Thứ trưởng Phùng Đức Tiến vào điểm nóng dịch tả lợn Châu Phi ở Phú Thọ

Dịch lan rộng 106/148 xã, 3.500 hộ chăn nuôi lao đao

Báo cáo đoàn công tác, ông Đinh Công Sứ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban chỉ đạo phòng, chống bệnh dịch tả lợn Châu Phi tỉnh Phú Thọ cho biết: Tổng đàn lợn của tỉnh Phú Thọ hiện vào khoảng 2 triệu con, đàn gia cầm 36,4 triệu con, đàn trâu bò khoảng 415.000 con, đàn bò sữa khoảng 18.600 con. Sản lượng thịt hơi xuất chuồng của tỉnh Phú Thọ đạt khoảng 490.000 tấn/năm, trong đó sản lượng thịt lợn hơi chiếm gần 70%, sản lượng sữa tươi đạt trên 60.000 tấn, sản lượng trứng gia cầm đạt 1,4 tỷ quả/năm.

Trước thời điểm dịch tả lợn Châu Phi hoành hành, toàn tỉnh Phú Thọ có 134.000 hộ chăn nuôi lợn, chủ yếu theo quy mô nông hộ nhỏ lẻ trong khu dân cư. Cả tỉnh có khoảng gần 3.000 trang trại chăn nuôi theo quy mô nhỏ và vừa.

Tỷ lệ đầu lợn được chăn nuôi tại các trang trại chiếm khoảng 43% tổng đàn do có nhiều doanh nghiệp tham gia đầu tư chăn nuôi lợn với quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao như: Công ty Cổ phần Tập đoàn Dabaco Việt Nam, Công ty Cổ phần Chăn nuôi C.P. Việt Nam, Công ty TNHH CJ Vina Agri, Công ty Cổ phần Tập đoàn Mavin,...

Thống kê của cơ quan chuyên môn tỉnh Phú Thọ cũng cho thấy: đến nay đã có 64 cơ sở chăn nuôi an toàn dịch bệnh, trên 300 trang trại tham gia vào chương trình giám sát dịch bệnh định kỳ. Ngoài ra, có 39 trang trại chăn nuôi tập trung quy mô lớn được cấp chứng nhận đủ điều kiện chăn nuôi, 110 trang trại đạt các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, Vietgap…

Toàn tỉnh Phú Thọ hiện có 2.358 cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm, trong đó có 9 cơ sở giết mổ tập trung đã được cấp chứng nhận an toàn thực phẩm, hiện có 8 cơ sở đang hoạt động và được cơ quan chuyên môn thực hiện kiểm soát giết mổ theo đúng quy định.

Về diễn biến của dịch tả lợn Châu Phi, theo Hệ thống quản lý thông tin dịch bệnh động vật Việt Nam (VAHIS) từ đầu năm đến nay, dịch tả lợn Châu Phi xảy ra tại 34/34 tỉnh, thành phố trên cả nước với 1.019 ổ dịch, làm chết và tiêu hủy hơn 115.000 con lợn. Hiện tại có 32/34 tỉnh, thành có dịch bệnh chưa qua 21 ngày.

Tại tỉnh Phú Thọ, tính đến ngày 5/8, toàn tỉnh có 106/148 xã, phường xuất hiện dịch tả lợn Châu Phi. Dịch bệnh hiện nay mới chỉ xảy ra tại các nông hộ chăn nuôi và một vài trang trại quy mô nhỏ không thực hiện các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học. Tỉnh Phú Thọ đã công bố dịch tại 69 xã, phường; trong đó tỉnh Hòa Bình cũ 33 xã, phường; Phú Thọ cũ 22 xã; Vĩnh Phúc cũ 5 xã. Tổng số hộ có lợn mắc bệnh của tỉnh Phú Thọ mới trên 3.500 hộ; số lợn ốm, chết, tiêu hủy trên 38.000 con, đã tổ chức tiêu hủy trên 2.300 tấn.

