Miền núi khởi sắc, tạo đột phá trong giảm nghèo bền vững

Tạo sinh kế bền vững

Tại xã miền núi Bến Giằng (Đà Nẵng), nhiều hộ nghèo và cận nghèo đã được hỗ trợ sinh kế để phát triển kinh tế gia đình, từng bước cải thiện chất lượng cuộc sống.

Ông Châu Ngọc Vĩnh, Chủ tịch UBND xã Bến Giằng, cho biết nhờ nguồn vốn từ các Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững và Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, địa phương đã hỗ trợ hàng trăm hộ dân phát triển kinh tế tổng hợp. Các hoạt động bao gồm chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, cải tạo vườn tạp và mở rộng sản xuất kinh tế vườn, mang lại hướng đi mới cho người dân thoát nghèo.

Địa phương lập danh sách các hộ dân đủ điều kiện, đăng ký thoát nghèo bền vững để cấp cây giống, con giống và triển khai mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị. Đặc biệt, các hộ nghèo và cận nghèo còn được hỗ trợ bao tiêu sản phẩm, giúp đầu ra ổn định và nâng cao thu nhập.

Một điển hình thành công là ông Briu Chéo, người dân tộc Cơ Tu ở thôn Aliêng, xã Bến Giằng. Trước năm 2020, gia đình ông thuộc diện hộ nghèo, nhưng nhờ được tham gia chuỗi liên kết sản xuất của xã, ông đã vươn lên thành hộ khá và xây dựng cho mình một trang trại có giá trị kinh tế cao.

Chia sẻ về hành trình thoát nghèo, ông Briu Chéo cho biết trước đây ông làm công nhân tại một doanh nghiệp địa phương, nhưng thu nhập bấp bênh. Được chính quyền động viên và hỗ trợ, ông mạnh dạn đầu tư làm chuồng trại để nuôi lợn, bò. Được tập huấn kỹ thuật bài bản và áp dụng đúng quy trình, đàn lợn của ông phát triển tốt, ít dịch bệnh. Nhờ đó, ông mở rộng thêm nuôi bò, gà, trồng vườn chuối và sở hữu 5 héc-ta rừng keo. Hiện nay, trang trại của ông không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế ổn định mà còn trở thành mô hình để nhiều người dân đến học hỏi. Mỗi năm, gia đình ông thu nhập hơn 150 triệu đồng, trở thành một trong những hộ khá giả của xã.

Không chỉ riêng ông Briu Chéo, câu chuyện của ông Ka Phu Beng ở xã Cà Dy cũng là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của các chính sách hỗ trợ sinh kế. Nhờ sự giúp đỡ của chính quyền, ông mạnh dạn vay vốn để cải tạo đất vườn, trồng cây ăn quả, trồng rừng và mở rộng chăn nuôi. Đến nay, vườn cây của ông đã có nhiều loại cây giá trị kinh tế cao như mít, chuối, cam, bưởi da xanh, kết hợp với đàn bò sinh sản, heo và gà ổn định. Nhờ đó, ông được bình chọn là nông dân sản xuất giỏi của huyện Nam Giang (cũ) và thoát nghèo bền vững, xây dựng được nhà ở khang trang và lo cho ba con học đại học.

Nhiều chuyển biến tích cực

Theo bà Vũ Thị Bích Hậu, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT) Đà Nẵng, hiện thành phố có hàng nghìn hộ dân vùng nông thôn, miền núi làm kinh tế giỏi nhờ phát triển chăn nuôi, trồng cây ăn quả và đa dạng hóa sinh kế. Nhiều mô hình sản xuất hiệu quả đã xuất hiện, tiêu biểu như trồng thâm canh bưởi da xanh, nuôi cá thát lát lồng bè gắn với tiêu thụ sản phẩm, hay hỗ trợ chăn nuôi bò, heo, gà.

“Thành phố đang phối hợp với các địa phương rà soát lại chính sách của Quảng Nam (cũ) và xây dựng các chính sách mới, nhằm thúc đẩy xây dựng nông thôn mới, hỗ trợ giảm nghèo bền vững và nâng cao thu nhập cho người dân. Ngoài vốn và con giống, cần tăng cường hỗ trợ về kỹ thuật sản xuất, phân bón, hạ tầng nông nghiệp cũng như mô hình phát triển kinh tế hiệu quả, giúp bà con tiếp cận công nghệ mới, nâng cao giá trị sản phẩm và ổn định sinh kế”, bà Hậu chia sẻ.

