Nhờ tiếp cập thông tin kỹ thuật mới, người nông dân đổi đời

Người con bần nông và hành trình đổi đời trên đất đồi

Giữa thung lũng xanh mướt ở tổ dân phố Xẻ Cũ, phường Chũ, tỉnh Bắc Ninh (trước là xã Thanh Hải, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang), trang trại bưởi da xanh của anh Nguyễn Văn Hữu, Giám đốc HTX Sản xuất nông nghiệp và Thương mại dịch vụ Thanh Hải (HTX Thanh Hải) trĩu quả mỗi mùa thu hoạch. Đó không chỉ là một mô hình kinh tế giỏi, mà còn là minh chứng sống động cho nghị lực của người nông dân đi lên từ gian khó.

Trên vùng đồi khô cằn năm xưa, vải thiều từng là cây trồng chủ lực. Nhưng chỉ cho thu hoạch trong thời gian ngắn, giá cả bấp bênh khiến anh Hữu luôn trăn trở. “Một năm trông vải chỉ có mấy tuần thu hoạch, tiền chưa đủ tái đầu tư đã hết”, anh Hữu nhớ lại. Quyết tâm tìm hướng đi khác, hơn 10 năm trước anh mạnh dạn chặt bỏ toàn bộ vải, bước ngoặt lớn trong đời người nông dân dám nghĩ, dám làm, để chuyển sang trồng cây có múi - bưởi da xanh - một giống cây “lạ” khi ấy mới chỉ phổ biến ở miền Nam. “Ai cũng ngăn, bảo đất Bắc không hợp, nhưng tôi tin nếu mình chăm đúng cách, cây sẽ sống và cho quả tốt”, anh kể.

Việc anh Nguyễn Văn Hữu đến với cây bưởi da xanh không chỉ là sự mạnh dạn cá nhân mà còn gắn liền với chủ trương hỗ trợ chuyển đổi cây trồng của Hội Nông dân huyện Lục Ngạn. Sau khi nhận thấy vùng đồi Thanh Hải có tiềm năng phát triển cây có múi, Hội Nông dân huyện phối hợp với Hội Nông dân tỉnh Bắc Giang đưa giống bưởi da xanh về trồng thử nghiệm, kiểm tra độ thích nghi thổ nhưỡng. Anh Hữu là một trong những hội viên đầu tiên đăng ký tham gia mô hình, được cấp cây giống chất lượng và hỗ trợ phân bón hữu cơ ban đầu.

Cùng thời điểm, anh được mời tham dự các lớp tập huấn kỹ thuật canh tác bưởi theo hướng hữu cơ, VietGAP, do cán bộ kỹ thuật Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) trực tiếp hướng dẫn. 

Từ đó, anh Hữu nắm vững quy trình ủ phân chuồng, bón vi sinh, quản lý sổ nhật ký canh tác, từng bước hình thành hướng sản xuất nông nghiệp bền vững, sạch và hiệu quả, mở đầu cho mô hình “nhà nông sáng tạo” tiêu biểu của huyện Lục Ngạn.

Cây bưởi ghép thích nghi tốt, cho tép giòn, vị ngọt đậm, thời gian bảo quản dài, được thương lái trong và ngoài tỉnh ưa chuộng. Nhờ khí hậu và thổ nhưỡng đặc trưng, bưởi Thanh Hải có hương vị khác biệt, được người tiêu dùng đánh giá “ngon hơn bưởi miền Nam”.

Thương hiệu VietGAP và điểm du lịch sinh thái Hoa Quả Sơn

Hiện nay, HTX Thanh Hải có diện tích 10 ha trồng các giống bưởi ngọt, bưởi đỏ tiến vua, bưởi hoàng, trong đó 5 ha bưởi da xanh là nguồn thu chính. Mỗi năm, HTX cung ứng gần 100 tấn quả, giá bán trung bình 40.000 đồng/kg, đạt doanh thu hơn 6 tỷ đồng, lợi nhuận ròng khoảng 3 tỷ đồng/năm.

Với phương châm sản xuất “an toàn - hữu cơ - bền vững”, anh Hữu đầu tư quy trình ủ phân chuồng, phân bò, kết hợp chế phẩm sinh học; ghi chép nhật ký sản xuất, dừng phun thuốc trước thu hoạch tối thiểu 2 tháng. Nhờ tuân thủ nghiêm ngặt, năm 2024, HTX Thanh Hải được Công ty Cổ phần Chứng nhận VinaCAB cấp Giấy chứng nhận VietGAP số VC80312.11CI, theo tiêu chuẩn TCVN 11892-1:2017, có hiệu lực đến 9/10/2027. Cùng năm, sản phẩm bưởi da xanh Thanh Hải đạt OCOP 3 sao, trở thành thương hiệu đặc trưng của vùng Chũ - Lục Ngạn.

