Giảm nghèo bền vững từ trao ‘cần câu’ phù hợp tập quán canh tác

Tại xã Hàm Thạnh, một hướng đi hiệu quả đã được lựa chọn để giải bài toán giảm nghèo bền vững, đó là phát triển sinh kế gắn với tiếp cận thông tin và tri thức chăn nuôi, từ việc hỗ trợ bò, trâu sinh sản, gắn liền với việc xây dựng mô hình chăn nuôi theo chuỗi giá trị. Chương trình này không chỉ giúp hàng trăm hộ đồng bào dân tộc thiểu số Raglai ổn định cuộc sống mà còn góp phần quan trọng vào việc hoàn thành các tiêu chí xây dựng nông thôn mới (NTM) tại địa phương, đồng thời nâng cao khả năng sử dụng thông tin để ra quyết định sản xuất hiệu quả.

Trao “cần câu” phù hợp tập quán canh tác

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2021 - 2025, xã Hàm Thạnh đã xác định chăn nuôi gia súc kết hợp với thông tin là mũi nhọn. Qua hai đợt triển khai, tổng cộng 165 con gia súc sinh sản (101 con bò và 64 con trâu) đã được trao tận tay cho 165 hộ nghèo, cận nghèo và hộ mới thoát nghèo.

Việc lựa chọn bò và trâu làm vật nuôi hỗ trợ được đánh giá là phù hợp với tập quán sản xuất lâu đời của đồng bào. Theo bà Lương Thị Mới, Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Hàm Thạnh, người dân nơi đây đã quen với việc chăn thả, có sẵn đồng cỏ tự nhiên dồi dào và tận dụng được phụ phẩm nông nghiệp sau thu hoạch để làm thức ăn, giúp giảm thiểu chi phí đầu vào. Điều quan trọng là người dân được hướng dẫn chi tiết về kỹ thuật chăm sóc, phòng bệnh, quản lý đàn và cả cách theo dõi thông tin thị trường, từ đó đưa ra quyết định bán, giữ hay mở rộng đàn.

Bên cạnh việc cấp con giống, cán bộ địa phương và thú y còn thường xuyên tổ chức tập huấn kỹ thuật kết hợp chia sẻ thông tin, hướng dẫn chăm sóc, phòng bệnh, đảm bảo đàn gia súc phát triển khỏe mạnh. Nhờ sự hỗ trợ toàn diện này, tổng đàn gia súc trong chương trình đã tăng trưởng mạnh mẽ, đạt mức 50 - 70% mỗi năm, tạo ra nguồn tài sản và thu nhập ổn định cho các hộ dân.

Sinh kế bền vững từ chuỗi giá trị cộng đồng

Từ một con bò hỗ trợ ban đầu, nhiều hộ gia đình Raglai đã vươn lên thoát nghèo một cách thành công nhờ biết tận dụng thông tin kỹ thuật, thông tin thị trường và kinh nghiệm của cộng đồng. Chẳng hạn, như gia đình chị Nguyễn Thị Thơ, thôn Mỹ Thạnh 1, đã phát triển đàn bò lên 5 con, mỗi năm có thêm nguồn thu đáng kể từ việc bán bò thịt. Hay như gia đình chị Nguyễn Thị Thu, cùng thôn, hiện sở hữu đàn bò 13 con, chủ động tận dụng cây bắp, lúa, đậu sau thu hoạch để duy trì đàn.

Đến nay, thống kê đã ghi nhận 110 hộ đồng bào Raglai ở Hàm Thạnh đã thoát khỏi diện nghèo, cận nghèo nhờ hưởng lợi từ mô hình này.

Hơn nữa sự bền vững nhất của Hàm Thạnh chính là mô hình không phát triển đơn lẻ mà gắn kết thành Tổ cộng đồng dân cư phát triển chăn nuôi. Tổ chức này giúp bà con cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm, kỹ thuật chăn nuôi an toàn và liên kết tiêu thụ sản phẩm. Anh Nguyễn Văn Vương, Trưởng Ban Điều hành thôn Mỹ Thạnh 1 cho biết, khi có tổ cộng đồng, bà con thống nhất được giá, đầu ra ổn định hơn, không còn bị thương lái ép giá.

Mặt khác, mô hình chăn nuôi bò, trâu sinh sản không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn tạo ra sự thay đổi lớn trong tư duy sản xuất của đồng bào. Từ bỏ dần thói quen canh tác lạc hậu như phá rừng làm nương rẫy, bà con đã chuyển sang gắn bó với đồng cỏ, chuồng trại và quan tâm đến quản lý thông tin trong sản xuất. 

Việc hướng đến chăn nuôi an toàn, quy mô lớn, theo chuỗi giá trị đã giúp tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng cao, đồng thời củng cố ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Mỗi con bò, con trâu được trao không chỉ là một tài sản mà là một niềm tin, một động lực để người dân tự lực vươn lên làm chủ cuộc sống, giảm dần sự phụ thuộc vào các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước. Nhờ đó, khả năng sử dụng thông tin để ra quyết định về sinh kế, chi phí, phòng bệnh, thị trường trở thành công cụ bền vững trong giảm nghèo.

Tại Hàm Thạnh, các lớp tập huấn, hướng dẫn ngoài đồng, họp tổ cộng đồng và chia sẻ kinh nghiệm đã tạo ra một mạng lưới thông tin hiệu quả. Người dân biết khi nào nên mua thức ăn dự trữ, khi nào nên bán bò, khi nào nên tiêm phòng bệnh. Thông tin này giúp họ đi trước thị trường, giảm thiểu rủi ro và tối đa hóa lợi nhuận, từ đó tăng hiệu quả sinh kế.

Chính quyền xã đóng vai trò quan trọng là trung tâm chia sẻ thông tin và tri thức, phối hợp cùng các tổ cộng đồng để truyền tải kiến thức về kỹ thuật, chuỗi giá trị, thị trường và bảo vệ môi trường. Đây là nền tảng giúp người dân ra quyết định sáng suốt, đồng thời khuyến khích văn hóa học hỏi, chia sẻ tri thức và thông tin giữa các hộ dân.

Nhờ sự kết hợp giữa sinh kế, kỹ thuật và thông tin, con đường giảm nghèo bền vững ở Hàm Thạnh đã mở ra rõ nét, gắn liền với việc xây dựng một nông thôn mới no ấm, văn minh và thân thiện với môi trường.