Tại Diễn đàn ESG Việt Nam 2025 vừa diễn ra, các chuyên gia nhận định, với khả năng đo lường tính bền vững và trách nhiệm của doanh nghiệp dựa trên ba trụ cột chính, ESG không còn là khẩu hiệu hay nghĩa vụ hình thức, mà đang trở thành thước đo năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
Theo ông Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, ESG hiện không còn là khái niệm xa lạ. Trên phạm vi toàn cầu, khoảng 79% nhà đầu tư đã cân nhắc các yếu tố ESG khi đưa ra quyết định đầu tư. “Muốn thu hút vốn, doanh nghiệp phải thực hành ESG một cách nghiêm túc. Đây giống như tấm hộ chiếu giúp doanh nghiệp hội nhập bền vững, tiết kiệm chi phí dài hạn và tiếp cận nguồn vốn xanh”, ông Khải nhấn mạnh.
Doanh nghiệp lắp đặt tấm pin năng lượng mặt trời trên mái nhà xưởng nhằm tăng tỷ trọng nguồn năng lượng tái tạo, giảm phát thải trong sản xuất. Ảnh: Trung Nguyên.
Tuy nhiên, cùng với xu hướng đó là rủi ro “tẩy xanh”, có thể hiểu là tình huống doanh nghiệp chỉ tập trung vào báo cáo hình thức mà thiếu bằng chứng thực tế. Thị trường và nhà đầu tư ngày càng soi xét kỹ lưỡng, đòi hỏi dữ liệu minh bạch và có thể kiểm chứng. Điều này buộc doanh nghiệp cần phải làm thật, thay vì chỉ nói hay để đảm bảo đáp ứng các tiêu chí.
Đồng tình với quan điểm này, GS.TS Nguyễn Đức Trung, Hiệu trưởng Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM cho rằng, ESG ở Việt Nam đang bước qua giai đoạn nhận thức để tiến vào giai đoạn thực thi bài bản cả ba trụ cột môi trường, xã hội và quản trị.
Trong bối cảnh các thị trường lớn đều gắn tiêu chuẩn ESG với khả năng tiếp cận thị phần và dòng vốn, doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp xuất khẩu, không thể chỉ làm ESG ở bề nổi. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn hay các giải pháp số giúp doanh nghiệp kiểm soát phát thải, tối ưu tài nguyên, nâng cao hiệu quả quản trị và minh bạch thông tin. Khi làm chủ được công nghệ, ESG không còn là “gánh nặng”, mà trở thành công cụ gia tăng năng lực cạnh tranh.
Từ thực tiễn doanh nghiệp, ông Nguyễn Hưng, Tổng Giám đốc TPBank cho biết: Trước đây, mỗi giao dịch ngân hàng đều gắn với khối lượng giấy tờ lớn, vừa tốn chi phí, vừa khó đo đếm mức độ lãng phí tài nguyên. Tương tự, tại nhiều doanh nghiệp, ESG thường chỉ được “làm” vào cuối năm, khi các bộ phận tổng hợp dữ liệu thủ công từ nhiều hệ thống khác nhau. Cách làm đó vừa tốn thời gian, vừa dễ sai lệch và không tạo ra giá trị cải thiện vận hành trong suốt cả năm.
Theo kinh nghiệm điều hành tại TPBank, ESG chỉ thực sự hiệu quả khi được tích hợp vào quy trình vận hành hàng ngày và được đo lường bằng dữ liệu. Mặt khác, ESG không được triển khai như một dự án riêng lẻ mà được đưa vào cốt lõi hoạt động: từ giảm giấy tờ nhờ số hóa, mở rộng tiếp cận tài chính thông qua eKYC, đến sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và hạ tầng dữ liệu để nâng cao minh bạch và kiểm soát rủi ro. Công nghệ, theo ông Hưng, không chỉ giúp ngân hàng “làm nhanh hơn” mà quan trọng hơn là “làm đúng hơn”, đưa ESG từ cam kết sang vận hành thực chất.
Ở góc độ chuẩn mực quốc tế, ông Nguyễn Công Minh Bảo, Giám đốc quốc gia của GRI và The ESG Institute tại Việt Nam cho biết: Hiện có khoảng 77% trong số 250 doanh nghiệp lớn nhất thế giới thực hiện báo cáo theo tiêu chuẩn GRI. Tại Việt Nam, đã có gần 100 doanh nghiệp áp dụng bộ tiêu chuẩn này. Với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, áp lực ESG không chỉ đến từ chính sách trong nước mà còn từ chuỗi cung ứng toàn cầu, Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) hay yêu cầu bền vững tại Mỹ và châu Âu.
Số hóa quy trình sản xuất giúp đảm bảo nguồn số liệu, đáp ứng yêu cầu đo lường các chỉ số thân thiện môi trường trong sản phẩm. Ảnh: Trung Nguyên.
Theo ông Bảo, nếu không chứng minh được sản phẩm thân thiện môi trường bằng các chỉ số đo lường cụ thể, doanh nghiệp sẽ khó duy trì thị trường xuất khẩu. Do đó, dữ liệu minh bạch với khung pháp lý, dữ liệu và đào tạo đầy đủ, giúp doanh nghiệp tránh rơi vào bẫy “tẩy xanh”.
Cùng chung nhận định, ông Võ Đình Trung, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Cải tiến Đổi mới và Bền vững, Công ty Nhựa Duy Tân (Tập đoàn SCG) cho rằng thách thức lớn nhất của ESG không phải là làm gì, mà là đo lường và tối ưu ESG trên toàn bộ chuỗi cung ứng. Công tác chuyển đổi số trong ESG được triển khai thông qua nhiều giải pháp như: tích hợp và xây dựng hệ thống kết nối toàn bộ hệ sinh thái; coi dữ liệu là cơ sở phân tích và ra quyết định; thúc đẩy đổi mới sáng tạo và hợp tác công nghệ với các đối tác toàn cầu; số hóa toàn bộ quy trình ESG.
Khi dữ liệu đủ tin cậy và quy trình được số hóa, ESG sẽ trở thành một phần tự nhiên của doanh nghiệp ngay từ quá trình vận hành.
