Dịch tả lợn Châu Phi tàn phá khủng khiếp ở Phú Thọ

1 trong 5 tỉnh thiệt hại nặng nề nhất

Báo cáo của Ban chỉ đạo phòng, chống bệnh dịch tả lợn Châu Phi tỉnh Phú Thọ cho biết: Sau khi sáp nhập tỉnh Vĩnh Phúc và Hòa Bình, tỉnh Phú Thọ mới có tổng đàn lợn và đàn gia cầm lớn thứ 2 toàn quốc.

Cụ thể, tổng đàn lợn của tỉnh Phú Thọ hiện vào khoảng 2 triệu con, đàn gia cầm 36,4 triệu con, đàn trâu bò khoảng 415.000 con, đàn bò sữa khoảng 18.600 con. Sản lượng thịt hơi xuất chuồng của tỉnh Phú Thọ đạt khoảng 490.000 tấn/năm, trong đó sản lượng thịt lợn hơi chiếm gần 70%, sản lượng sữa tươi đạt trên 60.000 tấn, sản lượng trứng gia cầm đạt 1,4 tỷ quả/năm.

Trước dịch tả lợn Châu Phi hoành hành, toàn tỉnh Phú Thọ có 134.000 hộ chăn nuôi lợn, chủ yếu theo quy mô nông hộ nhỏ lẻ trong khu dân cư. Cả tỉnh có khoảng gần 3.000 trang trại chăn nuôi theo quy mô nhỏ và vừa.

Tỷ lệ đầu lợn được chăn nuôi tại các trang trại chiếm khoảng 43% tổng đàn do có nhiều doanh nghiệp tham gia đầu tư chăn nuôi lợn với quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao như: Công ty Cổ phần Tập đoàn Dabaco Việt Nam, Công ty Cổ phần Chăn nuôi C.P. Việt Nam, Công ty TNHH CJ Vina Agri, Công ty Cổ phần Tập đoàn Mavin,...

Thống kê của cơ quan chuyên môn tỉnh Phú Thọ cũng cho thấy: đến nay đã có 64 cơ sở chăn nuôi an toàn dịch bệnh, trên 300 trang trại tham gia vào chương trình giám sát dịch bệnh định kỳ. Ngoài ra, có 39 trang trại chăn nuôi tập trung quy mô lớn được cấp chứng nhận đủ điều kiện chăn nuôi, 110 trang trại đạt các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, Vietgap…

Toàn tỉnh hiện có 2.358 cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm, trong đó có 9 cơ sở giết mổ tập trung đã được cấp chứng nhận an toàn thực phẩm, hiện có 8 cơ sở đang hoạt động và được cơ quan chuyên môn thực hiện kiểm soát giết mổ theo đúng quy định.

Về diễn biến của dịch tả lợn Châu Phi, tính đến ngày 4/8, toàn tỉnh Phú Thọ đã có 103/148 xã, phường có dịch tả lợn Châu Phi chưa qua 21 ngày. Trong đó, tỉnh Phú Thọ cũ có 44 xã với tổng số hộ có lợn mắc bệnh trên 680 hộ, số lợn ốm, chết, tiêu hủy trên 12.400 con, đã tiêu hủy trên 790 tấn.

Tỉnh Hòa Bình cũ có 38 xã với tổng số hộ có lợn mắc bệnh trên 2.500 hộ, số lợn ốm, chết, tiêu hủy trên 20.400 con, đã tiêu hủy trên 1.100 tấn.

Tỉnh Vĩnh Phúc cũ có 21 xã, phường với tổng số hộ có lợn mắc bệnh trên 144 hộ, số lợn ốm, chết, tiêu hủy trên 3.600 con, đã tiêu hủy trên 196 tấn.

Lũy kế đến ngày 4/8, bệnh dịch tả lợn Châu Phi đã xảy ra tại 104 xã, phường của tỉnh Phú Thọ với tổng số hộ có lợn mắc bệnh trên 3.400 hộ; số lợn ốm, chết, tiêu hủy trên 36.000 con, đã tiêu hủy trên 2.100 tấn. Thống kê sơ bộ cũng cho thấy tỉnh Phú Thọ là một trong 5 tỉnh có mức độ thiệt hại cao nhất cả nước, cùng với các tỉnh: Cao Bằng, Lạng Sơn, Phú Thọ, Thanh Hóa, Truyên Quang.

3 nguyên nhân chính

Nhận định nguyên nhân khiến dịch tả lợn Châu Phi bùng phát ở tỉnh Phú Thọ, ông Hoàng Mạnh Thông, Chi cục trưởng Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Phú Thọ cho biết: Qua kiểm tra thực tế từ các ổ dịch đầu tiên cho thấy dịch bệnh chỉ xảy ra tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, không thực hiện tốt các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học.

