Quặng Apatit chất đống, nhà máy thiếu nguyên liệu!

Cty Apatit Việt Nam năng lực mỗi năm khai thác và chế biến từ 1,8-2 triệu tấn quặng Apatit. Nhà máy tuyển quặng Apatit đặt tại khu công nghiệp Tằng Loỏng, nhằm tuyển quặng nghèo hàm lượng thấp để đạt 33% P205 hữu hiệu. Do công suất của nhà máy tuyển giai đoạn I chỉ đạt 350.000 tấn/năm, nên lượng quặng loại III tồn kho trên 20 triệu tấn.

Năm 2007, Cty Apatit đã nâng công suất giai đoạn II lên 590.000 tấn/năm cung cấp cho các nhà máy SX phân bón trong nước: Super phốt phát và hoá chất Lâm Thao, Long Thành, Văn Điển, Ninh Bình…nhất là nhà máy SX phân bón DAP số 1 Hải Phòng đang gấp rút hoàn thành, dự kiến tiêu thụ trên 600.000 tấn quặng Apatit mỗi năm.

Theo năng lực và kế hoạch SX của các nhà máy phân lân trong nước, mỗi năm tiêu thụ 1,8 triệu tấn quặng Apatit. Việc vận chuyển quặng Apatit từ Lào Cai về các nhà máy chủ yếu bằng tàu hoả, đây là phương tiện vận tải truyền thống có từ hơn nửa thế kỷ qua, đồng thời cước phí vận tải mà các nhà máy “chịu được” so với các loại phương tiện vận tải khác. Năm 2008, nhu cầu vận tải quặng Apatit bằng tàu hoả của các nhà máy SX phân bón thuộc TCty Hoá chất Việt Nam (Vinamchem) là 1,35 triệu tấn, nhưng đường sắt Việt Nam chỉ đảm bảo ký vận chuyển 1,2 triệu tấn, đấy là chưa nói khi nhà máy DAP số 1 Hải Phòng dự kiến hoạt động vào cuối năm nay, thì nhu cầu quặng là 1,8 triệu tấn, càng đẩy các nhà máy SX phân bón trong nước vào tình trạng khan hiếm nguyên liệu.

Để nâng cao năng lực vận chuyển quặng trên tuyến đường sắt Lào Cai- Hà Nội, Vinamchem tổ chức 6 đôi tàu hàng để cùng TCty Đường sắt Việt Nam vận chuyển quặng Apatit cho các nhà máy SX phân bón. Mặc dù có 16 đôi tàu hàng vận chuyển quặng, nhưng các nhà máy vẫn chỉ nhận được 40-60% nguyên liệu, nhiều nhà máy phải mở kho quặng dự trữ để có nguyên liệu SX. Trong khi đó số lượng quặng đã được khai thác và tinh tuyển thì chất đống trên các khai trường và trong kho cao như núi với trên nửa triệu tấn.

Theo ông Nguyễn Trọng Phú- GĐ Nhà máy tuyển Tằng Loỏng, quí I/2008 tinh tuyển được 140.000 tấn Apatit quặng đạt tiêu chuẩn, mới chỉ bán được 100.000 tấn, còn lại 40.000 tấn chất trong kho. Từ năm 2007 Cty Apatit Việt Nam giao hàng cho các nhà máy tại ga Xuân Giao, việc vận chuyển quặng từ ga Xuân Giao về các nhà máy do các nhà máy ký hợp đồng vận chuyển với TCty Đường sắt. Theo một cán bộ có trách nhiệm ở đây cho biết: Ngành đường sắt thì giải thích vì thiếu toa xe và năng lực vận chuyển trên tuyến đường sắt Lào Cai- Hà Nội đã đạt mức tối đa. (!?)

Trước tình trạng khan hiếm nguyên liệu, các nhà máy SX phân bón trong nước đồng loạt lên tiếng thì ngành đường sắt mới “nhả phanh”, tăng cường tàu chở quặng. Theo ông Nguyễn Quang Huy- PGĐ Cty Apatit Việt Nam: Quí I/2008 CTy đã bán được trên 300.000 tấn quặng các loại, như vậy so với kế hoạch ngành đường sắt cam kết vận chuyển 1,2 triệu tấn, thì quí I họ đã vận chuyển được 36%, như vậy họ đã đạt tiến độ. Liệu có chuyện cửa quyền của ngành đường sắt trong việc vận chuyển quặng từ Lào Cai về các nhà máy? Những người có trách nhiệm ở CTy Apatit Việt Nam đều tránh không trả lời câu hỏi này.

Cty Apatit Việt Nam không thể trông chờ vào việc bán quặng cho các nhà máy chỉ thông qua vận chuyển qua đường sắt, được sự đồng ý của Chính phủ, Cty thực hiện XK quặng tinh tuyển sang các nước: Nhật, Australia, Malaysia...mỗi tháng trên 30.000 tấn, vận chuyển bằng ô tô từ Lào Cai xuống Việt Trì, đưa xuống các sà lan vận chuyển ra cảng biển, sau đó mới bốc lên các tàu. Mặc dù đường vận chuyển “dích dắc” như vậy, nhưng giá XK vẫn chịu được.

Dự án cải tạo, nâng cấp tuyến đường sắt Lào Cai- Hà Nội, chỉ có thể hoàn thành sau năm 2012. Như vậy, con đường vận chuyển quặng Apatit về các nhà máy chủ yếu trên tuyến đường này còn gặp vô vàn khó khăn. Không chỉ các nhà máy thiếu nguyên liệu mà người nông dân đang lao đao trong cơn bão giá phân bón.