Trước đó, ngày 08/7/2024, tại khu vực mỏ của Công ty TNHH Thiếc Hà An, đoàn công tác kiểm tra, xử lý vụ việc cá chết bất thường trên suối Nậm Huống chính thức thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh Nghệ An tại Công văn số 5603/UBND-NN ngày 04/7/2024. Thành viên đoàn gồm đại diện Chi cục Bảo vệ môi trường (chủ trì), Phòng Khoáng sản Sở Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường (đơn vị thực hiện nhiệm vụ phân tích mẫu môi trường); UBND huyện Quỳ Hợp, UBND hai xã Châu Thành, Châu Hồng.

Qua kiểm tra hiện trường, Công ty TNHH Thiếc Hà An đang ngừng hoạt động. Tuy nhiên xác định, công ty này đã điều chỉnh mặt bằng tổng thể dự án khai thác mỏ thiếc (xây dựng thêm bãi thải quặng đuôi, khu xử lý nước thải sau tuyển, xưởng tuyển...) nhưng chưa báo cáo cơ quan có thẩm quyền để được xem xét, phê duyệt điều chỉnh.

Tại buổi kiểm tra, đại diện lãnh đạo UBND các xã Châu Hồng và Châu Thành cũng như đại diện UBND huyện Quỳ Hợp đã có những ý kiến liên quan đến các tồn tại, hạn chế mà mỏ quặng thiếc của Công ty TNHH Thiếc Hà An đã và đang diễn ra; Đồng thời, yêu cầu sớm làm rõ nguyên nhân cá chết bất thường để công bố rộng rãi cho người dân được biết.

Với vai trò chủ trì đoàn kiểm tra, đại diện Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh Nghệ An đã chỉ ra một số tồn tại của Công ty TNHH Thiếc Hà An.

Cụ thể, nước hầm lò số 1, khu vực khai thác số 2 được thu gom lắng vào 2 bể lắng, nhưng tại bể lắng số 2 còn tồn tại 1 ống dẫn thoát trực tiếp ra ngoài môi trường, đề nghị Công ty tiến hành bịt ống thoát này.

Các bể lắng phía Nam có bùn đã gần đầy, có hiện tượng sạt lở, cần phải phơi bùn, duy tu các bờ bao để đảm bảo không tràn nước, bùn xuống các khe tại khu vực; đồng thời, cần đào bỏ các đường ống không sử dụng cho hoạt động sản xuất, xử lý nước thải của Dự án.

Mặt khác, theo Giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường của Công ty TNHH Thiếc Hà An thì nước hầm lò sau lắng sẽ sử dụng cho máy nghiền quặng nhưng thực tế thì lại không mà xả ra ngoài. Vì vậy, Công ty phải nghiêm túc thực hiện, nếu có thay đổi phải báo cáo UBND tỉnh Nghệ An và chỉ được thực hiện khi được UBND tỉnh này chấp thuận.

Để có cơ sở đánh giá, xử lý các nội dung liên quan theo quy định, Đoàn công tác đã tiến hành lấy 2 mẫu nước, trong đó một mẫu nước thải tại bể lắng cuối của hệ thống xử lý lắng, một mẫu nước mặt tại điểm xả thải cuối ra môi trường của nước thải từ moong khai thác.

Căn cứ kết quả kiểm tra hiện trường và ý kiến của đại diện các bên, Đoàn công tác thống nhất kết luận:

Công ty TNHH Thiếc Hà An đã điều chỉnh mặt bằng tổng thể dự án khai thác mỏ thiếc (xây dựng thêm bãi thải quặng đuôi, khu xử lý nước thải sau tuyển, xưởng tuyển...) nhưng chưa thực hiện, báo cáo cơ quan có thẩm quyền xem xét, phê duyệt điều chỉnh như nội dung Công văn số 4243/STNMT-BVMT ngày 21/11/2022 của Sở Tài nguyên và Môi trường.

Nước thải từ hầm lò của Công ty bơm lắng lọc sơ bộ trước khi thải vào hang casto (moong cũ của Công ty Kim loại Màu Nghệ Tĩnh nằm phía sườn Tây Bắc) và tự chảy ra tại điểm đầu suối Bắc, xã Châu Thành (nhánh suối này nhập vào suối Nậm Huống tại cầu tràn Trung Thành, xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp), không tái sử dụng như Giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường trước khi vận hành chính thức. Việc Công ty bơm nước thải hầm lò thải vào hang Casto, từ hang tự chảy ra đầu nguồn Suối Bắc làm ô nhiễm nguồn nước (gây nước đục, có màu vàng sẫm) đã được phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Quỳ Hợp, UBND xã Châu Thành kiểm tra ghi nhận tại Biên bản làm việc ngày 02/7/2024, Công ty TNHH Thiếc Hà An công nhận là đúng sự thật.

Đối với quặng đuôi, Công ty đang xả thải ra môi trường nhưng khu vực xả thải chưa được lót đáy.

Các công trình, thu gom xử lý nước thải và bùn thải có nguy cơ tràn bờ thoát ra ngoài môi trường, nhất là trong trường hợp có mưa lớn dài ngày.