Thứ nhất, dịch bệnh lây lan nhanh là do hoạt động chăn nuôi  tái đàn ồ ạt tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ. Từ đầu năm đến nay, giá thịt lợn hơi luôn ở mức cao (60-80.000đ/kg), lợi nhuận cao nên nhiều hộ chăn nuôi tái đàn mạnh (giá lợn giống dao động từ 2 đến 3,5 triệu đồng/con).

Các nông hộ chăn nuôi và các trang trại nhỏ nuôi chuồng hở không thể áp dụng được các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học, còn tình trạng mua lợn giống không rõ nguồn gốc, nhiều hộ ham mua lợn giống giá rẻ do đã có dấu hiệu ủ bệnh về nuôi làm dịch xâm nhập và lây lan.

Ngoài ra, còn tâm lý chủ quan, không áp dụng tốt các biện pháp phòng bệnh, không duy trì tốt việc cách ly, khử trùng tiêu độc, không kiểm soát người và vật nuôi ra vào chuồng trại.

Thứ hai, virus dịch tả lợn Châu Phi có sức đề kháng cao và sự xuất hiện của chủng virus mới tái tổ hợp, không có phác đồ điều trị hiệu quả. Theo báo cáo của Cục Thú y, hiện tại có tới trên 43% số mẫu phát hiện chủng virus mới tái tổ hợp, vaccine dịch tả lợn Châu Phi hiện tại chưa tạo đáp ứng miễn dịch đối với chủng tái tổ hợp này, biện pháp phòng bệnh chủ yếu là thực hiện giám sát, phát hiện sớm, cách ly tiêu huỷ và áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học.

Thứ ba là do điều kiện thời tiết và hoạt động mua bán, vận chuyển, giết mổ lợn bệnh. Một bộ phận người chăn nuôi ý thức chưa cao, còn mua bán, vận chuyển, giết mổ tiêu thụ lợn bệnh hoặc vứt xác lợn chết ra môi trường, kèm theo thời tiết diễn biến bất thường, mưa lớn nhiều ngày làm mầm bệnh phát tán theo nguồn nước, côn trùng,… làm dịch bệnh lây lan nhanh trên diện rộng.

Dự báo tình hình dịch bệnh trong thời gian tới, Ban chỉ đạo phòng, chống bệnh dịch tả lợn Châu Phi tỉnh Phú Thọ nhận định: Virus dịch tả lợn Châu Phi có sức đề kháng cao ngoài môi trường trong khi vẫn chưa có phác đồ điều trị, chưa có vaccine phòng bệnh chưa hiệu quả với chủng virus mới. Do vậy, với hiện trạng chăn nuôi nhỏ lẻ chiếm tỷ lệ cao, việc áp dụng các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ không triệt để nên dịch bệnh bùng phát mạnh và khó khống chế triệt để.

Trước diễn biến phức tạp của dịch tả lợn Châu Phi trên địa bàn, ngay từ khi dịch bùng phát cơ quan chức năng tỉnh Phú Thọ đã có sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ giữa các cấp, các ngành và các cơ quan chuyên môn, được sự ủng hộ cao của phần lớn người dân trong công tác phòng chống dịch bệnh.

Từ ngày 1/7 đến nay, UBND tỉnh Phú Thọ đã ban hành 7 văn bản chỉ đạo các Sở ngành và các cấp chính quyền địa phương tập trung quyết liệt triển khai các biện pháp phòng chống dịch theo quy định.

Sở Nông nghiệp và Môi trường đã kịp thời ban hành 37 văn bản chỉ đạo triển khai quyết liệt, đồng bộ các biện pháp phòng, chống bệnh dịch tả lợn Châu Phi, quản lý vận chuyển, kiểm soát giết mổ lợn và tiêu thụ sản phẩm từ lợn, xử lý nghiêm các hành vi vứt xác lợn chết ra môi trường, cho phép sử dụng hóa chất khử trùng để xử lý ổ dịch.

Đã thành lập 6 đoàn kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn công tác phòng, chống bệnh dịch tả lợn Châu Phi và 8 tổ chuyên môn phụ trách khu vực trực tiếp đến cơ sở hướng dẫn các địa phương xử lý ổ dịch, kiểm tra, giám sát, lấy mẫu gửi xét nghiệm xác định bệnh.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền trên hệ thông phương tiện thông tin đại chúng đến từng khu dân cư về tình hình bệnh dịch tả lợn Châu Phi, tránh gây hoang mang và tẩy chay sản phẩm của lợn (bệnh không lây sang người) và thực hiện 5 không: Không giấu dịch, không mua bán, vận chuyển lợn bệnh, lợn chết, không giết mổ, tiêu thụ thịt lợn bệnh, lợn chết, không vứt xác lợn chết ra môi trường và không sử dụng thức ăn thừa chưa qua xử lý nhiệt để chăn nuôi lợn.

