"Gánh nặng" từ chất thải làng nghề
Theo thống kê, trên địa bàn thành phố Hải Phòng hiện có 79 làng nghề đã được phê duyệt. Cụ thể, tại khu vực phía Đông thành phố có 19 làng nghề, trong đó, có 1 nghề truyền thống (nghề làm con giống), 17 làng nghề được công nhận đang hoạt động và 1 làng nghề được công nhận nhưng không còn hoạt động (làng nghề Mây tre đan Tiên Sa). Phía Tây thành phố hiện có 60 làng nghề được UBND tỉnh Hải Dương (cũ) phê duyệt.
Làng nghề mộc nội thất Kha Lâm hình thành từ nhiều năm nay. Ảnh: Hoàng Phong.
Về nước thải, một số làng nghề có tính chất sản xuất đặc thù không phát sinh nước thải trong quá trình hoạt động như: Làng nghề mây tre đan hoặc nghề làm con giống. Tuy nhiên, nhiều làng nghề phát sinh nước thải với khối lượng nhỏ hiện đang xả chung vào hệ thống thoát nước sinh hoạt khu dân cư, chưa có giải pháp xử lý riêng biệt. Đáng chú ý, tại một số làng nghề về nuôi trồng thủy sản và sản xuất cá giống, việc thu gom, xử lý nước thải còn gặp nhiều khó khăn do lượng nước sử dụng lớn, trong khi các hộ sản xuất thiếu kinh phí đầu tư hệ thống xử lý đạt yêu cầu trước khi xả thải ra môi trường. Bên cạnh đó, không ít làng nghề đã có hệ thống thu gom nhưng chưa được đầu tư công trình xử lý nước thải tập trung, tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường.
Đối với chất thải rắn, công tác thu gom nhìn chung được các cơ sở và hộ sản xuất chủ động thực hiện. Theo đó, rác thải sinh hoạt được chuyển giao cho đơn vị thu gom của địa phương, trong khi nhiều loại phế thải sản xuất như gỗ, mùn cưa, cói thải hay vỏ cuống cau được tái sử dụng làm chất đốt hoặc phân hữu cơ. Tuy nhiên, một số loại bao bì thuốc bảo vệ thực vật, giẻ lau dính dầu mỡ, bóng đèn huỳnh quang hỏng và hóa chất thải loại chưa được thu gom, xử lý theo đúng quy định.
Về khí thải và bụi, chỉ một số ít cơ sở sản xuất tại các làng nghề phát sinh khí thải, song hệ thống và thiết bị xử lý tại đây chủ yếu đã lạc hậu, chưa đạt hiệu quả cao.
Chủ động các phương án bảo vệ môi trường
Hiện nay, các làng nghề trên địa bàn thành phố Hải Phòng cơ bản đã lập và được phê duyệt phương án bảo vệ môi trường làng nghề, thành lập tổ tự quản.
Thời gian qua, thành phố đã chỉ đạo các Sở, ngành kiểm tra việc chấp hành các quy định về đầu tư, đất đai, môi trường… đối với các làng nghề; hướng dẫn các hộ gia đình, cá nhân thuộc làng nghề hoàn thiện các thủ tục và các yêu cầu bảo vệ môi trường theo quy định.
Lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, chế biến nông sản... là những ngành nghề có lượng nước thải lớn. Ảnh: Hoàng Phong.
UBND thành phố Hải Phòng cũng ban hành Kế hoạch bảo tồn và phát triển làng nghề đến năm 2030, trong đó xác định rõ nhiệm vụ xây dựng hạ tầng kỹ thuật, cải thiện điều kiện sản xuất và bảo vệ môi trường.
Bên cạnh đó, để khắc phục tình trạng sản xuất xen kẽ khu dân cư, thành phố đã quy hoạch các Cụm công nghiệp làng nghề, gồm có: Cụm làng nghề Mỹ Đồng (55-60 ha); Cụm công nghiệp làng nghề Cổ Am (20 - 30 ha); Cụm công nghiệp làng nghề nước mắm Cát Hải (15-20 ha). Việc quy hoạch các Cụm công nghiệp làng nghề để phục vụ di dời, mở rộng sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, tổ hợp tác, cơ sở sản xuất hộ gia đình, cá nhân trong làng nghề nhằm khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường, phát triển nghề, làng nghề ở địa phương.
Hiện nay, thành phố Hải Phòng cũng đang vận hành 1 hệ thống xử lý nước thải bằng công nghệ vi sinh xử lý nước thải phát sinh từ hoạt động của Làng nghề sản xuất bánh đa Kinh Giao, 1 trạm xử lý nước thải cho thôn xử lý cả nước thải phát sinh từ hoạt động của Làng nghề dệt chiếu cói Lật Dương; các làng nghề còn lại chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung, nước thải sinh hoạt của từng hộ dân được thu gom, xử lý sơ bộ tại bể tự hoại 3 ngăn...
Bảo vệ môi trường làng nghề được xác định là nhiệm vụ lâu dài, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa chính quyền, cơ quan chuyên môn và cộng đồng người dân. Chỉ khi kiểm soát tốt các nguồn phát thải, làng nghề mới có thể phát triển bền vững, hài hòa giữa kinh tế, văn hóa và môi trường.