Dân còn tâm lý sợ vaccine

Báo cáo đoàn công tác, ông Bùi Duy Linh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Phú Thọ nhận định: Từ các ổ dịch tả lợn Châu Phi đầu tiên cho thấy dịch bệnh chỉ xảy ra tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, không thực hiện tốt các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học.

Bước đầu nhận định một số nguyên nhân của dịch tả lợn Châu Phi diễn biến phức tạp trên địa bàn, thứ nhất: dịch bệnh lây lan nhanh là do hoạt động chăn nuôi  tái đàn ồ ạt tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ. Từ đầu năm đến nay, giá thịt lợn hơi luôn ở mức cao (60-80.000đ/kg), lợi nhuận cao nên nhiều hộ chăn nuôi tái đàn mạnh (giá lợn giống dao động từ 2 đến 3,5 triệu đồng/con).

Các nông hộ chăn nuôi và các trang trại nhỏ nuôi chuồng hở không thể áp dụng được các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học, còn tình trạng mua lợn giống không rõ nguồn gốc, nhiều hộ ham mua lợn giống giá rẻ do đã có dấu hiệu ủ bệnh về nuôi làm dịch xâm nhập và lây lan.

Ngoài ra, còn tâm lý chủ quan, không áp dụng tốt các biện pháp phòng bệnh, không duy trì tốt việc cách ly, khử trùng tiêu độc, không kiểm soát người và vật nuôi ra vào chuồng trại.

Thứ hai, virus dịch tả lợn Châu Phi có sức đề kháng cao và sự xuất hiện của chủng virus mới tái tổ hợp, không có phác đồ điều trị hiệu quả. Theo báo cáo của Cục Thú y, hiện tại có tới trên 43% số mẫu phát hiện chủng virus mới tái tổ hợp, vaccine dịch tả lợn Châu Phi hiện tại chưa tạo đáp ứng miễn dịch đối với chủng tái tổ hợp này, biện pháp phòng bệnh chủ yếu là thực hiện giám sát, phát hiện sớm, cách ly tiêu huỷ và áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học.

Thứ ba là do điều kiện thời tiết và hoạt động mua bán, vận chuyển, giết mổ lợn bệnh. Một bộ phận người chăn nuôi ý thức chưa cao, còn mua bán, vận chuyển, giết mổ tiêu thụ lợn bệnh hoặc vứt xác lợn chết ra môi trường, kèm theo thời tiết diễn biến bất thường, mưa lớn nhiều ngày làm mầm bệnh phát tán theo nguồn nước, côn trùng,… làm dịch bệnh lây lan nhanh trên diện rộng.

Cũng theo ông Bùi Duy Linh, một số khó khăn trong công tác phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi bao gồm: Thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, UBND các xã, phường đang trong giai đoạn đoạn ổn định tổ chức, do vậy công tác phòng, chống dịch còn gặp một số khó khăn, tồn tại.

Phòng kinh tế cấp xã đa số không có cán bộ chuyên môn về chăn nuôi thú y do vậy việc triển khai các biện pháp phòng, chống, khống chế dịch còn lúng túng; công tác tổng hợp, báo cáo cáo kết quả công tác phòng, chống dịch hàng ngày theo quy định tại một số xã còn chậm, chưa kịp thời. Đội ngũ cán bộ làm công tác chăn nuôi, thú y bán chuyên trách không còn được tổ chức, phân công nhiệm vụ; nhiều cán bộ xin nghỉ, chuyển công tác dẫn đến công tác giám sát, theo dõi, phát hiện, báo cáo dịch bệnh trên địa bàn bị ảnh hưởng.

Ngoài ra vấn đề kinh phí phòng chống dịch tả lợn Châu Phi cho các xã còn rất hạn chế. Ý thức của một bộ phận người chăn nuôi chưa cao, còn có hành vi bán chạy, giết mổ, tiêu thụ lợn bệnh, lợn chết; vứt xác lợn chết ra môi trường làm dịch bệnh lây lan nhanh và gây khó khăn cho công tác phòng chống dịch; một số địa phương chưa kịp thời thu gom, tiêu hủy xác lợn theo quy định.

