Đau thương một khúc sông Cầu: [Bài 9] Phận của những ông bố đơn thân

Quả trứng và lon bia nhặt được sau lụt

Anh Trần Văn Độ năm nay 57 tuổi, sống trong cảnh gà trống nuôi con từ năm 2014. Lúc vợ bỏ đi, đứa con lớn mới 12 tuổi, đứa con nhỏ mới 6 tuổi.

“Người ở đây lưng ngắn vì suốt ngày phải cúi xuống đồng làm, còn cô ấy thích ra ngoài để được dài lưng”, anh giải thích với tôi như vậy. Nhà nước có chế độ hỗ trợ cho mẹ đơn thân nghèo nhưng bố đơn thân như anh thì không. Bởi thế mà anh phải bới đất lật cỏ để mà lo cho các con.

Đứa con lớn đã lấy chồng, đứa con nhỏ thì trọ học xa nên chỉ mình anh lủi thủi vào ra trong ngôi nhà làm từ năm 1996. Mái ngói của nó nhiều chỗ đã cong vênh nên phải căng nylon che cho đỡ bị dột. Bên trong nhà có một cái gác xép đổ bằng xi măng cốt thép cao chừng 2 mét dùng để chứa đồ chạy lụt vì vùng này đất rất trũng.

Anh Độ cấy 6 sào lúa lấy thóc để ăn và chăn nuôi, trồng 6 sào màu lấy tiền để chi tiêu. Tính ra trung bình mỗi năm anh thu được hơn 10 triệu đồng nên phải chi tiêu tùng tiệm lắm thì mới có tiền đi giỗ chạp, cưới xin. Lần hồi rồi anh cũng sắm được xe máy, máy cày, máy bơm, tủ lạnh, dàn máy nghe nhạc.

Năm ngoái trận lụt do bão Yagi gây ra đã tàn phá hết rau màu ngoài đồng, mải chạy thóc vào nhà khi anh nhớ ra thì hai con chó trong cũi đã chết đuối tự lúc nào, không kịp kêu một tiếng. Năm nay trận lụt do bão Matmo gây ra còn to hơn, nhấn chìm tất cả, dìm căn nhà, trái bếp ngập trong lớp bùn dày cả gang tay, phá hủy hết chuồng gà, chuồng lợn. Ngay cả cái bàn thờ treo trên tường cũng bị rơi xuống, may mà ba bát hương vẫn còn nguyên. Hiện tổng nợ của anh đang là 50 triệu đồng.

Sau lũ các đoàn từ thiện mang xuống nhà văn hóa tổ dân phố khá nhiều đồ cứu trợ. Anh Độ được phát 20 kg gạo, 2 thùng mì tôm, ít kẹo bánh, cùng 300.000 đ. Chiều hôm đó anh lội tắt qua thửa ruộng sau nhà, gột rửa đôi bàn chân lấm láp rồi chìa ra cho tôi xem một quả trứng vịt, một lon bia đều dính bùn và bảo: “Anh mới nhặt được quả trứng vịt ở ngoài đồng, còn lon bia thì nhặt ở ngoài đường”.

Vậy là tôi úp gói mì tôm cứu trợ với quả trứng duy nhất ấy, còn anh thì không còn tâm trạng nào để ăn. Tối đó anh ra ngoài ghế ngủ, nhường tôi cái giường cũ người ta mới cho thay chiếc giường cưới đã hỏng bởi trận lụt năm trước. Màn ngấm bùn chưa kịp giặt nên tôi chỉ bật quạt, trùm chăn cho khỏi muỗi đốt.

Chúng tôi cứ chuyện qua chuyện lại trong tiếng đàn vịt kêu chẳng hiểu vì đói hay vì quen bơi lội giờ bị nhốt lại nơi góc vườn. Anh tâm sự, không ai muốn được cứu trợ cả mà chỉ thích những gì tự bàn tay mình làm ra. Hôm cưới con gái, anh vay người làng mua 2 chỉ vàng tặng nó và chàng rể với suy nghĩ người ta có mà con mình không thì dễ tủi thân. Thế mà, nói mãi chúng nó mới chịu nhận bởi biết anh không có điều kiện.

Chuyện nhà anh Toàn

Trời còn chưa sáng hẳn mà đàn gà nhà anh Độ đã thi nhau gáy ran khiến tôi phải thức giấc. Có lẽ do chúng ăn phải thóc mậm (thóc đã nảy mầm) sau lũ nên bị ngứa cổ. Một lúc sau thì anh Lê Công Cường, Trưởng ban Công tác Mặt trận của tổ dân phố Cậy cũng phóng xe máy tới. 1 giờ sáng anh vẫn còn phải đi bốc hàng cứu trợ cho bà con, về nhà ngủ được đôi giờ lại lao đi làm việc tiếp.

