Khôi phục 'mạch sống' cho những cánh đồng

Gần 600 công trình thủy lợi bị hư hỏng

Cơn bão Yagi đi qua hồi tháng 9/2024 đã để lại những thiệt hại nặng nề cho hệ thống công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh Yên Bái. Hàng trăm công trình bị hư hỏng, tê liệt, đe dọa trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân. Trước tình hình đó, cả hệ thống chính trị và các đơn vị quản lý đã vào cuộc quyết liệt, chạy đua với thời gian để khôi phục "mạch sống" cho những cánh đồng.

Một trong những công trình chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là công trình thủy lợi Phai Mòn ở xã Thạch Lương, thị xã Nghĩa Lộ. Đây là một hệ thống đập dâng và kênh dẫn quy mô, với đập bê tông trọng lực và gần 70km kênh dẫn. Sau bão, hệ thống kênh chính Phai Mòn bị sụt lún, gãy hỏng nghiêm trọng, khiến công trình mất hoàn toàn khả năng tưới tiêu cho hơn 665 ha lúa hai vụ, gần 350 ha hoa màu, cây vụ đông và hơn 5,5 ha nuôi trồng thủy sản của các xã Thanh Lương, Thạch Lương, Phù Nham (thị xã Nghĩa Lộ). Nghiêm trọng hơn, đã cắt đứt nguồn nước thô cho nhà máy sản xuất nước sạch cung cấp cho hơn 1000 hộ dân của cụm 3 xã này, với công suất 1600m3/ngày.

Chị Nguyễn Thị Thủy, Phó giám đốc Chi nhánh Văn Chấn cho biết, ngay sau khi bị ảnh hưởng, thiệt hại, công ty đã thực hiện biện pháp khắc phục bằng phương án đào mở rộng chân đồi, khôi phục kênh bê tông gãy hỏng đảm bảo cấp nước tưới tiêu, cung cấp nước thô cho sản xuất nước sinh hoạt và chạy máy thủy điện hòa lưới điện quốc gia của công trình thủy lợi Phai Mòn.

Hiện nay, công trình thủy lợi Phai Mòn đang được đầu tư khẩn trương để khắc phục, xây dựng lại hệ thống kênh chính và kè bờ suối chống sạt lở. Tất cả đang chạy đua với thời gian, phấn đấu hoàn thành trong tháng 6 năm 2025, kịp thời phục vụ cho những vụ mùa sắp tới.

Không chỉ riêng Phai Mòn, cơn bão Yagi đã làm hư hỏng hàng chục công trình thủy lợi tại các huyện Văn Chấn và thị xã Nghĩa Lộ. Nhiều công trình thuộc Chi nhánh quản lí bị ảnh hưởng nặng như: đập bị cuốn trôi, sạt lở ta luy âm, ta luy dương, sụt lún, gãy hỏng kênh mương, nhiều tuyến đường ống dẫn nước bị cuốn trôi, kênh mương bị vùi lấp…

Theo báo cáo của Công ty TNHH Tân Phú (đơn vị quản lý thủy nông tại tỉnh Yên Bái), ngay sau đợt mưa lũ khủng khiếp năm trước, công ty đã huy động toàn bộ lực lượng, khẩn trương kiểm tra, thống kê các công trình bị hư hỏng và lập phương án khắc phục, sửa chữa trong thời gian sớm nhất. Nhiều biện pháp tạm thời đã được triển khai cấp tốc như: đắp đập tạm, đào xúc đất sạt lở vùi lấp kênh, lắp đặt đường ống HDPE, khôi phục kênh bê tông, cầu máng bị vỡ hỏng để đảm bảo dẫn nước tưới tiêu cho toàn bộ diện tích mà các công trình đảm nhận.

Với sự nỗ lực không ngừng nghỉ, đến nay gần 600 công trình bị hư hỏng đã được sửa chữa, khắc phục với tổng kinh phí hơn 20 tỷ đồng. Trong đó, 13 tỷ đồng được huy động từ ngân sách nhà nước và 7 tỷ đồng từ nguồn kinh phí sản phẩm dịch vụ công ích thủy lợi của công ty. Đây là một nỗ lực rất lớn, thể hiện sự quyết tâm của tỉnh Yên Bái và Công ty TNHH Tân Phú trong việc đảm bảo an sinh cho người nông dân.

Có phương án phòng chống thiên tai cho từng công trình

Dù đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, công tác đảm bảo an toàn công trình thủy lợi tại Yên Bái vẫn đối mặt với không ít thách thức trước mùa mưa lũ 2025. Thực trạng cho thấy nhiều công trình đã xuống cấp sau thời gian dài sử dụng, trong khi kinh phí cho việc sửa chữa, bảo trì định kỳ còn eo hẹp. Hồ sơ quản lý kỹ thuật tại một số công trình chưa đầy đủ, hệ thống quan trắc chưa được trang bị hoặc hoạt động không hiệu quả. Bên cạnh đó, nhận thức và năng lực ứng phó của một số cán bộ vận hành ở cơ sở còn hạn chế, cùng với tình trạng lấn chiếm hành lang bảo vệ công trình vẫn còn diễn ra.

Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Đức Bảy, Chủ tịch Công ty TNHH Tân Phú, cho biết, để chủ động ứng phó với mùa mưa lũ 2025, đơn vị đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, tiến hành rà soát, đánh giá hiện trạng toàn bộ công trình, tổng kiểm tra an toàn các hồ chứa, đập và hệ thống kênh mương. Lập phương án phòng chống thiên tai chi tiết cho từng công trình có phương án cụ thể về phòng, chống lũ và phương án ứng phó khi xảy ra sự cố.

Ngoài ra, công ty cũng đã bố trí nhân lực, vật tư, thiết bị, thành lập lực lượng trực vận hành, cứu hộ công trình 24/24 giờ trong suốt mùa mưa lũ. Các vật tư thiết yếu như đá, cát, bao tải, máy bơm, máy phát điện cũng đã được dự trữ tại các vị trí xung yếu, sẵn sàng cho mọi tình huống.

Theo ông Bảy, việc đảm bảo an toàn công trình thủy lợi là nhiệm vụ cấp bách và lâu dài, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của các cấp chính quyền, cơ quan chuyên môn và sự tham gia tích cực của cộng đồng. Do đó, cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, bố trí đủ nguồn lực, áp dụng khoa học công nghệ và tăng cường phối hợp đa ngành để đảm bảo hiệu quả, giảm thiểu thiệt hại và bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân.

Trước những khó khăn hiện hữu, công ty kiến nghị UBND tỉnh Yên Bái tiếp tục xem xét, bố trí nguồn kinh phí để khắc phục, sửa chữa, kiên cố hóa các hạng mục công trình thủy lợi xung yếu, xuống cấp và đã bị hư hỏng. Điều này không chỉ giúp các công trình hoạt động trở lại một cách an toàn mà còn là nền tảng vững chắc cho sản xuất nông nghiệp, góp phần ổn định đời sống và phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.