5 năm chăm sóc, một giờ đổ rạp
Trên những tuyến đường vào các xã Đăk Song, Sơ Ró (tỉnh Gia Lai) trước đây còn là bạt ngàn những cánh rừng keo thẳng tắp, chỉ mấy tháng nữa thôi là đến kỳ thu hoạch, bây giờ ngổn ngang, xơ xác.
Rừng keo của ông Đinh Văn Lích (làng Blà, xã Đak Song) bị bão số 13 quật đổ, xé toạc thân cây. Ảnh: Đăng Lâm.
Ông Đinh Văn Lích ở làng Blà (xã Đăk Song) cho biết, 4 ha keo ông đầu tư kiến thiết hết 100 triệu đồng, chưa kể công chăm sóc suốt 4 năm qua. Chỉ vài giờ cơn bão số 13 lướt qua, 80% diện tích vườn keo của ông bị quật đổ, ngã rạp, cây bật gốc, cây gãy ngang thân, cây thì bị xé toạc thành hai mảnh...
“Nhiều diện tích nằm sâu trong núi, đường vào lầy lội, chia cắt khiến việc thu dọn và vận chuyển ra ngoài rất khó. Gia đình phải thuê nhân công chặt dọn, cố tận dụng phần gỗ còn lại, bán để gỡ lại phần nào vốn liếng”, ông Lích nói.
Cũng ở xã Đăk Song, 7ha keo của gia đình anh Nguyễn Văn Toàn (làng K’Liêt - H’ôn) đã được 5 năm tuổi. Mấy ngày trước bão, vườn keo đều tăm tắp, cao 5 - 6 mét. Còn bây giờ, không còn một cây nào đứng vuông góc với mặt đất. “Bao nhiêu công sức, tiền của đều đổ vào vườn keo. Kế hoạch sau tết sẽ khai thác với nhiều dự định tốt đẹp. Nào ngờ, công sức 5 năm trời, chỉ một trận bão hơn một giờ đồng hồ lướt qua, trắng tay!”, anh Toàn nghẹn ngào nói.
Chủ tịch UBND xã Đăk Song, ông Nguyễn Chí Thanh cho biết: “Xã có khoảng 4.000 ha keo do người dân trồng. Theo kiểm đếm ban đầu, bão số 13 đã làm gãy đổ hơn 1.400 ha, thiệt hại hơn 18 tỷ đồng”. Cũng theo ông Thanh, hầu hết hộ trồng keo trên địa bàn xã đều có vườn cây bị ảnh hưởng do bão số 13. Điều đáng nói là nhiều diện tích nằm sâu trong hẻm núi nên việc đi lại, vận chuyển trong mùa mưa bão rất khó khăn. Nếu không kịp thời thu gom thì gỗ sẽ bị hỏng.
Ở xã Sơ Ró, những cánh rừng keo 4 - 5 tuổi cùng chung số phận. Nhiều sườn đồi gần như bị “cạo trắng”. Theo ông Nguyễn Ngọc Sơn, Chủ tịch UBND xã Sơ Ró, xã có hơn 4.000 ha rừng trồng, chủ yếu là keo sắp đến thời gian thu hoạch. “Mưa bão năm nay gây thiệt hại quá nặng. Người dân vốn đã khó, nay lại càng thêm khó. Keo gãy đổ không thu được, chi phí dọn dẹp và trồng lại cũng rất lớn, bà con chịu thiệt đủ đường”, ông Sơn nói.
Không chỉ người dân bị thiệt hại, mà những vườn keo của doanh nghiệp đứng chân trên địa bàn cũng bị gãy đổ với diện tích lớn. Ông Từ Tấn Lộc, Giám đốc Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Kông Chro cho biết, có gần 500 ha keo của công ty với tuổi đời từ 2 - 4 năm bị ảnh hưởng bởi bão số 13. Trong đó khoảng 120 ha bị mất trắng do ngã đổ hoàn toàn, gần 100 ha thiệt hại 50%, hơn 200 ha bị thiệt hại dưới 30%... Thiệt hại ước khoảng 6 tỷ đồng.
