Trong khuôn khổ hội thảo khoa học Mô hình kinh tế tuần hoàn: Hiệu quả cho doanh nghiệp và môi trường diễn ra ngày 22/7, bà Phan Thị Thuận, Giám đốc Công ty THNN dâu tơ tằm Mỹ Đức, đã chia sẻ góc nhìn của một người làm nghề trồng dâu, nuôi tằm, dệt lụa, từ những ngày gian khó đến khi kiến tạo thành công mô hình kinh tế tuần hoàn mang dấu ấn riêng.
Nghệ nhân ưu tú Phan Thị Thuận, Giám đốc Công ty THNN dâu tơ tằm Mỹ Đức, giới thiệu giải pháp sản xuất theo mô hình kinh tế tuần hoàn cho sản phẩm OCOP tơ lụa 5 sao. Ảnh: ST.
Thoát khó nhờ chuyển đổi tư duy sản xuất
Theo bà, ngành dâu tằm tơ Việt Nam từng có thời kỳ phát triển rực rỡ, đặc biệt trong giai đoạn 1960 - 1988, dưới các hình thức như làng nghề, hợp tác xã, doanh nghiệp nhà nước. Nhà nước khi ấy đóng vai trò chủ lực trong việc định hướng, thu mua, tạo điều kiện sản xuất. Tuy nhiên, bước sang thời kỳ kinh tế thị trường những năm 90, ngành dâu tằm tơ lại gặp khó: thị trường xuất khẩu biến động, chính sách hỗ trợ thay đổi, đất đai sản xuất bị thu hẹp… Hàng loạt làng nghề truyền thống bị thu hẹp, nhiều hợp tác xã, công ty dâu tằm tơ phải giải thể.
Với nghệ nhân Phan Thị Thuận, bước ngoặt lớn đến vào năm 2015 khi bà mạnh dạn nghiên cứu và đưa ra giải pháp sáng tạo con tằm tự dệt, cho phép tằm nhả tơ trực tiếp thành dạng tấm mà không cần trải qua các công đoạn ươm, kéo, dệt truyền thống. Công nghệ này giúp tiết kiệm hàng nghìn ngày công lao động mỗi năm, giảm điện năng tiêu thụ tới 80%, và tiết kiệm chi phí hơn 500 triệu đồng/năm.
Bàn tay của nghệ nhân Phan Thị Thuận se tơ sen thành sợi. Ảnh: Báo NLĐ.
Không dừng lại ở đó, năm 2021, sản phẩm tơ sen của bà đáp ứng được tiêu chuẩn khắt khe của thị trường và còn có giá trị kinh tế cao, mang đậm tính văn hóa bản địa, thân thiện với môi trường, giúp Việt Nam sánh vai cùng các quốc gia sản xuất tơ sen truyền thống trên thế giới.
"Muốn bảo tồn và phát triển nghề trồng dâu, nuôi tằm dệt lụa, phát triển ngành tơ sen yếu tố rất quan trọng và quyết định thắng lợi đó là luôn cải tiến kỹ thuật, đổi mới sáng tạo cho ra những sản phẩm mới, giá cả cạnh tranh, phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, quản lý tốt", chủ cơ sở sản xuất dâu tơ tằm Mỹ Đức cho biết.
Lợi ích kép từ kinh tế tuần hoàn
Tại hội thảo, bà Phan Thị Thuận khẳng định: "Từ quy trình sản xuất đến thu gom và tái sử dụng phụ phẩm, tất cả đều được tính toán kỹ lưỡng để giảm thiểu lãng phí, hài hòa mục tiêu kép về bảo vệ môi trường và tối đa hóa lợi ích kinh tế".
Trong ngành trồng dâu nuôi tằm, trước đây cành, lá dâu loại bỏ, phân tằm hay nhộng tằm đực thường bị bỏ đi hoặc sử dụng không hiệu quả, thậm chí gây ô nhiễm. Nay, những phụ phẩm này được phân loại và tái sử dụng: rễ, lá, phân tằm được bán cho các nhà thuốc Đông y; nhộng tằm đực được cung cấp cho các cơ sở nuôi đông trùng hạ thảo. Nhờ vậy, mỗi năm công ty thu thêm hơn 200 triệu đồng từ phụ phẩm.
Đối với sản xuất tơ sen, lượng rác thải như cọng sen, lá sen từng gây ô nhiễm nặng nếu không được xử lý hợp lý. Thay vì bỏ đi, công ty ủ 200 tấn phế phẩm mỗi năm với chế phẩm sinh học để tạo phân hữu cơ bón sen, vừa giảm chi phí phân bón, vừa nâng cao chất lượng sợi tơ. Tổng thu từ hoạt động này lên đến gần 300 triệu đồng/năm.
Hằng năm, công ty tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương và hàng triệu ngày công cho nông dân vùng nguyên liệu. Ảnh: Báo NLĐ.
Cách làm sáng tạo, tận dụng triệt để tài nguyên đã biến mô hình sản xuất của công ty thành hệ sinh thái khép kín, không chỉ đảm bảo sinh kế cho người lao động mà còn thúc đẩy phát triển nông nghiệp tuần hoàn và kinh tế xanh.
Trong kế hoạch sắp tới, công ty đang xây dựng dự án kết hợp sản xuất với du lịch trải nghiệm: cải tạo ao sen thành khu du lịch sinh thái, tổ chức nấu ăn và làm thuốc từ tằm, nhộng, hạt sen, lá sen; mở các phiên chợ làng nghề và kết nối tour du lịch quanh Hà Nội.
Phát biểu tại hội thảo, bà Phan Thị Thuận kiến nghị triển khai hiệu quả Nghị định số 52/2018/NĐ-CP về phát triển ngành nghề nông thôn; Đề án Tổng thể phát triển làng nghề Hà Nội giai đoạn 2024 - 2030, tầm nhìn đến 2050; Chương trình OCOP và các chính sách kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, để doanh nghiệp và làng nghề đủ lực bật dậy, tái sinh.