Đoàn công tác đề nghị Công ty TNHH Thiếc Hà An hoàn tất hồ sơ, thủ tục liên quan của dự án theo quy định; thực hiện ngay các giải pháp thu gom triệt để các nguồn thải, đảm bảo an toàn, không để xảy ra sự cố; thực hiện các biện pháp thu gom, xử lý chất thải rắn, chất thải lỏng theo đúng báo cáo đánh giá tác động môi trường và giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường;

Bên cạnh đó, đề nghị UBND huyện Quỳ Hợp, UBND các xã: Châu Thành và Châu Hồng tăng cường giám sát việc xả thải của Công ty TNHH Thiếc Hà An, xử lý kịp thời theo thẩm quyền nếu phát hiện sai phạm.

“Sau khi đoàn kiểm tra thực tế tại mỏ thiếc của Công ty TNHH Thiếc Hà An theo chỉ đạo của UBND tỉnh Nghệ An tại Công văn số 5603/UBND-NN ngày 04/7/2024 thì đã phát hiện ra nhiều tồn tại, bất cập tại mỏ quặng này. Đoàn đã nhanh chóng hoàn thành báo cáo trình lãnh đạo Sở và ngày 11/7 Sở TN&MT vừa có báo cáo gửi UBND tỉnh Nghệ An những nội dung kết luận của Đoàn kiểm tra để xin ý kiến chỉ đạo, xử lý của UBND tỉnh”, một lãnh đạo Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh Nghệ An, cho hay.

Như Báo Tài nguyên và Môi trường trước đó đã đưa tin, ngày 30/6/2024, người dân xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp, phát hiện có dòng nước đục và cá chết trôi dạt 2 bên bờ suối Bắc đoạn chảy qua địa bàn xã.

Sau khi nhận được báo cáo từ cơ sở, UBND huyện Quỳ Hợp đã thành lập đoàn kiểm tra, rà soát theo dấu vết ngược dòng suối Nậm Huống phía hạ nguồn từ xã Châu Cường lên đầu nguồn nước chảy ở suối Bắc.

Tại biên bản kiểm tra và làm việc ngày 01/7/2024 giữa phòng Tài nguyên & Môi trường huyện với UBND xã Châu Thành, đã phát hiện có hiện tượng nền đất đá có màu đục vàng sẫm, nước chảy từ trong các khe đá, ùn trong đất tạo thành dòng nhập vào suối nước Nậm Huống bắt nguồn từ khu vực suối Bắc, xã Châu Hồng, huyện Quỳ Hợp.

Tiếp đó, để truy xuất nguồn gốc gây ra nước đục, ngày 02/7/2024 UBND huyện Quỳ Hợp đã thành lập đoàn tiếp tục đi kiểm tra, rà soát theo dấu vết ngược dòng suối Nậm Huống từ xã Châu Cường lên đầu nguồn nước chảy (có tọa độ x=2146180; y=534207). Truy ngược lên dọc khe suối có bám các dấu vết nền đất đá có màu đục vàng sẫm, lực lượng chức năng đã xác định nguồn gốc phát sinh nước thải có dấu hiệu ô nhiễm điểm cuối đầu nguồn là từ khu vực mỏ của Công ty TNHH Thiếc Hà An.

Tại Biên bản làm việc ngày 02/7/2024 của phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Quỳ Hợp, UBND xã Châu Thành kiểm tra ghi nhận việc bơm nước thải hầm lò thải vào hang Casto, từ hang tự chảy ra đầu nguồn Suối Bắc làm ô nhiễm nguồn nước (gây nước đục, có màu vàng sẫm) Công ty TNHH Thiếc Hà An cũng đã thừa nhận là đúng sự thật.

" Được biết, chỉ tính từ năm 2021 đến tháng 6/2024, Công ty TNHH Thiếc Hà An đã 3 lần bị xử phạt vi phạm hành chính vì những vi phạm tại mỏ thiếc nói trên ở huyện Quỳ Hợp với tổng số tiền phạt 595,6 triệu đồng. Cụ thể, ngày 12/10/2021, UBND tỉnh Nghệ An xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty TNHH Thiếc Hà An vì đã thực hiện hành vi chiếm đất rừng sản xuất với diện tích 1,23 ha trên đất rừng sản xuất. Hình thức xử phạt chính có mức phạt 210 triệu đồng; buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm hành chính, với số tiền 24,6 triệu đồng. Tiếp đó, ngày 28/4/2023, UBND huyện Quỳ Hợp cũng phạt Công ty này với tổng số tiền 111 triệu đồng vì hành vi đổ đất, bùn thải sau quá trình tuyển quặng, vượt ra ngoài ranh giới khu vực được thuê đất làm bãi thải với diện tích 1,1 ha. Mới đây nhất, UBND huyện Quỳ Hợp cũng xử phạt Công ty TNHH Thiếc Hà An tổng số tiền 250 triệu đồng vì hàng loạt lỗi vi phạm; đình chỉ hoạt động khai thác khoáng sản 4,5 tháng.