Thương hiệu hạt dẻ từ đồi xanh

Đồi dẻ bạt ngàn, mùa vàng rộn rã

Cuối thu, phường Lương Văn Tri như khoác tấm áo mới khi từng chùm quả dẻ gai nâu rơi lộp bộp dưới nắng vàng. Trên những triền đồi bát ngát, mùi thơm dìu dịu của hạt dẻ chín hòa cùng tiếng cười nói rộn rã của nông dân và du khách tạo nên bức tranh mùa thu hoạch đầy sức sống.

Từ mô hình trồng thử nghiệm năm 2003, đến nay diện tích dẻ của phường đã vượt 120 héc ta, sản lượng hàng chục tấn mỗi năm, nhiều hộ đạt thu nhập 300–400 triệu đồng mỗi năm.

“Hạt dẻ đã trở thành sản phẩm OCOP chủ lực của phường, mang lại nguồn thu cao cho người dân và mở ra hướng phát triển du lịch bền vững. Hàng năm chúng tôi đều tổ chức Lễ hội Mùa hạt dẻ để quảng bá thương hiệu, đưa hạt dẻ của địa phương vươn xa”, ông Trần Tiến Nguyên, Chủ tịch UBND phường Lương Văn Tri tự hào cho biết.

Theo ông Nguyên, nhờ sự đồng hành của chính quyền, sự nỗ lực của người dân, doanh nghiệp, cây dẻ không chỉ đem lại lợi ích kinh tế mà còn giúp giữ rừng, bảo vệ đất đai, đồng thời tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương.

Giống tốt, kỹ thuật chuẩn – nền tảng của thương hiệu

Ít ai biết, để có những vườn dẻ trĩu quả hôm nay là cả quá trình nghiên cứu, lai tạo kiên trì của Công ty Cổ phần giống lâm nghiệp vùng Đông Bắc. Từ năm 1999, Công ty đã nhập nội giống dẻ Cửu Gia Chủng, ghép với gốc dẻ Trùng Khánh để cho ra giống DV.LS.10.08 - giống dẻ năng suất cao, hạt to, nhân vàng, vị bùi, chín sớm hơn dẻ Trùng Khánh khoảng một tháng.

Bà Nguyễn Thị Hạnh, Giám đốc công ty cho biết: “Mỗi năm, chúng tôi cung cấp khoảng 100.000 cây giống chất lượng cao cho bà con Lạng Sơn và các tỉnh Đông Bắc. Công ty không chỉ bán giống mà còn trực tiếp hướng dẫn kỹ thuật từ khâu trồng, chăm sóc đến thu hoạch và bao tiêu sản phẩm. Đó là cách chúng tôi đồng hành cùng người nông dân để đảm bảo hiệu quả lâu dài”.

Cũng theo bà Hạnh, hiện công ty duy trì hệ thống vườn ươm hơn 10 héc ta, áp dụng công nghệ tưới tự động, theo dõi nhiệt độ và độ pH trong đất. Nhờ nguồn giống chuẩn, năng suất dẻ trung bình đạt 2,8–3,6 tấn hạt/héc ta, tương đương 200–360 triệu đồng/héc ta, có vườn đạt 600 triệu đồng.

Hạt dẻ Lạng Sơn đã được Bộ NN-PTNT trước đây công nhận nguồn giống tiến bộ khoa học kỹ thuật và được Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam trao danh hiệu “Thương hiệu vàng nông nghiệp Việt Nam”.

Không chỉ cung cấp giống, Công ty Cổ phần giống lâm nghiệp Vùng Đông Bắc còn tạo việc làm cho hàng chục lao động địa phương. Chị Chu Thị Huyền, công nhân của công ty chia sẻ: “Công việc chăm sóc cây giống tuy vất vả nhưng mang lại thu nhập ổn định. Chúng tôi tự hào vì góp phần tạo nên thương hiệu hạt dẻ nổi tiếng của tỉnh nhà”.

Điểm hẹn của du khách

Bên cạnh giá trị kinh tế, những vườn dẻ xanh mướt còn trở thành điểm đến độc đáo thu hút đông đảo du khách. Hiện nay, toàn phường có 12 nhà vườn đang mở cửa đón khách đến tham quan trải nghiệm hái dẻ. Tại vườn dẻ Khao Khoang, du khách được tự tay hái quả, tách lớp vỏ gai và thưởng thức hạt dẻ nướng nóng hổi.

