Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Vaccine dịch tả lợn Châu Phi tốt sao dân không dùng?

Ngày 5/8, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến dẫn đầu đoàn công tác của Bộ Nông nghiệp và Môi trường kiểm tra tình hình phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi tại tỉnh Phú Thọ.

Báo cáo đoàn công tác của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Phú Thọ cho biết: Tính đến ngày 5/8 toàn tỉnh Phú Thọ còn 108 xã, phường có dịch chưa qua 21 ngày (tăng 3 xã so với ngày 4/8). Lũy kế đến nay, bệnh dịch tả lợn Châu Phi đã xảy ra tại 109 xã, phường; tổng số hộ có lợn mắc bệnh trên 3.800 hộ; số lợn ốm, chết, tiêu hủy trên 43.700 con; trọng lượng tiêu hủy trên 2.600 tấn.

Đến nay tỉnh Phú Thọ đã công bố dịch tại 77 xã, phường, trong đó tỉnh Hòa Bình cũ có 36 xã, phường, tỉnh Phú Thọ cũ 33 xã, tỉnh Vĩnh Phúc cũ có 8 xã.

Một trong những nguyên chính khiến dịch bệnh lây lan nhanh, theo tỉnh Phú Thọ là do virus dịch tả lợn Châu Phi có sức đề kháng cao và sự xuất hiện của chủng virus mới tái tổ hợp, không có phác đồ điều trị hiệu quả. Hiện 43% số mẫu phát hiện chủng virus mới tái tổ hợp, vaccine dịch tả lợn Châu Phi hiện tại chưa tạo đáp ứng miễn dịch đối với chủng tái tổ hợp này, biện pháp phòng bệnh chủ yếu là thực hiện giám sát, phát hiện sớm, cách ly tiêu huỷ và áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học.

Ông Hoàng Mạnh Thông, Chi cục trưởng Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Phú Thọ thông tin: Từ đầu năm 2025 đến nay, tỉnh Phú Thọ tiêm phòng khoảng 60.000 liều vaccine dịch tả lợn Châu Phi do Công ty cổ phần AVAC Việt Nam sản xuất (AVAC ASF LIVE), trong đó ngân sách tỉnh đã hỗ trợ 4.000 liều, còn lại 56.000 liều do Công ty AVAC cung ứng cho người chăn nuôi, đối tượng tiêm phòng chủ yếu là hộ chăn nuôi và các trang trại chăn nuôi lợn thịt nhỏ và vừa. Theo thống kê từ các đại lý, người dân tự mua khoảng 250.000 liều.

Tuy nhiên, theo ông Thông vẫn còn tâm lý e ngại tiêm vaccine dịch tả lợn Châu Phi do trước đây người chăn nuôi ở tỉnh Phú Thọ đã thử nghiệm ở nhiều trang trại, gia trại, hộ chăn nuôi nhưng không thành công.

"Người dân tiêm hết từ lợn nái, lợn thịt, lợn đực giống. Lợn thịt chết, lợn nái đẻ con ra hỏng, nên người dân sợ, dính một vụ hốt quá nghe đến vaccine dịch tả lợn Châu Phi là họ hãi", ông Hoàng Mạnh Thông nói.

Báo cáo Thứ trưởng về vấn đề vaccine, ông Nguyễn Văn Điệp, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần AVAC Việt Nam cho biết: Vaccine của công ty AVAC được đánh giá kỹ lưỡng và phát triển từ năm 2021 đến nay, đã xuất khẩu sang các nước Indonesia và Philippines. Ngoài ra các công ty, tập đoàn lớn trong nước cũng đã đưa vaccine của AVAC vào sử dụng. Với riêng tỉnh Phú Thọ cũ, trong vòng 2 năm nay AVAC đã cung ứng khoảng 100.000 liều và gần đây tăng thêm khoảng 20.000 liều do bùng nổ dịch bệnh.

Theo ông Điệp, với đặc điểm chăn nuôi của Phú Thọ có hơn 50% hộ chăn nuôi nhỏ lẻ nên vaccine vẫn là giải pháp hiệu quả nhất. Tính chung trên địa bàn cả nước, vaccine của AVAC đã được sử dụng đại trà ở các tỉnh như: Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Ninh, Hải Phòng… với số lượng công ty cung cấp trực tiếp hơn 900.000 liều; thông qua các nhà phân phối hơn 2,06 tỷ liều; kết quả báo cáo cho thấy vai trò bảo hộ tốt.