500 ha keo của Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Kông Chro bị ảnh hưởng nghiêm trọng do bão số 13. Ảnh: Đăng Lâm.
“Công ty đang làm tờ trình, báo cáo UBND tỉnh và các sở liên quan để cho chủ trương thanh lý theo quy định. Với diện tích bị thiệt hại do bão số 13 gây ra, đơn vị sẽ tiến hành trồng phục hồi trong năm 2026”, ông Lộc cho biết.
Nỗi lo gánh nợ
Với 7 ha keo gần như bị quật đổ hoàn toàn, anh Nguyễn Văn Toàn (làng K’Liêt - H’ôn, xã Đăk Song) không dám nghĩ đến chuyện “tận thu” mong vớt vát phần nào vốn đầu tư. “Dù rất muốn, nhưng chi phí thuê nhân công chặt, tiền vận chuyển hay mở đường vào rẫy còn cao hơn giá bán gỗ. Nếu cố thu gom, bà con càng lỗ nặng”, anh Toàn nói.
Chủ tịch UBND xã Sơ Ró, ông Nguyễn Ngọc Sơn cho biết, ngay sau bão, xã đã huy động lực lượng xuống từng khu vực kiểm tra thiệt hại, hướng dẫn người dân thu gom số gỗ còn dùng được. Đồng thời khẩn trương thống kê mức độ thiệt hại, đề xuất hỗ trợ giúp người dân sớm phục hồi sản xuất. Tuy nhiên, thiệt hại quá lớn khiến việc khôi phục không thể diễn ra nhanh chóng: “Nhiều hộ đang rất lo lắng. Vốn tái sản xuất thì cạn, nhân lực thu dọn thiếu, còn thời tiết cực đoan ngày càng thất thường”, ông Sơn nói.
Bão số 13 quật đổ hàng ngàn ha keo ở các xã phía tây Gia Lai, gây thiệt hại hàng chục tỷ đồng. Ảnh: Đăng Lâm.
Ông Đoàn Văn Hợi, Giám đốc Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Lơ Ku cho biết, diện tích rừng trồng của đơn vị trên 1.400 ha, trong đó có một số diện tích do người dân liên kết với công ty trồng và chăm sóc. Bão số 13 kèm theo gió lớn đã làm hư hại trên 500 ha keo trồng từ 4 - 5 năm tuổi. Trong đó, khoảng 500 ha bị thiệt hại dưới 30%, còn trên 10 ha thiệt hại trên 30%.
“Những diện tích keo gãy đổ nằm rải rác, không tập trung, nên không thể khai thác theo kiểu tận dụng. Chúng tôi chỉ có thể chặt bỏ, đốt dọn và trồng mới. Như vậy, doanh nghiệp không những không có thu mà còn phải gánh thêm khoản chi phí tái sản xuất đáng kể”, ông Hợi chia nói.
Ông Đinh Văn Lích cũng như rất nhiều hộ là người Bahnar ở làng Blà, xã Đăk Song có vườn keo bị thiệt hại, đều có chung một suy nghĩ: “Tiếc lắm, nhưng bỏ thôi. Số tiền bỏ ra thu hoạch keo gãy đổ còn cao hơn cả số tiền bán được”.
Nhiều hộ dân cho biết, với những vườn keo chuẩn bị khai thác, vốn đầu tư ban đầu có thể lên đến hàng trăm triệu đồng. Bão quật đổ không chỉ khiến họ trắng tay về gỗ, mà còn ảnh hưởng đến dòng vốn lưu động, kế hoạch chi tiêu và trước hết là các khoản nợ ngân hàng.
Người dân các xã phía tây Gia Lai có diện tích rừng trồng bị ảnh hưởng do bão hiện rất cần vốn, giống, kỹ thuật để tái sản xuất, sớm ổn định cuộc sống. Họ mong chính quyền và các cơ quan chức năng sớm vào cuộc, triển khai nhiều biện pháp khắc phục, hy vọng những sườn núi hôm nay bị bão “cạo trắng” sẽ nhanh chóng được phủ xanh trở lại.
