Trước những tác động ngày càng rõ rệt của biến đổi khí hậu cùng thách thức từ dịch bệnh trong nuôi trồng thủy sản, nhiều ao nuôi tôm thẻ chân trắng, ốc hương tại khu vực phía đông tỉnh Đắk Lắk (khu vực ven biển) đang rơi vào tình trạng thua lỗ, bỏ hoang.
Bà con khu vực phía đông tỉnh Đắk Lắk thả nuôi hải sâm cát trong ao nuôi ốc hương bị thua lỗ. Ảnh: Kim Sơ.
Để giải quyết vấn đề này, bà Huỳnh Thị Kim Nga, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk cho biết đơn vị đã xác định giải pháp chiến lược là đa dạng hóa đối tượng nuôi nhằm đa dạng hóa sinh kế cho người nuôi trồng thủy sản, giảm thiểu rủi ro, thích ứng với biến đổi khí hậu. Thời gian đến, Trung tâm sẽ tập trung chuyển giao kỹ thuật nuôi hải sâm cát, đây là đối tượng thủy sản có giá trị kinh tế cao, được mệnh danh là "nhân sâm từ biển".
Việc lựa chọn hải sâm cát không chỉ dựa trên giá trị thương phẩm mà còn ở khả năng thích ứng vượt trội của loài này. Hải sâm cát có thể chịu được biên độ môi trường rộng với ngưỡng oxy thấp (0,18 - 0,32 mg/L) và độ mặn dao động từ 20 - 34,5 phần nghìn, giúp người nuôi yên tâm hơn trước những thay đổi bất thường của thời tiết.
Hải sâm cát thích ứng cao, được Trung tâm Khuyến nông Đắk Lắk đưa vào danh mục ưu tiên, giúp người nuôi đa dạng hóa sinh kế và phục hồi môi trường biển.
Giống hải sâm cát. Ảnh: Kim Sơ.
Theo quy trình kỹ thuật được Trung tâm Khuyến nông Đắk Lắk chuyển giao, khâu chuẩn bị ao nuôi là then chốt. Ao phải có nguồn nước biển sạch, dễ dàng cấp thoát, quan trọng nhất là phải có nền đáy chuyên biệt. Nền đáy phải là hỗn hợp cát và bùn theo tỷ lệ 70 - 80% cát, 20 - 30% bùn, độ dày lớp nền tối thiểu 10 cm, tạo điều kiện cho hải sâm có thể vùi mình và kiếm ăn. Các thông số môi trường tối ưu cho hải sâm cát phát triển là nhiệt độ nước từ 25 - 30 độ C, độ mặn 30 - 34 phần nghìn và pH từ 7,8 - 8,5.
Về mật độ, giống hải sâm cát nhân tạo kích thước 2 - 3 cm được khuyến khích thả ban đầu với mật độ 4 con/m², sau đó được san thưa dần xuống 2 con/m² vào giai đoạn cuối vụ nuôi. Thức ăn chính của hải sâm cát là mùn bã hữu cơ và tảo đáy có sẵn trong ao. Tuy nhiên, để tối ưu hóa tốc độ tăng trưởng, người nuôi có thể bổ sung thêm thức ăn chế biến dạng mịn có hàm lượng protein trên 21,5%.
Cũng theo bà Nga, nuôi hải sâm cát mang lại lợi ích kép. Thứ nhất, hải sâm sử dụng mùn bã hữu cơ, thức ăn thừa và chất thải lắng đọng làm thức ăn, qua đó góp phần cải thiện chất lượng môi trường nước ao nuôi một cách tự nhiên. Thứ hai, mô hình này giúp người nuôi thực hiện luân canh một vụ tôm/cá, một vụ hải sâm hoặc nuôi ghép với các loại cá biển, rong biển, giúp tăng thu nhập trên đơn vị diện tích.
Về hiệu quả kinh tế, sau thời gian nuôi trung bình từ 8 đến 10 tháng, khi hải sâm cát đạt kích cỡ khoảng 250 - 300 g/con thì có thể thu hoạch.
Hộ nuôi ở phường Sông Cầu, tỉnh Đắk Lắk thu hoạch hải sâm cát. Ảnh: Kim Sơ.
Theo các hộ nuôi hải sâm cát tại phường Sông Cầu, tỷ lệ sống của hải sâm đạt từ 80% trở lên sau vụ nuôi khoảng 10 tháng, năng suất đạt từ 4 tấn/ha. Lợi nhuận bình quân đạt từ 130 - 180 triệu đồng/ha/vụ nuôi, tỷ suất lợi nhuận đạt từ 50% trở lên.
Với vai trò là cầu nối kỹ thuật, Trung tâm Khuyến nông Đắk Lắk đã hỗ trợ liên kết người nuôi với các doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm như Công ty cổ phần Đầu tư hải sâm Việt Nam. Hải sâm được Công ty thu mua với giá cố định 200.000 đồng/kg. Điều này không chỉ đảm bảo đầu ra ổn định với mức giá cố định hấp dẫn mà còn giúp sản phẩm dễ dàng truy xuất nguồn gốc, đảm bảo lợi nhuận bền vững cho người nuôi.
Với hiệu quả từ nuôi hải sâm cát, Trung tâm Khuyến nông Đắk Lắk khuyến khích người nuôi tiếp tục lựa chọn các đối tượng nuôi thân thiện với môi trường, đồng thời đem lại hiệu quả kinh tế. Trong giai đoạn 2026 - 2030, hải sâm cát được Trung tâm Khuyến nông Đắk Lắk đưa vào chương trình khuyến nông của tỉnh nhằm đa dạng hóa đối tượng nuôi, nhân rộng đối tượng nuôi thân thiện với môi trường, khuyến khích nông dân chuyển đổi đối tượng nuôi tại các vùng có ao nuôi tôm, cá bị dịch bệnh, bỏ hoang.
Trung tâm Khuyến nông Đắk Lắk sẽ duy trì mối liên kết tiêu thụ hiện có giữa nông dân và doanh nghiệp nhằm hướng đến nghề nuôi thân thiện với môi trường, đảm bảo thu nhập ổn định, bền vững cho các hộ nuôi thủy sản ở phía đông của tỉnh.
