Xã Tam Lư là một xã miền núi của tỉnh Thanh Hóa, sinh kế của bà con chủ yếu dựa vào đồi núi để trồng nứa, vầu và chăn nuôi gia súc.
Những năm qua, nhiều hộ gia đình ở xã Tam Lư đã mạnh dạn phát triển kinh tế, tăng thu nhập, tiến tới làm giàu từ chính đất đai của quê hương.
Như hộ gia đình bà Lò Thị Khuyến, SN 1972, bản Hậu gia đình bà có 10 ha trồng luồng, nhiều năm qua đây là sinh kế chính của gia đình bà. Từ những đồi luồng, hàng ngày vợ chồng bà cùng nhau lên thu hoạch, rồi kéo xuống bán cho các thương lái, nuôi các con trưởng thành. Cây luồng trở thành cây thoát nghèo không chỉ của riêng của gia đình bà mà của hàng nghìn hộ dân các xã miền núi tỉnh Thanh Hóa.
Cây luồng chính là "cây thoát nghèo" của gia đình bà Khuyến. Ảnh: Thanh Tâm.
Dù việc chặt luồng tốn nhiều công sức, nhưng đây là nguồn thu chính của gia đình, nên hàng chục năm vợ chồng bà vẫn cần mẫn mưu sinh. Ban đầu là chặt bán cả cây, sau này khi có các nhà máy thu mua, vợ chồng bà chẻ nan bán cho các thương lái được giá hơn.
2 năm trở lại đây, khi con cái đã dựng vợ gả chồng, sức khỏe cũng yếu hơn bà Khuyến cải tạo 6 sào đất tương đương 3.000 m2 đồi thoai thoải chuyển sang trồng cà. Trung bình mỗi ngày bà Khuyến hái được 25 kg cà, bán với giá tại vườn 15.000 đồng/kg. Mỗi năm cà cho thu hoạch 8 tháng.
Bà Khuyến chia sẻ: Bao nhiêu năm leo đồi chặt luồng, giờ sức khỏe đã yếu đi nhiều, nên 10 ha luồng vợ chồng tôi thuê người chặt là chính. 2 năm nay tôi chuyển sang trồng cà, đỡ vất vả hơn, thu nhập cũng tạm ổn. Cây cà rất thích hợp trên đất đồi, cho ra quả đều đặn từ tháng từ tháng 1 đến tháng 9 âm lịch, mùa đông cà sẽ không phát triển được. Mỗi năm tôi dùng phân bò đã ủ hoai mục bón cho cà 2 lần, không cần dùng tới phân hóa học, không thuốc kích thích. Vì vậy hái đâu có người tới vườn thu mua tới đó.
Bà Khuyến chuyển đổi sang trồng cà, cho thu nhập tương đối ổn định. Ảnh: Thanh Tâm.
Gia đình bà Lò Thị Khuyến có cuộc sống ổn định, kinh tế khá nhờ trồng luồng và trồng cà. Người nông dân như bà Khuyến đã tự tạo sinh kế cho gia đình mình từ chính đất đai tại quê hương, tạo nguồn thu ổn định và bền vững không trông chờ, ỷ lại vào các chính sách của Nhà nước.
Cũng như bà Khuyến, gia đình bà bà Lò Thị Loan, 57 tuổi, bản Hậu có 5 ha vầu, ngoài ra vợ chồng bà chăn nuôi lợn, gà, vịt, trồng rau trong vườn nhà.
Tới thăm gia đình bà Loan, đi một vòng quanh vườn, bà Loan trồng đủ các loại rau từ rau ngót, dưa chuột, su su, gừng, nghệ… cá trong ao, gà lợn nuôi trong chuồng, vừa phục vụ cuộc sống gia đình và tăng thêm nguồn thu nhập cho gia đình.
Năm nay tình trạng vầu bị khuy (là hiện tượng cây vầu ra hoa, kết hạt rồi chết khô hàng loạt, là một hiện tượng sinh học tự nhiên) nhưng không ngồi chờ sự hỗ trợ của Nhà nước, vợ chồng bà Loan đã tự ươm giống. Hiện tại cây giống đã được ươm 3 tháng, phát triển rất tốt, chuẩn bị được trồng vào diện tích vầu đã bị chết.
Gia đình bà Loan ươm giống vầu, chuẩn bị trồng thay thế diện tích đã bị khuy. Ảnh: Thanh Tâm.
Năm 2024 khi dịch tả lợn Châu Phi bùng phát khắp cả nước, dù lúc đó đàn lợn của gia đình chưa nhiễm bệnh, nhưng trước tình trạng trong xã bệnh dịch lây lan rất nhanh, được sự vận động của chính quyền địa phương gia đình bà Loan chủ động đăng ký tiêu hủy 17 con lợn. Sau khi tiêu hủy lợn, cuối năm 2024 gia đình bà Loan được hỗ trợ 200 con gà giống. Thức ăn của đàn gà chủ yếu là rau cỏ trong vườn và chuối băm nhỏ trộn với cám.
Bà Loan chia sẻ: Trước tình trạng cả 5 ha vầu bị khuy chết hàng loạt, tôi cũng xót của lắm chứ. Nhưng vợ chồng tôi động viên nhau, cần bắt tay gây giống, phục hồi cây vầu ngay chứ không thể trông chờ hỗ trợ. Sau đợt mưa này đất ẩm, vợ chồng tôi sẽ trồng lại diện tích vầu đã chết.
“Lợn bị tiêu hủy, thiệt hại cả trăm triệu đồng, tiếc của nhưng không thể ngồi chờ đợi được, gia đình tôi chuyển đổi nuôi gà, cá để gây dựng lại kinh tế gia đình. Mình phải chủ động phát triển kinh tế, có thế mới thoát nghèo được, chứ đừng ngồi chờ đợi Nhà nước, vì còn nhiều hộ, nhiều địa phương còn khó khăn hơn nhiều”, bà Loan nói.
Bà Loan chuyển sang nuôi gà khi dịch tả lợn Châu Phi bùng phát. Ảnh: Thanh Tâm.
Ông Hà Văn Tựng, Trưởng phòng Kinh tế - UBND xã Tam Lư cho biết: Trong những tháng đầu năm 2025, UBND xã đã đẩy mạnh công tác xóa đói giảm nghèo. Khuyến khích mở rộng ngành nghề, sản xuất kinh doanh, dịch vụ tạo việc làm mới, giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho lao động địa phương. Phối hợp các phòng ban, các tổ chức đoàn thể và cấp ủy chi bộ thôn thực hiện tốt các chính sách ưu đãi, hỗ trợ về tín dụng cho hộ nghèo, hộ gia đình cận nghèo. Tuyên truyền, vận động người dân nâng cao ý thức vươn lên thoát nghèo.
“Hộ gia đình bà Lò Thị Khuyến và Lò Thị Loan, bản Hậu là những gia đình điển hình trong phát triển kinh tế của địa phương. Các hộ đã chủ động chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống gia đình, tiến tới vươn lên làm giàu từ tài nguyên đất đai của địa phương”, ông Tựng chia sẻ.