“Thời gian gần đây dịch tả lợn Châu Phi xuất hiện chủng mới, vaccine bảo hộ còn hạn chế, chưa hiệu quả. AVAC đã triển khai nghiên cứu, tuy nhiên phải 1-2 năm nữa công ty mới đưa ra được sản phẩm an toàn, hiệu quả nhất. Nhìn chung tâm lý người dân vẫn còn tâm lý e dè, cần phải có thời gian, có mô hình mới nhân rộng được”, ông Điệp nói.

Đặc biệt quan tâm đến vấn đề vaccine, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh: Đối với chăn nuôi nông hộ nhỏ, để đảm bảo chăn nuôi an toàn sinh học là rất khó, chính vì vậy giải pháp trọng tâm phải là vaccine.

“Chúng ta phải đặt câu hỏi: nếu hiệu quả đã rõ ràng như vậy, nếu vaccine tốt lý do vì sao dân lại không tiêm? Với giá lợn đang tốt như thời gian qua không thể có chuyện vì giá vaccine cao mà dân không tiêm được. Đừng nói 1 mũi, kể cả 2-3 mũi nếu cam kết đảm bảo hiệu quả thì người dân chắc chắn sẽ tiêm”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.

Sau khi đặt câu hỏi, đích thân Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cắt nghĩa: Liệu có phải vì người dân đang có tâm lý “một lần bất tín vạn lần bất tin”? Thực tế đã có những trường hợp người dân tiêm vaccine xong nhưng lợn vẫn chết mà không ai chịu trách nhiệm. Chính vì vậy, song song với tuyên truyền, vận động cần phải có cam kết: Chết tôi chịu trách nhiệm. Cân lên bao nhiêu đền bấy nhiêu. Còn ông nào tiêm vào rồi mà lợn của dân vẫn chết phải lập tức đình chỉ, rút ngay giấy phép. Chúng ta phải đối diện, thẳng thắn với nhau như vậy mới xây dựng được niềm tin cho người dân. Tôi tin tưởng nếu có cam kết rõ ràng, 100% người chăn nuôi sẽ tiêm vaccine dịch tả lợn Châu Phi.

Song song 2 giải pháp

Trao đổi với Báo Nông nghiệp và Môi trường, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến phân tích: Từ đầu năm tình hình thời tiết nhiều mưa gió, bão lụt là môi trường thuận lợi để dịch tả lợn Châu Phi phát triển. Virus dịch tả lợn Châu Phi có độc lực rất cao, đường lây truyền phức tạp, trong khi độ phủ vaccine chưa phải là lớn là những nguyên nhân khiến dịch tả lợn Châu Phi đã xảy ra trên 34 tỉnh thành, số lượng lợn phải tiêu hủy trên 136.000 con.

“Trước đây dịch tả lợn Châu Phi chỉ có chủng 1 và chúng ta đã có vaccine bảo hộ, tuy nhiên hiện nay theo khảo sát lưu hành virus đã phát hiện chủng lai 1-2, chưa có vaccine, cho nên tỷ lệ chết do chủng này gây ra lên đến hơn 45%, độc lực rất cao và chết rất nhanh”, Thứ trưởng Tiến đánh giá.

Về giải pháp phòng, chống và chỉ đạo các địa phương, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến khẳng định: đến nay Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã trình Thủ tướng Chính phủ 2 Công điện; tổ chức 3 hội nghị chuyên đề và cử 20 đoàn công tác về địa phương chỉ đạo, hỗ trợ phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi.

“Các địa phương cần nêu cao tinh thần chống dịch như chống giặc, thực hiện song song 2 giải pháp vaccine và an toàn sinh học. Cán bộ ở cở sở phải nắm chắc, bám sát địa bàn để quản lý, kê khai. Tuyệt đối không cấp phép cho giết mổ nhỏ lẻ. Trong công tác phòng chống dịch, vôi bột là chủ lực, hoá chất phải sẵn sàng, quản lý từ cơ sở, đảm bảo an toàn sinh học, cách ly khử trùng. Đặc biệt, phải huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, giám sát toàn diện, hiệu quả, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, ngăn chặn không để tịch bệnh tái bùng phát trở lại”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến chỉ đạo.