Bản dự thảo mới của thỏa thuận nhựa toàn cầu, được công bố trong khuôn khổ đàm phán INC-5.2 tại Geneva (Thụy Sĩ) hôm 13/8 (giờ địa phương), đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ nhiều quốc gia.
Văn bản này chỉ đề cập đến vấn đề sản xuất nhựa một lần duy nhất trong phần lời nói đầu, với nội dung tái khẳng định tầm quan trọng của sản xuất và tiêu thụ nhựa bền vững. Trong khi đó, điều khoản quy định giới hạn sản xuất, vốn có trong bản dự thảo trước, và các đề xuất liên quan tới hóa chất trong nhựa không được nhắc đến trong văn bản mới.
Phiên đàm phán INC-5.2 về thỏa thuận nhựa toàn cầu vẫn đang bế tắc khi các bên tham gia đưa ra quan điểm trái chiều với vấn đề giới hạn sản xuất nhựa. Ảnh: EPA.
Ngoài ra, dự thảo mới cũng thu hẹp danh mục các sản phẩm nhựa “có vấn đề” – những sản phẩm dễ rò rỉ ra môi trường và khó tái chế. Thay vào đó, khuyến khích thiết kế lại sản phẩm theo hướng bền vững, có thể tái chế và tái sử dụng, đồng thời yêu cầu các bên tham gia cải thiện hệ thống quản lý chất thải.
Chủ tịch Ủy ban đàm phán Luis Vayas Valdivieso cho biết, bản dự thảo mới được xây dựng dựa trên các ý kiến đã nêu trong quá trình đàm phán, nhằm đưa các bên tiến gần hơn tới một văn kiện cuối cùng có tính ràng buộc pháp lý toàn cầu. Ông nhấn mạnh văn bản này có thể được chỉnh sửa, bổ sung hoặc cắt bỏ theo ý kiến của các quốc gia. Một dự thảo khác dự kiến sẽ được công bố trong ngày đàm phán cuối cùng 14/8.
Sự thay đổi này diễn ra trong bối cảnh các bên tham gia đang chia rẽ sâu sắc về việc nên áp giới hạn sản xuất nhựa mới hay chỉ tập trung vào các giải pháp như cải thiện thiết kế, tái chế và tái sử dụng.
Trong đó, khoảng 100 quốc gia, bao gồm Canada, Mexico, Ghana, Na Uy, Vương quốc Anh, Liên minh châu Âu và nhiều quốc đảo nhỏ, mong muốn có một thỏa thuận đủ mạnh, vừa giới hạn sản xuất vừa giải quyết khâu xử lý rác thải, đồng thời coi việc kiểm soát hóa chất độc hại là thiết yếu. Ngược lại, các quốc gia sản xuất dầu khí lớn cùng ngành công nghiệp nhựa lại phản đối quy định hạn chế sản xuất, đề xuất tập trung vào quản lý chất thải và tái sử dụng.
Nhận xét về dự thảo mới, tối 13/8, phái đoàn Colombia chỉ trích văn bản này thiếu cân bằng, thiếu tham vọng và nghĩa vụ toàn cầu để chấm dứt ô nhiễm nhựa, đồng thời khẳng định sẽ không chấp nhận văn bản này làm cơ sở đàm phán. Trưởng đoàn Panama Juan Carlos Monterrey Gómez, cùng các phái đoàn Mexico, Chile, Ghana, Canada, Na Uy, Vương quốc Anh, Liên minh châu Âu và nhóm quốc đảo nhỏ đang phát triển đồng tình với quan điểm trên.
Đại diện đoàn đàm phán Canada, bà Erin Silsbe, cảnh báo: “Việc bỏ giới hạn sản xuất nhựa là điều không thể chấp nhận”.
Ở chiều ngược lại, Ả Rập Xê Út, Kuwait, Qatar và một số nước khác cho rằng dự thảo mới chưa đưa ra phạm vi và định nghĩa chính xác cho những vấn đề họ mong muốn. Mỹ cũng bày tỏ quan ngại, cho biết có 6 điều khoản “vượt quá lằn ranh đỏ” nhưng không nêu chi tiết.
Trong khi đó, Ấn Độ đánh giá dự thảo mới là một “điểm khởi đầu đủ tốt” cho đàm phán.
Khi vòng đàm phán bước vào giai đoạn cuối, ông Luis Vayas Valdivieso kêu gọi các bên “xây dựng cầu nối thay vì cố thủ trong những lằn ranh đỏ”.
