quản lý, vận hành hồ Dầu Tiếng), năm 2024, công ty xả 12 đợt qua tràn xả lũ, lưu lượng xả từ 36 - 200 m³/s, với tổng lượng xả gần 1.450 triệu m³.
Trong đó, công ty xả ra môi trường kết hợp đẩy mặn cho Nhà máy nước Tân Hiệp là 966 triệu m³; xả hạ thấp mực nước hồ để gia tăng dung tích phòng lũ, chủ động chống lũ cho công trình, phòng và giảm lũ cho vùng hạ du hơn 480 triệu m³.
Năm 2024, hồ Dầu Tiếng xả 12 đợt qua tràn xả lũ. Ảnh: Trần Trung.
Kết thúc mùa lũ năm 2024 (ngày 1/12/2024), hồ Dầu Tiếng tích nước đạt cao trình 23,75m, ứng với dung tích hồ hơn 1.436 triệu m³, ít hơn so với thiết kế là 144 triệu m³ nước (đạt gần 91% so với thiết kế), thấp hơn trung bình nhiều năm là 0,18m, thấp hơn cùng kỳ năm 2023 là 0,29m, nhưng vẫn đảm bảo cấp đủ nước cho các nhu cầu sử dụng năm 2025 trên toàn hệ thống.
Để đảm bảo an toàn công trình trong mùa mưa, lũ năm 2025, công ty đã rà soát hiện trạng các hạng mục có nguy cơ mất an toàn; kiểm tra vật tư, trang thiết bị và vận hành thử máy móc trên hệ thống thủy lợi Dầu Tiếng - Phước Hòa. Công ty cũng đã lập danh mục đầu tư trung hạn giai đoạn 2026 - 2030 trình Bộ Nông nghiệp và Môi trường, với tổng mức đầu tư dự kiến trên 864 tỷ đồng.
Ông Trần Quang Hùng chia sẻ tại cuộc họp Hội đồng tư vấn đánh giá an toàn đập, hồ chứa nước Dầu Tiếng năm 2025. Ảnh: Trần Trung.
Ông Trần Quang Hùng - Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác Thủy lợi Miền Nam cho biết, bên cạnh kết quả đạt được, do hệ thống công trình trải rộng trên địa bàn 5 tỉnh, thành phố (Tây Ninh, Bình Dương, Bình Phước, Long An và TP. Hồ Chí Minh), trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, tốc độ đô thị hóa, phát triển kinh tế - xã hội tăng nhanh, công tác quản lý, vận hành, khai thác và bảo vệ công trình thủy lợi ngày càng gặp nhiều khó khăn.
Bên cạnh đó, các hạng mục công trình đã xuống cấp do tác động của thời gian và mưa bão, thường xuyên bị hư hỏng, trong khi nguồn lực đầu tư từ Nhà nước cho việc sửa chữa, nâng cấp và bảo trì còn hạn hẹp. Đặc biệt, dung tích lòng hồ hiện chưa được đánh giá lại, hành lang thoát lũ bị thu hẹp - nhất là đoạn từ sau đập đến cầu Bến Súc (dài 40 km).
Ngoài ra, công ty không có chức năng xử phạt, cưỡng chế, việc xử lý các hành vi vi phạm thuộc thẩm quyền của các đơn vị địa phương, dẫn đến tình trạng bị động trong xử lý vi phạm. Đồng thời, hệ thống pháp luật về quản lý tài nguyên nước, thủy lợi và an toàn đập, hồ chứa nước còn chưa đồng bộ, gây khó khăn trong thực thi các chính sách pháp luật.
Để phục vụ tốt công tác quản lý, vận hành đập, hồ chứa nước, công ty kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường quan tâm đầu tư sửa chữa, nâng cấp, hiện đại hóa công trình, cơ sở vật chất, trang thiết bị và hệ thống cảnh báo lũ, ngập lũ hạ du (bao gồm mốc hành lang bảo vệ hồ, hành lang thoát lũ, hệ thống thông tin cảnh báo).