Từ đầu năm 2025 đến nay, người chăn nuôi ở tỉnh Phú Thọ đã chủ động tiêm vaccine AVAC ASF LIVE với tổng số khoảng 60.000 liều; sử dụng trên 17.163 lít hóa chất khử trùng, trên 56 tấn vôi bột. Kết quả đã khử trùng tiêu độc được trên 14.900 hộ, 19 chợ với tổng diện tích khử trùng trên 3,2 triệu m2.

Công tác kiểm soát, xử lý vi phạm được thực hiện nghiêm. Cơ quan chức năng đã thành lập 52 tổ, chốt kiểm dịch động vật tạm thời tại các xã, phường thực hiện kiểm soát chặt chẽ hoạt động vận chuyển, giết mổ lợn chết, lợn bệnh và kiểm soát hành vi vứt xác lợn chết, lợn bệnh ra môi trường.

Lực lượng chức năng phối hợp với ngành Nông nghiệp và Môi trường xử lý 8 trường hợp vi phạm quy định về vận chuyển, giết mổ lợn trái quy định, tiêu thụ thịt lợn làm sản phẩm chế biến (lạp sườn, thịt khô,..); xử lý tiêu hủy 231 con lợn, trọng lượng khoảng gần 20 tấn và 4.500 kg thịt lợn.

Khó khăn, đề xuất

Cũng theo Ban chỉ đạo phòng, chống bệnh dịch tả lợn Châu Phi tỉnh Phú Thọ: Công tác phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi trên địa bàn gặp một số khó khăn, đặc biệt dịch diễn biến phức tạp trong bối cảnh mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, UBND các xã, phường đang trong giai đoạn đoạn ổn định tổ chức.

Phòng kinh tế cấp xã đa số không có cán bộ chuyên môn về chăn nuôi, thú y do vậy việc triển khai các biện pháp phòng, chống, khống chế dịch còn lúng túng; công tác tổng hợp, báo cáo cáo kết quả công tác phòng, chống dịch hàng ngày theo quy định tại một số xã còn chậm, chưa kịp thời.

Đội ngũ cán bộ làm công tác chăn nuôi, thú y bán chuyên trách không còn được tổ chức, phân công nhiệm vụ; nhiều cán bộ xin nghỉ, chuyển công tác dẫn đến công tác giám sát, theo dõi, phát hiện, báo cáo dịch bệnh trên địa bàn bị ảnh hưởng.

Cùng với đó, kinh phí phòng chống dịch bệnh cho các xã còn rất hạn chế. Ý thức của một bộ phận người chăn nuôi chưa cao, còn có hành vi bán chạy, giết mổ, tiêu thụ lợn bệnh, lợn chết, vứt xác lợn chết ra môi trường làm dịch bệnh lây lan nhanh và gây khó khăn cho công tác phòng chống dịch.

Nhiều địa phương còn rất khó khăn trong công tác bố trí nhân lực để tiêu hủy lợn bệnh. Hiện nay, theo cập nhật báo cáo rà soát thống kê của các xã, phường đàn lợn nuôi trong dân đến kỳ xuất bán còn nhiều, áp lực dịch bệnh lây lan rất cao.

Chính vì vậy, Ban chỉ đạo phòng, chống bệnh dịch tả lợn Châu Phi tỉnh Phú Thọ kiến nghị: Thứ nhất, UBND tỉnh Phú Thọ sớm ban hành cơ cấu tổ chức hệ thống thú y; quan tâm chỉ đạo, bố trí cán bộ không chuyên trách cấp xã có chuyên môn về chăn nuôi thú y để kịp thời triển khai các biện pháp tại cơ sở.

Thứ hai, các lực lượng chức năng (công an, quản lý thị trường) chỉ đạo kiểm soát chặt chẽ hoạt động buôn bán, vận chuyển, giết mổ lợn; điều tra, xử lý nghiêm, khởi tố các hành vi vi phạm.

Thứ ba, Sở Tài chính tỉnh Phú Thọ bố trí kinh phí, hướng dẫn các địa phương cho phòng chống dịch bệnh và thực hiện chính sách hỗ trợ cho các hộ chăn nuôi có lợn tiêu hủy đúng quy định để ngăn ngừa tình trạng giấu dịch, người chăn nuôi có nguồn lực để phục hồi sau dịch.