Chiều 19/12, tại Trường THCS Nậm Lầu (xã Nậm Lầu, tỉnh Sơn La), Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh phối hợp với Chương trình định cư con người Liên hợp quốc (UN-Habitat) tổ chức Lễ khởi động Dự án “Hỗ trợ khẩn cấp khắc phục hậu quả và phục hồi sau thiên tai cho cộng đồng khu vực miền núi tỉnh Sơn La” (Dự án JSB).
Lễ khởi động Dự án có sự tham gia của đông đảo người dân và các em học sinh xã Nậm Lầu. Ảnh: Nguyễn Nga.
Sơn La là địa phương thường xuyên chịu tác động của các hình thái thiên tai cực đoan, đặc biệt là lũ quét, sạt lở đất. Những năm gần đây, biến đổi khí hậu cùng với tình trạng suy thoái môi trường, xói mòn đất, đất trống đồi trọc đã làm gia tăng mức độ rủi ro, ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn tính mạng, tài sản và sinh kế của người dân. Trong bối cảnh đó, việc triển khai dự án JSB được xác định là cần thiết và cấp bách, góp phần hỗ trợ cộng đồng phục hồi sau thiên tai, đồng thời xây dựng nền tảng chống chịu lâu dài.
Dự án JSB do Chính phủ Nhật Bản tài trợ thông qua UN-Habitat, được triển khai trong thời gian 1 năm, từ tháng 10/2025 đến tháng 8/2026, tại hai xã Nậm Lầu và Mường Chanh, với tổng vốn viện trợ không hoàn lại hơn 1,2 triệu USD. Dự án lựa chọn cách tiếp cận lấy con người làm trung tâm, coi cộng đồng là chủ thể của quá trình phục hồi, bảo vệ và của quyết định các giải pháp phù hợp nhất với bản làng mình, đặc biệt chú trọng sự tham gia của phụ nữ, người khuyết tật và các nhóm yếu thế.
Phát biểu tại Lễ khởi động, ông Vũ Tiến Đĩnh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh: Mục tiêu xuyên suốt của dự án là tăng cường, nâng cao năng lực chống chịu của cộng đồng trước các rủi ro thiên tai, đặc biệt là lũ quét và sạt lở đất. Thông qua việc xây dựng, lồng ghép các kế hoạch phòng, chống thiên tai có sự tham gia của cộng đồng, áp dụng các giải pháp dựa vào hệ sinh thái và xây dựng cơ sở hạ tầng chống chịu cao, trong đó trực tiếp hỗ trợ cộng đồng tại hai xã Nậm Lầu và Mường Chanh, những địa bàn trọng yếu cần được tăng cường năng lực ứng phó.
Thông qua hoạt động tham vấn cộng đồng, người dân và học sinh Nậm Lầu cùng thể hiện những nội dung mà bản thân có thể tham gia trong hành trình triển khai dự án. Ảnh: Nguyễn Nga.
Lễ khởi động dự án được tổ chức theo hướng mở, khuyến khích đối thoại và đồng thiết kế giải pháp. Ngay tại chương trình, đại biểu và người dân đã tham quan khu trưng bày thông tin, tìm hiểu về tác động thiên tai và kết quả khảo sát, đánh giá hiện trạng tại các điểm dự án; đồng thời tham gia các phiên tham vấn cộng đồng về phương án thiết kế nhà cộng đồng và các giải pháp dựa vào thiên nhiên nhằm ổn định sườn dốc, lập kế hoạch phòng ngừa, ứng phó thiên tai dựa vào cộng đồng.
Dự án JSB được thiết kế theo cách tiếp cận toàn diện, kết hợp hài hòa các giải pháp “cứng” và “mềm”, hướng tới ba nhóm kết quả chính: cải thiện khả năng chống chịu của hạ tầng phục vụ cảnh báo sớm và ứng phó khẩn cấp; cải thiện và phục hồi chức năng hệ sinh thái để giảm rủi ro thiên tai; nâng cao năng lực phòng, chống thiên tai ở tất cả các cấp.
Các hợp phần tiêu biểu bao gồm: Xây dựng, hoàn thiện các nhà cộng đồng có khả năng chống chịu thiên tai, thiết kế hài hòa với cảnh quan và văn hóa bản địa, tích hợp điện mặt trời mái nhà và hệ thống thu nước mưa ngầm; thí điểm phục hồi, chăm sóc và bảo vệ rừng với sự tham gia của cộng đồng; triển khai các can thiệp ổn định sườn dốc ứng dụng công nghệ Chisan của Nhật Bản. Đặc biệt, chú trọng việc trang bị "lá chắn" tri thức cho bà con thông qua hệ thống quan trắc, cảnh báo theo thời gian thực có kết nối hai chiều và các kế hoạch phòng chống thiên tai có sự tham gia của chính cộng đồng.
Các em học sinh xã Nậm Lầu tham gia đóng góp ý kiến, chia sẻ mong muốn của mình về mô hình nhà cộng đồng trong khuôn khổ dự án. Ảnh: Nguyễn Nga.
Với vai trò chủ dự án, lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La khẳng định sẽ phối hợp chặt chẽ với UN-Habitat, các cơ quan liên quan và chính quyền địa phương để bảo đảm tiến độ triển khai dự án, giám sát chặt chẽ chất lượng các công trình và hoạt động kỹ thuật; bảo đảm các kết quả của dự án sau khi hoàn thành được bàn giao, vận hành hiệu quả, phát huy giá trị lâu dài tại địa phương.
Thông qua các hợp phần dự án, người dân hai xã Nậm Lầu và Mường Chanh sẽ trực tiếp hưởng lợi từ các công trình, hệ thống cảnh báo, bản đồ rủi ro và kế hoạch ứng phó thiên tai. Đồng thời, đội ngũ cán bộ địa phương được nâng cao kiến thức, kỹ năng thông qua các hoạt động tập huấn, truyền thông. Dự án cũng chú trọng xây dựng các tài liệu tuyên truyền, phổ biến ngắn gọn, dễ hiểu, phù hợp với điều kiện tiếp cận thông tin của đồng bào vùng cao.
Với tinh thần “xây dựng lại tốt hơn”, dự án JSB được kỳ vọng sẽ góp phần quan trọng trong việc khắc phục hậu quả thiên tai, tăng cường khả năng chống chịu của cộng đồng miền núi Sơn La, trên nền tảng kết hợp hài hòa giữa khoa học - công nghệ, giải pháp dựa vào thiên nhiên và tri thức bản địa, hướng tới phát triển cộng đồng bền vững, an toàn trước thiên tai.
