‘Viên ngọc quý’ trong hệ sinh cảnh rừng nhiệt đới thường xanh

Sinh cảnh hiếm, độc đáo

Khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô là khu rừng đặc dụng có tính đa dạng sinh học cao, có nhiều sinh cảnh độc đáo đặc trưng của khu vực chuyển tiếp giữa Tây Nguyên với khu vực Duyên hải miền Trung. Nơi đây tập trung 709 loài thực vật, 44 loài thú, 158 loài chim và 23 loài bò sát.

Năm 1999, UBND tỉnh Đắk Lắk ra quyết định thành lập Khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô, có tổng diện tích là 28.848 ha thuộc huyện Ea Kar (cũ). Đây là nơi có sinh cảnh hiếm, độc đáo gồm các trảng cỏ tự nhiên bằng phẳng, rộng mênh mông và rừng lá rộng nửa rụng lá; có quần thể các loài thú móng guốc cỡ lớn quý hiếm đang có nguy cơ bị tuyệt chủng như: bò rừng, bò tót, nai, các loại chim quý, các loại gỗ quý....

Theo tiêu chuẩn phân loại của Hội đồng Quản lý rừng thế giới FSC thì Khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô đạt được 4/6 tiêu chuẩn, bao gồm: Đa dạng loài; hệ sinh thái và bức khảm ở cấp độ cảnh quan; các hệ sinh thái và môi trường sống (Habitat) và dịch vụ hệ sinh thái quan trọng.

Thảm thực vật tại Khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô đa dạng với hơn 16.000 ha rừng lá rộng thường xanh, gần 5.700 ha rừng nửa rụng lá, 133 ha rừng khộp, gần 4.300 ha trảng cỏ, cây bụi, gỗ rải rác, 598 ha rừng trồng, 28,5 ha mặt nước.

Sự đa dạng về kiểu thảm thực vật và các kiểu sinh cảnh khác nhau tại Khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô tạo điều kiện thuận lợi về nguồn thức ăn, điều kiện cư trú cho nhiều loài động vật, góp phần hình thành nên khu hệ động vật rừng khá phong phú về thành phần loài và có tính riêng biệt, đặc hữu.

Cùng với đó, cảnh quan đồng cỏ mà Khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô sở hữu hầu như không tìm thấy ở bất cứ khu rừng đặc dụng nào trong nước, vì vậy được xem là cảnh quan đặc hữu của Ea Sô, đóng góp vào việc bảo tồn đa dạng sinh học cũng như cung cấp tiềm năng cho du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng.

Theo Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô là “viên ngọc quý” trong hệ sinh cảnh rừng nhiệt đới thường xanh xen kẽ những thảm cỏ rộng lớn và ẩm ướt quanh năm, hiếm có ở Việt Nam và cả khu vực Đông Nam Á. Hệ sinh cảnh đặc trưng này là điều kiện lý tưởng để cho các loại thú móng guốc sinh tồn và phát triển, nhất là bò rừng, bò tót lông xám quý hiếm trên thế giới hiện nay.
Ngoài ra, do địa hình vùng rừng Ea Sô bị chia cắt mạnh trong suốt quá trình kiến tạo địa chất hàng triệu năm nên đã hình thành vô số thác, ghềnh, vách đá hiểm trở… tạo nên bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, hoang sơ hiếm có trên cao nguyên Đắk Lắk.

Tiềm năng du lịch và nghiên cứu khoa học

Vào cuối năm 2023, Thường trực Tỉnh ủy Đắk Lắk đã thống nhất chủ trương về việc xây dựng Dự án đầu tư nâng hạng Khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô thành Vườn Quốc gia Ea Sô với mục đích góp phần bảo tồn mẫu chuẩn hệ sinh thái rừng chuyển tiếp giữa Tây Nguyên và duyên hải miền Trung; phục vụ nghiên cứu khoa học, giáo dục môi trường, khai thác tiềm năng du lịch sinh thái, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là địa phương thuộc vùng đệm. Tháng 5/2024, UBND tỉnh Đắk Lắk có quyết định phê duyệt Đề án Du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí tại Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Ông Lê Minh Tiến, Giám đốc Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô cho biết, sau khi đề án được phê duyệt, Ban quản lý đã chủ trì, phối hợp với tổ chức, cá nhân lập dự án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí theo phương thức tự tổ chức, liên kết hoặc cho thuê môi trường rừng phù hợp với đề án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí được phê duyệt.

Về hoạt động nghiên cứu khoa học, giảng dạy, thực tập trong rừng đặc dụng, ông Lê Minh Tiến cho biết: Ban quản lý Khu bảo tồn đã thực hiện ký cam kết hợp tác, phối hợp trong công tác nghiên cứu khoa học với Viện Lâm nghiệp Nam Trung bộ và Tây Nguyên để triển khai một số đề tài nghiên cứu tại lâm phần Khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô.

Ban quản lý cũng đã tổ chức hợp tác nghiên cứu khoa học, đào tạo với các trường đại học, các nhà khoa học, các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, thực hiện nghiên cứu và đưa ra các giải pháp hiệu quả để làm tốt công tác quản lý bảo vệ rừng và bảo tồn giám sát đa dạng sinh học tại Khu bảo tồn. Đồng thời tìm kiếm, tiếp cận và xây dựng mối liên hệ với các chương trình dự án trong và ngoài nước để tăng cường hiệu quả trong việc nghiên cứu, giám sát và bảo tồn đa dạng sinh học một số loài đặc trưng nguy cấp, quý hiếm.