Chuyện giảm nghèo ở Phiêng Cằm

Sinh kế ổn định từ cây chè

Đến với Phiêng Cằm (Sơn La) hôm nay, những đồi chè xanh mướt trải dài trên các sườn đồi đã trở thành hình ảnh quen thuộc. Ít ai biết rằng, trước đây, trên chính những triền đất ấy, bà con chủ yếu trồng ngô, sắn; quanh năm vất vả nhưng thu nhập thấp, cái nghèo vẫn đeo bám nhiều hộ gia đình. Một trong những nguyên nhân khiến cuộc sống khó khăn kéo dài không chỉ bởi điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, mà còn do người dân thiếu thông tin về cây trồng phù hợp, thị trường tiêu thụ và kỹ thuật sản xuất hiệu quả.

Nằm ở độ cao trên 1.000 m so với mực nước biển, Phiêng Cằm có điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp với cây chè. Khi những thông tin về đặc tính sinh trưởng của cây chè, nhu cầu thị trường và khả năng liên kết tiêu thụ được chuyển tải đến người dân thông qua các chương trình khuyến nông và doanh nghiệp, bà con dần thay đổi cách nhìn về cây trồng này. Sản phẩm chè Phiêng Cằm có hương thơm tự nhiên, nước xanh, vị chát dịu, ngày càng được thị trường biết đến, đưa cây chè trở thành một trong những cây trồng chủ lực của địa phương.

Những năm gần đây, thực hiện chủ trương tái cơ cấu ngành nông nghiệp, người trồng chè được tham gia các lớp tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn chăm sóc, thu hái đúng quy trình. Nhờ đó, năng suất và chất lượng chè từng bước được nâng lên, giúp nhiều hộ dân có thêm nguồn thu ổn định.

Gia đình anh Lò Văn Loan, bản Nong Tàu Thái, là một trong những hộ gắn bó lâu năm với cây chè. Hiện nay, gia đình anh nhận trồng và chăm sóc hơn 3.000 m² chè cho Công ty cổ phần Chè Sơn La.

Anh Loan chia sẻ: Trước đây, gia đình tôi chỉ trông vào ngô, lúa nương nên thu nhập bấp bênh. Từ khi chăm sóc chè bài bản hơn, mỗi năm riêng tiền thu hái chè cũng mang về khoảng 30 - 40 triệu đồng. Hộ nào nhận trồng, chăm sóc diện tích nhiều thì thu nhập càng cao. So với cây ngô, cây sắn trước đây, hiệu quả kinh tế cây chè mang lại cao hơn nhiều.

Đến nay, Phiêng Cằm có gần 30 ha chè với các giống Kim Tuyên, Bát Tiên, Ô Long, Đài Loan, tập trung chủ yếu tại các bản Nong Tàu Thái, Nong Tàu Mông, Huổi Nhả, Phiêng Phụ; sản lượng đạt trên 300 tấn/năm. Việc liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm được thực hiện thông qua Công ty cổ phần Chè Sơn La, giúp người dân yên tâm sản xuất. Trên cơ sở đó, Phiêng Cằm đang từng bước định hướng xây dựng chè trở thành sản phẩm OCOP đặc trưng của địa phương, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và thu nhập cho người dân.

Khơi dậy quyết tâm thoát nghèo từ mỗi hộ dân

Phiêng Cằm được thành lập trên cơ sở sáp nhập hai xã Chiềng Nơi và Phiêng Cằm (huyện Mai Sơn cũ), là xã đặc biệt khó khăn ở phía Tây Nam tỉnh Sơn La, cách trung tâm tỉnh khoảng 75 km. Toàn xã hiện có 34 bản, hơn 2.800 hộ dân, chủ yếu là đồng bào dân tộc Thái, Mông. Do địa bàn rộng, giao thông khó khăn, việc tiếp cận thông tin, khoa học kỹ thuật của người dân trước đây còn hạn chế, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả sản xuất.

Có lợi thế về đất đai, khí hậu và lao động, Phiêng Cằm có nhiều điều kiện phát triển nông - lâm nghiệp và chăn nuôi. Tuy nhiên, nếu chỉ triển khai các chính sách hỗ trợ theo cách “cho không”, giảm nghèo sẽ khó bền vững. Nhận thức rõ điều này, những năm gần đây, cấp ủy, chính quyền xã xác định quan điểm xuyên suốt: Giảm nghèo phải bắt đầu từ thay đổi tư duy, khơi dậy ý chí tự lực, tự cường, vươn lên thoát nghèo của mỗi người dân.

Ông Đặng Tiến Dũng, Chủ tịch UBND xã Phiêng Cằm, cho biết: Thời gian qua, xã tập trung triển khai các giải pháp giảm nghèo gắn với đa dạng sinh kế, tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo hướng phù hợp với điều kiện từng vùng. Cùng với việc hỗ trợ cây, con giống, xã chú trọng cung cấp thông tin về định hướng sản xuất, kỹ thuật canh tác và thị trường tiêu thụ để người dân chủ động lựa chọn mô hình phù hợp. Với các bản vùng thấp dọc tỉnh lộ 113, định hướng phát triển thương mại, dịch vụ, sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp; trồng cà phê, chè, cây ăn quả. Các bản vùng cao tập trung trồng ngô lai, phát triển chăn nuôi đại gia súc, chăm sóc và bảo vệ rừng.

Kết quả bước đầu cho thấy, thu nhập bình quân đầu người năm 2025 ước đạt 28 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 63,4% năm 2020 xuống còn 50,4%, bình quân giảm trên 2,6%/năm.

Cùng với cây chè, xã đã phát triển một số cây trồng chủ lực như hồng giòn, xoài, cây dược liệu và cây lâm nghiệp (keo, bồ đề, lát hoa…). Chăn nuôi gia súc, gia cầm duy trì ổn định với trên 3.600 con trâu, bò; trên 48.500 con lợn và gia cầm. Thành lập mới 4 hợp tác xã nông nghiệp, thúc đẩy liên kết sản xuất, tạo việc làm và nâng cao thu nhập tại chỗ.

Bước sang giai đoạn mới, Phiêng Cằm đặt mục tiêu đến năm 2030, thu nhập bình quân đầu người tăng khoảng 40% so với năm 2025; phấn đấu không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021 - 2025; xây dựng xã đạt 14/19 tiêu chí nông thôn mới, có 3 bản đạt chuẩn nông thôn mới.

Để hiện thực hóa mục tiêu trên, xã tiếp tục cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng phát triển nông nghiệp hàng hóa, dịch vụ, du lịch; giảm dần sản xuất nhỏ lẻ, manh mún; khai thác hiệu quả lợi thế giao thương và hình thành các vùng sản xuất tập trung gắn với cây trồng chủ lực. Cùng với phát triển kinh tế, chú trọng bảo vệ và phát triển rừng, tăng cường hỗ trợ sinh kế, tạo việc làm cho hộ nghèo, cận nghèo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Đồng thời, tiếp tục nâng cao chất lượng các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục, nhà ở và nước sạch cho nhân dân.