Thực hiện các quy định pháp luật về quản lý an toàn đập, hồ chứa nước theo hướng tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số (xây dựng cơ sở dữ liệu, hệ thống quan trắc, giám sát vận hành hồ chứa, lắp đặt hệ thống cảnh báo, quan trắc môi trường nước tự động…). Đồng thời, tổ chức diễn tập phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn khi hồ xả lũ (với lưu lượng 400 - 600 m³/s).
Công ty TNHH MTV Khai thác Thủy lợi Miền Nam đã lập danh mục đầu tư trung hạn giai đoạn 2026 - 2030 trình Bộ Nông nghiệp và Môi trường, với tổng mức đầu tư dự kiến trên 864 tỷ đồng. Ảnh: Trần Trung.
Phê duyệt nhiệm vụ chuyên môn năm 2025 về xây dựng đường đặc tính và đánh giá bồi lắng lòng hồ Dầu Tiếng (Z-F-W), làm cơ sở điều chỉnh lại thông số kỹ thuật, quy trình vận hành hồ chứa phù hợp thực tế; đánh giá trữ lượng bồi lắng để có giải pháp nạo vét, phòng chống bồi lắng, tăng tuổi thọ công trình.
Phối hợp chặt chẽ các địa phương
Tại hội nghị, đại diện lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh, thành phố thụ hưởng trực tiếp từ công trình hồ Dầu Tiếng và các chuyên gia, các nhà khoa học đã có nhiều ý kiến đóng góp cho việc đảm bảo an toàn hồ chứa. Trong đó, tập trung sớm số hóa bản đồ ngập lụt, đẩy mạnh công tác dự báo, cảnh báo ngập lụt, tập trung nạo vét, nâng cấp hệ thống kênh mương thủy lợi tạo hành lang thoát lũ tốt để ứng phó tình huống khẩn cấp.
Ông Nguyễn Tùng Phong - Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phát biểu tại cuộc họp. Ảnh: Trần Trung.
Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Tùng Phong - Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi, cho biết: Hồ Dầu Tiếng là công trình trọng yếu liên vùng, sắp tới sẽ thực hiện mô hình chính quyền hai cấp. Liên quan đến việc xây dựng nghị định phân cấp, phân định thẩm quyền, hiện Cục đã hoàn tất rà soát 10 thủ tục hành chính, trong đó 7 thủ tục đã được phân cấp về địa phương, phù hợp với chỉ đạo của Tổng Bí thư và Thủ tướng Chính phủ về tinh thần phân cấp, phân quyền.
Đặc biệt, với các hồ chứa nước liên tỉnh như Dầu Tiếng, việc cấp phép các hoạt động trong phạm vi bảo vệ công trình sẽ do địa phương đảm nhiệm 100%. Tương tự, nhiệm vụ xây dựng và phê duyệt phương án bảo vệ công trình thủy lợi, trước đây do Bộ phụ trách, cũng đang được chuyển giao về cấp tỉnh.
Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi kiểm tra tiến độ nâng cấp, sửa chữa tràn xã lũ hồ Dầu Tiếng. Ảnh: Trần Trung.
Dù thúc đẩy phân cấp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường vẫn giữ lại một số nhiệm vụ có tính chất liên tỉnh, liên ngành như: xây dựng quy trình vận hành liên hồ chứa nước; xây dựng bản đồ ngập lụt do tính chất kỹ thuật cao và liên quan đến nhiều địa phương, bộ ngành. Các nhiệm vụ này tiếp tục do Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi chủ trì thực hiện.
Cùng với đó, Luật Thủy lợi và Nghị định 114/2018 về quản lý hồ chứa nước đang được rà soát, sửa đổi để phù hợp với thực tiễn mới và mô hình chính quyền hai cấp.