“Nhờ hệ thống truyền thanh cơ sở và chuyên mục nông nghiệp sạch trên cổng thông tin điện tử huyện, bà con nhanh chóng nắm bắt mô hình, kỹ thuật và chính sách hỗ trợ, qua đó chủ động học hỏi, nhân rộng.”

Đặc biệt, bưởi da xanh Hữu Luật vừa được tỉnh Bắc Ninh tôn vinh là sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu năm 2025.

Dù đã thành công, anh Hữu luôn nhắc đến bài học “đắt giá” khi vườn bưởi từng ra quá sai, có cây đạt 300 - 400 quả khiến cây kiệt sức, năm sau mất mùa. Sau đó, anh rút kinh nghiệm, chỉ để lại khoảng 100 quả/cây, tập trung nuôi dưỡng chất lượng. “Cây cũng như người, không thể bắt làm quá sức mà bền được. Và rủi ro lớn nhất vẫn là thiên tai, cơn bão YAGI năm ngoái làm rụng hơn 50 tấn quả, thiệt hại hơn 2 tỷ đồng”, anh chia sẻ.

Không dừng ở nông nghiệp sạch, anh Hữu còn tiên phong kết hợp sản xuất với du lịch sinh thái nông nghiệp. Năm 2023, mô hình của HTX được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Giang (nay là tỉnh Bắc Ninh) công nhận là điểm du lịch sinh thái “Hoa Quả Sơn” - nơi du khách có thể tham quan, trải nghiệm hái bưởi, tìm hiểu quy trình VietGAP, thưởng thức đặc sản trái cây ngay tại vườn. Từ đây, vùng Chũ - Thanh Hải dần hình thành hướng phát triển mới: nông nghiệp gắn với du lịch trải nghiệm.

Anh Hữu chia sẻ: “Khi làm du lịch, tôi muốn để du khách thấy nông dân giờ không chỉ trồng cây mà còn làm dịch vụ chuyên nghiệp, đem lại giá trị văn hóa, sinh thái cho quê hương”.

Không chỉ làm kinh tế giỏi, anh Hữu còn được biết đến là người tích cực chia sẻ kinh nghiệm trồng trọt, hướng dẫn kỹ thuật chăm bón cây có múi cho hàng chục hộ trong vùng. Anh thường xuyên đóng góp kinh phí xây dựng nông thôn mới, tham gia phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, được bà con kính trọng gọi là “người anh cả” của phong trào sản xuất sạch ở Chũ.

Với những đóng góp đó, anh nhiều lần được Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang tặng Bằng khen vì thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua yêu nước, sản xuất - kinh doanh giỏi và giúp nhau làm giàu. Năm 2023, anh Nguyễn Văn Hữu được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam bình chọn là 1 trong 100 Nông dân Việt Nam xuất sắc, ghi dấu ấn từ một người nông dân thuần túy trở thành hình mẫu của nông nghiệp hiện đại.

Từ người con bần nông phải gánh vác cả gia đình, anh Nguyễn Văn Hữu nay đã trở thành nông dân tiêu biểu, tạo việc làm ổn định cho hàng chục lao động địa phương. Nhiều hộ xung quanh học theo mô hình, nhưng anh luôn nhắc họ: “Muốn cây sống khoẻ phải thực sự chăm bằng tay, bằng tâm. Cây bưởi như đứa trẻ, ngày nào cũng cần được quan tâm”.

Từ “đồi sắn, đồi vải” năm nào, hôm nay vùng Xẻ Cũ đã khoác lên màu xanh trù phú của những vườn bưởi VietGAP, nơi du khách đến tham quan, chụp ảnh, thưởng thức hương vị trái ngọt. Câu chuyện về “Bưởi da xanh Hữu Luật” không chỉ là thành quả kinh tế, mà còn là biểu tượng của ý chí, sáng tạo và lòng yêu đất - tinh thần của người nông dân Bắc Ninh trong thời kỳ mới - dám đổi thay để làm giàu chính đáng trên mảnh đất quê hương.