Trong các mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, tôm là mặt hàng được cho là sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi thuế đối ứng của Hoa Kỳ.
7 tháng đầu năm nay, xuất khẩu tôm vẫn đang tăng trưởng tốt. Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), tôm vẫn là mặt hàng xuất khẩu số 1 của ngành thủy sản khi đạt 2,49 tỷ USD trong 7 tháng, tăng 23,6% so với cùng kỳ 2024.
Hoa Kỳ vẫn đang là một trong những thị trường hàng đầu của tôm Việt Nam. Trong nửa đầu năm nay, xuất khẩu tôm sang thị trường này đạt 341 triệu USD, tăng 13% so với cùng kỳ 2024. Tuy nhiên, trong những tháng cuối năm nay, xuất khẩu tôm sang Hoa Kỳ sẽ đối mặt với những khó khăn, thách thức lớn khi phải chịu thuế đối ứng. Vì ngoài thuế đối ứng, tôm Việt Nam xuất khẩu sang Hoa Kỳ còn đang phải chịu thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp.
Chế biến sản phẩm giá trị gia tăng từ tôm. Ảnh: Thanh Sơn.
Theo Phó Tổng thư ký VASEP Tô Tường Lan, kết quả sơ bộ của đợt rà soát hành chính lần thứ 19 (POR19) của vụ kiện chống bán phá giá tôm Việt Nam tại Hoa Kỳ do Bộ Thương mại Hoa Kỳ công bố tháng 6/2025 cho thấy, mức thuế chống bán phá giá (CBPG) với tôm đông lạnh Việt Nam lên tới 33,29% đối với nhiều doanh nghiệp lớn. Khi cộng thuế đối ứng 20%, thuế CBPG và thuế chống trợ cấp 2,84%, tôm đông lạnh Việt Nam nhập khẩu vào Hoa Kỳ sẽ phải chịu thuế tổng cộng là 56,13%.
Các nước xuất khẩu tôm khác cũng chịu thuế đối ứng, thuế CBPG hay thuế chống trợ cấp, hoặc cả hai, nhưng mức thuế tổng cộng thấp hơn nhiều: Ecuador 18,78%; Ấn Độ 33,27%; Indonesia 22,9%.
Chính vì vậy, bà Lan cho rằng, nếu mức thuế CBPG với tôm đông lạnh Việt Nam không được điều chỉnh trong kết quả cuối cùng vào tháng 12, khoảng 23 doanh nghiệp xuất khẩu tôm lớn sẽ đối mặt với mức thuế rất cao, khiến giá bán vào Hoa Kỳ tăng mạnh.
Nếu kịch bản đó xảy ra, sản phẩm tôm sẽ mất hoàn toàn khả năng cạnh tranh với các quốc gia khác như Ấn Độ và Ecuador, nơi mức thuế tổng cộng thấp hơn và chi phí sản xuất cạnh tranh hơn. Xuất khẩu tôm đông lạnh Việt Nam sang Hoa Kỳ có thể ngưng trệ, thậm chí mất luôn thị trường này.
Tuy nhiên, vẫn có những sản phẩm tôm Việt Nam có cơ hội trụ lại ở thị trường Hoa Kỳ do không phải chịu thuế CBPG và thuế chống trợ cấp, điển hình là các sản phẩm giá trị gia tăng.
Ông Trương Đình Hòe - cố vấn Ban chấp hành VASEP - chia sẻ, thuế CBPG của Hoa Kỳ hầu như không đánh vào các sản phẩm giá trị gia tăng của tôm Việt Nam. Cho nên, trong tình huống xấu nhất là thuế CBPG với tôm Việt Nam vẫn ở mức rất cao trong kết quả cuối cùng của POR19, các doanh nghiệp Việt Nam có thể tiếp tục xuất khẩu sang Hoa Kỳ những sản phẩm tôm không chịu thuế CBPG, nhất là các sản phẩm giá trị gia tăng.
Đây là những sản phẩm lợi thế của ngành tôm Việt Nam, vì các nước cạnh tranh như Ấn Độ, Ecuador gần như chưa làm được các sản phẩm giá trị gia tăng cao cấp từ con tôm.
Một sản phẩm tôm chế biến của Anh Khoa Seafood. Ảnh: Thanh Sơn.
Theo VASEP, tại thị trường Hoa Kỳ, các sản phẩm tôm chế biến, giá trị gia tăng là phân khúc có giá bán trung bình cao nhất thị trường. Trong tháng 5 năm nay, giá bán bình quân nhóm sản phẩm này là 11,22 USD/kg.
Trong những năm qua, trong khi Ecuador, Ấn Độ vẫn chủ yếu xuất khẩu tôm dạng nguyên liệu vào Hoa Kỳ thì ngành tôm Việt Nam đã tập trung vào các sản phẩm chế biến, giá trị gia tăng. Nhóm sản phẩm này có biên lợi nhuận cao, phù hợp với xu hướng tiêu dùng cao cấp tại Hoa Kỳ, và ít chịu áp lực cạnh tranh trực tiếp về giá hơn các sản phẩm sơ chế.
Ông Trần Anh Khoa, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Anh Khoa (Anh Khoa Seafood) thông tin, nhu cầu nhập khẩu tôm ở khu vực châu Á đang tăng trong những tháng cuối năm nay.
Việc đẩy mạnh sản xuất các sản phẩm tôm chế biến, giá trị gia tăng còn giúp cho tôm Việt Nam tiếp tục giữ vững vị thế tại Nhật Bản, Hàn Quốc - là những thị trường có nhu cầu cao về những sản phẩm này. Nửa đầu năm nay, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Nhật Bản và Hàn Quốc đang có sự tăng trưởng tốt, chủ yếu nhờ các sản phẩm chế biến, giá trị gia tăng.
Nhập khẩu tôm của EU đang liên tục tăng trưởng từ năm 2024 đến nay khi kinh tế phục hồi, lạm phát được kiểm soát. Thị trường Trung Quốc cũng đang phục hồi về tiêu dùng và có nhu cầu cao với tôm hùm Việt Nam (7 tháng đầu năm nay, xuất khẩu tôm hùm đạt 400 triệu USD, chủ yếu sang thị trường Trung Quốc).
Việc chuyển hướng sang các thị trường khác như EU, Trung Quốc... sẽ là giải pháp quan trọng cho xuất khẩu tôm Việt Nam trong những tháng tới.