“Vườn nhà tôi rộng 1 héc ta, trồng hơn 400 cây. Được cán bộ nông nghiệp hướng dẫn, chúng tôi chuyển sang trồng hữu cơ để đón khách trải nghiệm. Mỗi mùa dẻ chín, khách đến vừa mua hạt dẻ, vừa tham quan, chụp ảnh, mang lại nguồn thu gấp đôi so với chỉ bán sản phẩm”, bà Nguyễn Thanh Vân chủ vườn dẻ Khao Khoang, phường Lương Văn Tri vui vẻ nói.

Hoạt động leo đồi tìm quả chín giúp du khách rèn luyện thể lực và thêm trân trọng công sức của nông dân. Chị Vũ Lan Anh, du khách từ Hà Nội hào hứng chia sẻ: “Lần đầu đưa các con về trải nghiệm mùa dẻ, tôi thật sự ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của những đồi dẻ bạt ngàn. Các bé thích thú khi được tự tay tìm quả chín, bóc lớp vỏ gai và thưởng thức hạt dẻ vừa nướng. Hoạt động này giúp các con hiểu giá trị của lao động và yêu thiên nhiên hơn”.

Tại các vườn, không chỉ hái dẻ, du khách còn được thưởng thức các món đặc sản chế biến từ hạt dẻ như sữa dẻ, bánh dẻ, kẹo dẻ, xôi hạt dẻ… cùng các tiết mục văn nghệ dân tộc Then, Sli, Lượn. Mùa dẻ vì thế không chỉ là mùa gặt hái thành quả mà còn là mùa hội ngộ của văn hóa và thiên nhiên.

Liên kết cộng đồng, phát triển bền vững

Sự phát triển của hạt dẻ Quảng Lạc là kết quả của mối liên kết chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và nông dân. Thời gian qua, chính quyền phường Lương Văn Tri đã khuyến khích các hộ dân đầu tư hạ tầng du lịch, bố trí nhân viên hướng dẫn khách hái quả đúng kỹ thuật để bảo vệ vườn cây.

Nhiều gia đình đã sáng tạo các sản phẩm từ hạt dẻ như bột dẻ, kem dẻ, trà dẻ… giúp kéo dài mùa vụ và nâng cao giá trị sản phẩm.

“Phường Lương Văn Tri đặt mục tiêu phát triển chuỗi giá trị khép kín, từ sản xuất giống, chăm sóc, thu hoạch, chế biến đến quảng bá du lịch. Sự đồng lòng của bà con và sự hỗ trợ của chính quyền, doanh nghiệp sẽ giúp thương hiệu hạt dẻ Quảng Lạc vươn xa hơn nữa”, Chủ tịch UBND phường Lương Văn Tri kỳ vọng.

Chính sự phối hợp chặt chẽ này đã biến những sườn đồi từng hoang hóa thành những vườn dẻ trĩu quả, mang lại việc làm ổn định cho người dân, đồng thời tạo động lực thu hút du khách đến với vùng biên xứ Lạng.

Từ một loại cây rừng tự nhiên, hạt dẻ Lạng Sơn đã vươn mình trở thành thương hiệu quốc gia. Nhiều hộ dân đã thoát nghèo, nhiều gia đình đạt thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm. Mùa hạt dẻ hôm nay không chỉ là mùa thu hoạch, mà còn là mùa hội ngộ của cộng đồng, nơi nông nghiệp, khoa học và du lịch cùng hội tụ để tạo nên giá trị bền vững.

Khi từng hạt dẻ vàng óng được đưa ra thị trường, đó cũng là lúc khát vọng vươn lên của người dân xứ Lạng được khẳng định. Cây dẻ đã mang lại diện mạo mới cho phường Lương Văn Tri, đưa một vùng đất từ khó khăn vươn lên thành điểm sáng của kinh tế và du lịch, để mỗi mùa thu về, hương dẻ lại lan tỏa khắp núi rừng, như lời mời gọi bạn bè bốn phương đến với xứ Lạng.