Anh vẫn quen miệng gọi tổ dân phố Cậy là làng Cậy bởi nó cũng chỉ mới được đổi tên, nét thuần nông còn thể hiện rõ qua nhiều nhà ngói, nhà bờ lô lụp xụp, qua những vườn rau, đồng lúa. Tổ có 367 hộ trong đó 3 hộ nghèo, 7 hộ cận nghèo. Cứ vào tháng 10 hàng năm là dịp để rà soát, bình bầu hộ nghèo, cũng là thời điểm căng thẳng nhất của cả tổ. Như nhà anh Độ đã có ba cứng, tức tường cứng, nền cứng, mái cứng, thì dù tường bong tróc và ngấm nước, mái cong vênh thấm dột, nền sụt lún cũng không thể xếp vào dạng nhà tạm để mà hỗ trợ xóa được.

Đồ đạc trong nhà anh có xe máy, tủ lạnh dù cũ, hay hỏng như cái tivi vẫn trưng bày trên kệ cho khách đến nghĩ rằng gia chủ vẫn có tivi được tính cộng điểm khá nhiều. Rồi thu nhập thì tính tổng thu từ bao nhiêu sào lúa, bao nhiêu sào màu, bao nhiêu con gà, con vịt nhưng lại không tính đến tổng chi.

"Từ năm ngoái đến nay ở đây đã có ba trận lụt khiến hơn 100 hộ trong xóm lâm vào hoàn cảnh khó khăn. Nhà nào có người đi làm khu công nghiệp Samsung thì còn có thể khắc phục được, chứ nhà nào thuần nông thì thiệt hại rất lâu dài. Tổ có khoảng 20 ông bố đơn thân, phần lớn là do kinh tế khó khăn, vợ bỏ chồng, bỏ con mà đi; có khoảng 10 bà mẹ đơn thân, phần lớn là do chồng mất…".

Nói rồi anh Cường dẫn tôi đến nhà một bố đơn thân nữa là Lương Ngọc Toàn năm nay 45 tuổi đang một mình nuôi hai đứa con nhỏ. Trước đây vợ ở nhà làm ruộng, còn anh đi làm thợ cơ khí quanh làng. Do vất vả quá nên vợ anh mới xin đi làm công nhân, được một thời gian thì bỏ chồng, để lại đứa con lớn đang học lớp 4, đứa con nhỏ đang học mẫu giáo mà đi. Đã 6 năm trôi qua mà không thấy mấy khi chị về thăm cũng như chu cấp cho hai đứa con. Anh nghe hàng xóm nói phong thanh rằng chị đã sống với người đàn ông khác được hai đứa con rồi.

Từ hồi vợ bỏ đi, anh Toàn cũng bỏ ruộng, không cấy nữa mà chỉ đi làm nghề cơ khí tự do để kiếm tiền mua gạo nuôi con. Sở dĩ anh không đi làm công nhân như người ta dù lương cao hơn là bởi còn phải dành thời gian để lo cho các con. Trung bình mỗi tháng anh làm được 23-24 công, mỗi công được 300.000đ.

Ngôi nhà xây từ năm 2010 tới giờ vẫn chưa sơn được vì không có tiền. Trong khi đó, trận lụt vừa qua đã làm toàn bộ các máy móc như hàn, khoan của anh bị hỏng, dự kiến sửa lại cũng phải mất 20 triệu đồng. Đó là chưa kể các đồ dùng trong gia đình như tivi, điều hòa, nồi cơm điện… cũng bị hỏng gần hết. May là mấy con mèo, con chó của đứa con lớn chạy được lên chỗ cao nên mới thoát chết.

Sau lụt là những ngày anh gần như sống lầm lũi trong yên lặng như một cái bóng, chẳng muốn chuyện trò cùng ai. Tôi gợi mở mãi, cuối cùng anh mới nghẹn ngào nói về tương lai bất định sắp tới của mấy bố con, sống bằng gì khi đồ nghề đã hỏng hết, đồ đạc cần phải sửa chữa, thay thế. Những giọt nước mắt hiếm hoi, lăn dài trên khuôn mặt hốc hác, đen sạm của anh. Khi tôi hỏi tại sao không lấy vợ tiếp để có người lo cùng mình thì anh trả lời: “Tiền nuôi con giờ tôi còn không đủ, rồi không biết lấy vợ về có hợp với mình không, có thương con mình hay không nữa”.