Khí hậu của mùa đông giá lạnh, khiến năng lực trao đổi chất trong cơ thể giảm xuống thấp nhất. Do đó vào mùa này những người già yếu bao giờ cũng thấy chân tay giá lạnh, sợ lạnh. Tình trạng này biểu hiện mức chuyển hóa thấp đã làm cho nhiệt năng cung ứng không đủ cho các bộ phận trong cơ thể, đông y gọi là "dương khí bất túc".
Song theo đông y thận chủ dương khí của toàn thân, nên là động lực chính trong hoạt động của cơ thể và là gốc của sinh mệnh. Như vậy là cơ thể của một con người có được khỏe mạnh hay không có mối liên quan chặt chẽ tới chức năng sinh lý của thận. Mùa đông bao giờ cơ thể con người cũng cần có đủ năng lượng và nhiệt năng để chống rét.
Nếu như chức năng của thận yếu tất xuất hiện những dấu hiệu của dương khí bất túc. Thậm chí biểu hiện triệu chứng sây sẩm, đánh trống ngực, thở dốc, mỏi mệt, đái dầm... Cho nên đông đến là cần phải dưỡng thận đã trở thành tư tưởng truyền thống dưỡng sinh bảo kiện trong đông y. Như vậy không những phòng ngừa được các chứng bệnh phát sinh mà còn làm cho cơ thể tăng thêm sức khỏe.
Để giúp cách phòng ngừa dưới đây xin giới thiệu một số phương pháp dưỡng thận theo truyền thống:
* Về mặt sinh hoạt phải hợp thời tiết: Mùa đông ngày ngắn đêm dài, do vậy cần phải ngủ sớm và dậy muộn hơn một chút. Có đủ chăn đệm, áo quần để giữ đủ ấm khi ngủ.
* Cần lưu ý ăn nhiều các thức ăn bổ thận: Như thịt cừu, dê hầm, nhúng tái, canh gà, thịt vịt, thịt bò v.v. nhằm làm tăng dinh dưỡng và nhiệt lượng cho cơ thể. Những người già yếu nên uống kèm các loại thuốc đông dược bổ thận như bổ cốt chỉ, nhục thung dung, nhục quế, tử hà xa, đỗ trọng, nhân sâm..., các thuốc kim quỹ thận khí hoàn, hữu quy hoàn, sâm nhung phiến, hải mã bổ thận hoàn, tam thận hoàn v.v.
* Luyện một vài công pháp dưỡng thận: Như xoa xát eo lưng, tức là sử dụng 2 ngón tay đặt vào giữa lưng (tương ứng với vùng thắt lưng) rồi xoa xát vùng thắt lưng cho đến khi cảm thấy lưng nóng lên mới thôi. Nhờ tại vùng thắt lưng này có rất nhiều huyệt vị liên quan tới thận, vì vậy khi xoa xát vùng thắt lưng nóng lên chính là đã sơ thông kinh lạc, hành khí hoạt huyết, nên có tác dụng ôn thận, khỏe lưng, điều lí khí huyết.
Cũng cần làm thêm động tác đung đưa chân, tức ngồi ở trên ghế hay giường ngay ngắn, buông thõng hai chân tự do thoải mái sau đó xoay người sang trái rồi sang phải 3 – 5 lần. Tiếp theo giơ cả hai chân lên trên không về phía trước, rồi lại đưa về phía sau 10 lần. Làm động tác này nhằm hoạt động vùng thắt lưng, và cả 2 đầu gối, mặt khác có tác dụng ích thận khỏe lưng.
Sau đây là các món ăn bổ thận:
* Sử dụng vỏ đỗ xanh hoặc đậu xanh nấu nước uống thay trà.
* Mộc nhĩ đen và mộc nhĩ trắng mỗi loại 15g, ngâm nở mềm, nấu ăn cho chút đường vào khi ăn.
* Món lục nguyệt tuyết hầm gà xương đen: Lục nguyệt tuyết 60g, gà xương đen 1 con, gia vị vừa đủ. Rửa sạch lục nguyệt tuyết, lấy vải màn bọc lại buộc kỹ, cho vào nồi hoặc cho vào bụng gà, đổ nước hầm chín. Khi gà nhừ bỏ gói thuốc ăn thịt gà uống nước canh.
* Món cá diếc hồng trà: Hồng trà 15g, cá diếc 1 con. Rửa sạch cá diếc mổ bụng bỏ ruột, nhét hồng trà vào bụng cá, tra gia vị, đổ nước hầm nhừ ăn cá uống nước.
* Món cơm nếp cẩu kỷ tử: Cẩu kỷ tử 25g, gạo nếp 500g, can bối 5 cái, tôm to 10 con, thịt giăm bông 50g. Ngâm nước cẩu kỷ tử cho mềm, ngâm gạo nếp trong 3 giờ. Sau đó đổ gạo nếp và cẩu kỷ tử ra cho ráo nước, cho vào nồi cùng cả sợi can bối, tôm, giăm bông, rồi đổ nước, tra muối, đổ nước vào cho lửa to đun sôi thì cho chút bột gừng, rượu, xì dầu, mỗi loại 1 thìa canh. Hạ lửa nhỏ om chín là được. Ngày ăn 1 – 2 lần thay cơm.