Không chỉ dừng ở các chương trình hỗ trợ sinh kế, nhiều giải pháp đồng bộ đã được Đà Nẵng triển khai trong giảm nghèo. Thông qua các Chương trình mục tiêu quốc gia như giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, thành phố đã đầu tư đáng kể vào cơ sở hạ tầng, từ hệ thống điện, đường, trường, trạm đến các công trình phục vụ sản xuất. Những nỗ lực này giúp thay đổi diện mạo nông thôn miền núi, tạo tiền đề quan trọng để người dân vươn lên phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Theo báo cáo của Sở NN-MT Đà Nẵng, sau 5 năm thực hiện chương trình giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, hàng trăm công trình hạ tầng đã được hoàn thiện, nhiều dự án sản xuất được triển khai, góp phần tạo sinh kế, việc làm và tăng thu nhập cho hộ nghèo, cận nghèo và hộ mới thoát nghèo. Cùng với đó, hàng nghìn ngôi nhà tạm đã được hỗ trợ xây mới hoặc sửa chữa, cơ sở giáo dục nghề nghiệp được đầu tư nâng cấp, thiết bị đào tạo nghề và thông tin thị trường lao động được bổ sung, giúp người dân tiếp cận việc làm ổn định hơn.

Đặc biệt, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều tại Quảng Nam (cũ) đã giảm mạnh từ 7,79% năm 2021 xuống 4,56% cuối năm 2024, dự kiến đến cuối năm 2025 sẽ còn khoảng 3,86%, tương đương mức giảm bình quân hơn 1%/năm. Đây là kết quả cho thấy hiệu quả của các chương trình giảm nghèo bền vững và sự đồng lòng của chính quyền cùng người dân. Trong khi đó, tại Đà Nẵng (cũ), thành phố đặt mục tiêu đến cuối năm 2025 xóa bỏ hoàn toàn hộ nghèo có sức lao động theo chuẩn Trung ương và chuẩn thành phố.

Còn nhiều thách thức

Sau khi sáp nhập, các xã miền núi thuộc Quảng Nam (cũ) có thêm nhiều cơ hội kết nối và phát triển nhờ nguồn lực đầu tư từ thành phố Đà Nẵng mới. Trong dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu lần thứ XXIII Đảng bộ TP Đà Nẵng, thành phố xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm của nhiệm kỳ tới là tập trung đầu tư cho khu vực miền núi, ưu tiên nâng cấp hệ thống hạ tầng thiết yếu như giao thông, lưới điện, viễn thông, cùng với việc xây dựng các khu tái định cư tập trung để ổn định đời sống người dân. Đây được xem là giải pháp quan trọng nhằm giảm tỷ lệ hộ nghèo và nâng cao chất lượng cuộc sống cho đồng bào vùng cao.

Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều khó khăn. Dự kiến đến cuối năm 2025, tỷ lệ nghèo đa chiều của Đà Nẵng mới ở mức khoảng 5,37%, cao hơn trung bình cả nước. Đáng chú ý, theo dự thảo Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035, Đà Nẵng không nằm trong nhóm 6 địa phương được hỗ trợ ngân sách Trung ương. Điều này tạo áp lực lớn cho thành phố khi triển khai các chương trình xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo, đặc biệt là tại các khu vực khó khăn thuộc Quảng Nam (cũ) sau sáp nhập.

Nhận thấy thách thức này, UBND TP Đà Nẵng đã ban hành Công văn số 1246/UBND-KT ngày 18/8/2025 gửi Bộ NN-MT, kiến nghị xem xét, báo cáo cấp thẩm quyền bố trí ngân sách hỗ trợ thành phố trong giai đoạn 2026-2035. Thành phố cũng đề xuất được tham gia Chương trình MTQG để bảo đảm nguồn lực triển khai đồng bộ các dự án hạ tầng, sinh kế và chính sách an sinh xã hội.

Những kiến nghị này được xem là hết sức cần thiết, bởi điều kiện thực tế tại nhiều xã miền núi của Quảng Nam (cũ) vẫn còn khó khăn, hạ tầng chưa đồng bộ và nhu cầu đầu tư rất lớn. Việc được phân bổ ngân sách Trung ương sẽ giúp thành phố đạt mục tiêu giảm nghèo bền vững và phát triển nông thôn mới hiện đại, văn minh trong giai đoạn tới.

Tổng kế hoạch vốn năm 2025 thực hiện hai Chương trình MTQG tại Đà Nẵng hơn 2.224 tỷ đồng, hiện đã giải ngân 736,3 tỷ đồng (đạt 33%). Trong đó, Chương trình Giảm nghèo bền vững giải ngân 270,2 tỷ đồng (28%), còn Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đạt 466,4 tỷ đồng (37%). Địa phương đang đẩy nhanh tiến độ thực hiện.