Nhiều địa phương còn rất khó khăn trong công tác bố trí nhân lực để tiêu hủy lợn bệnh. Hiện nay, theo cập nhật báo cáo rà soát thống kê của các xã, phường đàn lợn nuôi trong dân đến kỳ xuất bán còn nhiều, áp lực dịch bệnh lây lan rất cao.

Đặc biệt, theo ông Hoàng Mạnh Thông, Chi cục trưởng Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Phú Thọ: Từ đầu năm 2025 đến nay, tỉnh Phú Thọ tiêm phòng khoảng 60.000 liều vaccine dịch tả lợn Châu Phi do Công ty cổ phần AVAC Việt Nam sản xuất (AVAC ASF LIVE), trong đó ngân sách tỉnh đã hỗ trợ 4.000 liều, còn lại 56.000 liều do Công ty AVAC cung ứng cho người chăn nuôi,  đối tượng tiêm phòng chủ yếu là hộ chăn nuôi và các trang trại chăn nuôi lợn thịt nhỏ và vừa.

Tuy nhiên, theo ông Thông vẫn còn tâm lý e ngại tiêm vaccine dịch tả lợn Châu Phi do trước đây người chăn nuôi ở tỉnh Phú Thọ đã thử nghiệm ở nhiều trang trại, gia trại, hộ chăn nuôi nhưng không thành công. "Lợn thịt chết, lợn nái hỏng, nên người dân sợ, nghe đến là họ hãi", ông Thông nói. Trong khi đó, ông Đinh Công Sứ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ cũng chia sẻ thêm: Khó khăn nhất của công tác tiêm phòng vaccine dịch tả lợn Châu Phi là cơ sở không có khó lạnh để bảo quản, không có cán bộ chuyên ngành để tiêm.

Sau khi thị sát các mô hình chăn nuôi ở địa phương, tại buổi làm việc làm việc với UBND tỉnh và các sở, ban ngành tỉnh Phú Thọ, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đánh giá cao tỉnh Phú Thọ mới, trong bối cảnh vừa chạy vừa xếp hàng đã chủ động phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi, từng bước khống chế dịch bệnh trên địa bàn.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến lưu ý: chủng virus dịch tả lợn Châu Phi mới có độc lực rất lớn, đường truyền lây lan hết sức phức tạp, nhất là trong bối trên địa bàn tỉnh Phú Thọ chăn nuôi vẫn chủ yếu là nhỏ lẻ, một số đơn vị thực hiện thử nghiệm vaccine không thành công đã tạo tâm lý “một lần bất tín, vạn lần mất tin” trong người dân.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đề nghị trong thời gian tới cả hệ thống chính trị tỉnh Phú Thọ cùng vào cuộc tham gia phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi; duy trì các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học; đẩy mạnh công tác tiêm vac xin, trong đó nghiên cứu chính sách hỗ trợ người dân tối đa vừa phòng, chống dịch vừa sẵn sàng để tái đàn.

Đặc biệt, tỉnh Phú Thọ cần đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát công tác vận chuyển, giết mổ, tiêu hủy, đề nghị cơ quan công an tăng cường công tác kiểm tra, phát hiện các hành vi vi phạm trong công tác phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi.

Đối với các cơ quan thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường, doanh nghiệp cung ứng vac xin, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến chỉ đạo hỗ trợ địa phương trong công tác cung ứng hóa chất, tiêm phòng, công tác chuẩn bị giống để tái đàn sau khi bão dịch tả lợn Châu Phi đi qua.

“Song song với các giải pháp phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi, tỉnh Phú Thọ cần nghiên cứu mô hình nuôi lợn nhà tầng. Bài học từ Trung Quốc cho thấy mô hình này không chỉ mang lại giá trị cho ngành chăn nuôi hàng triệu đô la mà còn là giải pháp phòng, chống dịch bệnh hết sức hiệu quả”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.