Hợp tác xã - chìa khóa giảm nghèo bền vững ở Thái Nguyên

Hợp tác xã làm “bà đỡ” tri thức cho nông dân vùng nông thôn, miền núi

Những năm gần đây, Thái Nguyên nổi lên là địa phương có nhiều mô hình hợp tác xã (HTX) hoạt động hiệu quả, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn và thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững.

Thông qua việc đổi mới tư duy sản xuất, ứng dụng khoa học kỹ thuật và kết nối thị trường, các HTX đã trở thành “bệ đỡ” giúp hàng nghìn hộ dân, nhất là hộ nghèo, cận nghèo, nâng cao thu nhập và ổn định sinh kế lâu dài.

Đến năm 2025, toàn tỉnh Thái Nguyên có 1.299 HTX với hơn 46.600 thành viên, hoạt động trên nhiều lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, thương mại, dịch vụ và tín dụng. Không chỉ gia tăng về số lượng, các mô hình kinh tế tập thể ngày càng được nâng cao về chất lượng, góp phần hình thành chuỗi liên kết bền vững từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ nông sản, xây dựng sản phẩm OCOP và tạo nền tảng cho chuyển đổi số ở khu vực nông thôn, miền núi.

Tại nhiều nơi, mô hình HTX liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị đã mang lại những chuyển biến rõ nét. Điển hình như HTX chè An toàn Khe Cốc, HTX Chè Hảo Đạt… Việc áp dụng quy trình VietGAP, đầu tư công nghệ chế biến hiện đại, chú trọng xây dựng thương hiệu đã giúp giá trị sản phẩm tăng từ 1,5 đến 2 lần so với trước. Nhờ đó, hàng trăm lao động địa phương, trong đó có nhiều hộ nghèo, có việc làm thường xuyên với mức thu nhập ngày càng cải thiện.

Vùng chè Khe Cốc (xã Vô Tranh) là một trong “tứ đại danh trà” của Thái Nguyên, hiện có hơn 300 hộ tham gia trồng và chế biến chè. Nhiều hộ dân và HTX tại đây đã mạnh dạn chuyển đổi phương thức canh tác, hướng tới sản xuất hữu cơ, bảo đảm an toàn thực phẩm.

HTX chè An toàn Khe Cốc, đơn vị thực hiện dự án “Xây dựng mô hình liên kết sản xuất chè VietGAP, chuyển đổi hữu cơ theo chuỗi giá trị gắn với du lịch làng nghề”, hiện có 5 sản phẩm đạt OCOP từ 3 sao trở lên và 20 ha chè được chứng nhận hữu cơ.

Chia sẻ về quá trình chuyển đổi, ông Tô Văn Khiêm, Chủ tịch HĐQT HTX chè An toàn Khe Cốc cho biết, sau các lớp tập huấn về sản xuất chè an toàn, HTX đã hướng dẫn lại cho bà con áp dụng đúng quy trình. Cách làm này không chỉ góp phần bảo vệ môi trường, sức khỏe người sản xuất mà còn tạo ra sản phẩm an toàn, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.

Từ liên kết sản xuất đến mở thị trường, nâng thu nhập bền vững

Một trong những rào cản lớn của người dân miền núi lâu nay là đầu ra cho nông sản. Khi tham gia HTX, bài toán tiêu thụ từng bước được tháo gỡ. Nhiều HTX trên địa bàn tỉnh đã chủ động ký kết hợp đồng bao tiêu với doanh nghiệp, đưa sản phẩm vào hệ thống siêu thị, cửa hàng OCOP và các sàn thương mại điện tử.

Từ chỗ chỉ bán tại chợ truyền thống hoặc phụ thuộc thương lái, nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số đã biết tận dụng môi trường số để quảng bá, bán hàng trực tuyến và tham gia các nền tảng phát trực tuyến.

Song song với mở rộng thị trường, các HTX nông nghiệp kiểu mới của Thái Nguyên cũng đặc biệt chú trọng chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ. Từ hệ thống tưới tự động, nhật ký sản xuất điện tử đến truy xuất nguồn gốc bằng mã QR đều được triển khai đồng bộ, góp phần nâng cao chất lượng nông sản và đáp ứng yêu cầu tham gia các chuỗi cung ứng lớn. 

Thực tiễn cho thấy, nhờ mô hình HTX, tỷ lệ hộ nghèo tại nhiều địa phương trong tỉnh đã giảm rõ rệt. Không ít hộ dân từng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ nay đã trở thành xã viên chủ động, có thu nhập ổn định và tham gia sâu vào chuỗi giá trị hàng hóa. Bên cạnh đó, các HTX còn tạo việc làm tại chỗ cho phụ nữ, thanh niên và người cao tuổi, những nhóm lao động khó tiếp cận cơ hội việc làm, góp phần hạn chế nguy cơ tái nghèo.

Phát huy những kết quả đạt được, tỉnh Thái Nguyên đang tiếp tục triển khai các chính sách hỗ trợ phát triển HTX theo hướng đẩy mạnh chuyển đổi số, tăng cường liên kết sản xuất và tiêu thụ, xây dựng sản phẩm OCOP và mở rộng thị trường xuất khẩu.