Đêm 15/8 (giờ địa phương), phiên thảo luận mới nhất của Ủy ban Liên chính phủ về thỏa thuận nhựa toàn cầu (INC-5.2) tại Geneva (Thụy Sĩ) đã khép lại trong bối cảnh còn nhiều chia rẽ, chưa có văn kiện nào được thông qua. Trọng tâm tranh cãi vẫn xoay quanh việc có nên giới hạn sản xuất nhựa và kiểm soát các hóa chất độc hại trong sản xuất nhựa hay không.
Nhiều quốc gia bày tỏ thất vọng khi đàm phán kết thúc mà không đạt kết quả, song khẳng định tiến trình sẽ được nối lại trong tương lai. Trong đó, một số tổ chức phi chính phủ coi sự thất bại này là “đòn giáng vào chủ nghĩa đa phương” và kêu gọi thay đổi cách tiếp cận, thậm chí tính tới phương án loại trừ sự tham gia của một số quốc gia dầu mỏ, vốn phản đối việc giới hạn sản xuất nhựa.
Phiên đàm phán INC-5.2 khép lại mà chưa có sự đồng thuận về một thỏa thuận nhựa toàn cầu. Ảnh: Reccessary.
Bộ trưởng Chuyển đổi sinh thái Pháp, bà Agnès Pannier-Runacher, cho biết bà “thất vọng và tức giận” vì “một số ít quốc gia đặt lợi ích tài chính ngắn hạn lên trên lợi ích chung” và cản trở một thỏa thuận nhựa tham vọng. Bà nhấn mạnh Pháp, Liên minh châu Âu và hơn 100 quốc gia đã “làm mọi điều có thể” để thúc đẩy mục tiêu cắt giảm sản xuất nhựa, loại bỏ các sản phẩm nguy hiểm và bảo vệ sức khỏe con người.
Đại diện Anh, bà Emma Hardy, Trưởng đoàn đàm phán, cũng đồng tình với quan điểm trên nhưng khẳng định tự hào về những nỗ lực không ngừng của Anh cho đến phút cuối nhằm theo đuổi một hiệp ước hiệu quả.
Đại biểu Colombia Sebastián Rodríguez thẳng thắn cho rằng các cuộc đàm phán đã bị “một số ít quốc gia không muốn có thỏa thuận” cản trở. Trong khi đó, đại diện Tuvalu, phát biểu thay mặt 14 quốc đảo nhỏ Thái Bình Dương, cảnh báo rằng nếu không có hành động toàn cầu, hàng triệu tấn nhựa sẽ tiếp tục bị xả xuống đại dương, đe dọa hệ sinh thái, an ninh lương thực, sinh kế và văn hóa của người dân đảo.
Phái đoàn Trung Quốc nhận định cuộc chiến chống ô nhiễm nhựa là “một cuộc chạy đua dài hơi”. Phía Bắc Kinh coi thất bại lần này là “khởi đầu mới để xây dựng đồng thuận”, đồng thời kêu gọi hợp tác để trao cho các thế hệ mai sau một hành tinh không rác nhựa.
Trong khi đó, Chủ tịch Ủy ban đàm phán, ông Luis Vayas Valdivieso, cho biết đã soạn thảo hai thêm dự thảo văn kiện mới để đưa ra thảo luận trong ngày 13 và 16/8 nhưng đều bị 184 quốc gia bác bỏ.
Khi rời trụ sở Liên hợp quốc, nhiều đại biểu thừa nhận cần một cách tiếp cận mới cho tiến trình đàm phán nếu thế giới vẫn muốn có một thỏa thuận nhựa toàn cầu. Ủy viên Môi trường châu Âu, bà Jessika Roswall, cho rằng đây là “cơ sở tốt cho một phiên họp nối lại”, song nhấn mạnh cần thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế của quá trình đàm phán vừa qua.
Ông Dennis Clare, đại diện Micronesia, cho rằng vấn đề không chỉ là sự sụp đổ của đàm phán, mà còn là “logic trong việc tiếp tục đàm phán trong một diễn đàn với những bên luôn cố tình phá rối”. Ông gợi ý đàm phán mà không có sự tham gia của các quốc gia dầu mỏ, đồng thời bày tỏ kỳ vọng Trung Quốc có thể đóng vai trò dẫn dắt.
Các tổ chức môi trường cũng kêu gọi thay đổi cách thức đàm phán. Bà Christina Dixon, đến từ Tổ chức Điều tra môi trường, cho rằng cần một “chủ tịch mới, động lực mới và cơ chế bỏ phiếu” để sớm đạt được thỏa thuận nhựa. Luật sư Melissa Sky, đến từ Trung tâm Luật môi trường quốc tế, nhấn mạnh: “Nếu các nước thực sự muốn có một thỏa thuận nhựa có ý nghĩa, họ sẽ phải bỏ phiếu tại INC hoặc chuyển tiến trình này sang một diễn đàn khác.”
Khép lại INC-5.2, Chủ tịch INC Valdivieso khẳng định phiên họp chỉ tạm hoãn chứ chưa kết thúc, Ban thư ký sẽ làm việc với các quốc gia để xác định thời gian, địa điểm cho vòng đàm phán tiếp theo.
