Đường sắt trên cao: ‘Phương thuốc’ giảm thiểu ùn tắc giao thông tại Thái Lan

Số lượng phương tiện tại thủ đô Bangkok – bao gồm xe hơi, xe tải, xe buýt, xe van và tuk tuk – đã tăng mạnh trong những năm qua, từ chỉ 600.000 xe năm 1980 lên khoảng 9 triệu xe vào năm 2015. Con số này chưa bao gồm hàng triệu xe môtô, xe máy.

Hệ thống đường sắt trên cao tại Bangkok, Thái Lan. Ảnh: Khaosod English

Trong khi đó, tình trạng đường sá tại Bangkok không thay đổi nhiều so với những năm 1960, không thể đáp ứng với sự tăng số lượng phương tiện. Sức đáp ứng của đường phố chỉ tăng 1,5%/năm trong khi lượng phương tiện tăng 12%/năm.

Đầu những năm 1990, người dân Bangkok di chuyển 80% bằng xe buýt, xe hơi hoặc taxi. Trong giờ cao điểm, vận tốc trung bình ở trung tâm thành phố chưa đến 10 km/h. Số tiền nhiên liệu lãng phí vì tắc đường lên đến 1 tỷ USD/năm. Chính quyền Bangkok buộc phải tìm giải pháp xử lý. Do thiếu không gian mở thêm đường, họ chọn phát triển phương tiện công cộng.

Năm 1994, các nhà hoạch định giao thông và đô thị Bangkok đưa ra một kế hoạch tham vọng mang tên Kế hoạch Phát triển Vận tải hàng loạt Bangkok, nội dung chính là tạo ra các tuyến tàu điện ngầm, đường sắt đô thị trước khi bước sang thế kỷ 21.

Tuyến đường sắt trên cao (Skytrain) đầu tiên tại Bangkok được Siemens, công ty của Đức, hoàn thiện vào năm 1998, chiều dài 23,5 km, và đi vào hoạt động từ tháng 12/1999. Skytrain di chuyển ở độ cao 12 – 30 m phía trên các con phố Bangkok. Skytrain có tốc độ trung bình 35 km/h, tốc độ tối đa 80 km/h, đưa hành khách qua lại các khu vực trung tâm Bangkok trong vòng chưa đầy 30 phút.

Skytrain do Hệ thống Vận tải hàng loạt Bangkok (BTS) vận hành và chưa xảy ra tại nạn nghiêm trọng nào. Ban đầu, người dân địa phương phàn nàn giá vé 10 baht cho một chặng đi ngắn là quá đắt, số lượng hành khách sử dụng hình thức di chuyển này chỉ khoảng 200.000 người/ngày. Doanh thu từ việc bán vé chỉ đủ bù đắp cho chi phí vận hành, phục vụ cho các khoản vay xây dựng.

Tuy nhiên, số hành khách đã tăng lên hơn 400.000 người/ngày khi giá nhiên liệu tăng vào năm 2005 và lần đầu tiên đạt mốc 500.000 người/ngày vào tháng 12 cùng năm. Con số này tiếp tục tăng dần qua các năm tiếp theo, đạt đỉnh 760.000 người/ngày vào ngày 22/12/2013, khi có một đợt biểu tình chính trị quy mô lớn ở Bangkok. Lượng hành khách trung bình trong ngày chủ nhật là 400.000 người.

Bangkok hiện có hai tuyến Skytrain là Sukhumvit Line và Silom Line với tổng cộng 35 ga, dài 38,69 km. Các tuyến mở rộng với tổng chiều dài 32 km đang được tích hợp dần vào mạng lưới hiện tại. Trong năm 2017, Skytrain đã phục vụ khoảng 241 triệu lượt khách, cao hơn so với năm 2016 – khoảng 237 triệu lượt khách.

Skytrain được coi là biểu tượng của Bangkok và đã giúp thủ đô của Thái Lan phần nào giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông. Tuy nhiên, nỗ lực này vẫn chưa đủ về dài hạn. Ngân hàng Thế giới dự báo khoảng 60% dân số Thái Lan sẽ sinh sống tập trung tại các khu vực đô thị trong và quanh thủ đô Bangkok vào giữa thế kỷ này, đồng nghĩa nhiều hơn 10 triệu người so với hiện tại.

BTS hiện có đội tàu gồm 52 đoàn tàu 4 toa và đang đặt mua 46 đoàn tàu 4 toa mới để đáp ứng yêu cầu vận tải của các tuyến hiện tại và hai tuyến mở rộng khi chúng được khai thác hoàn toàn. 46 tàu mới sẽ được giao trong giai đoạn 2018 – 2021, theo báo cáo thường niên của BTS.

Giới chuyên gia tin lượng hành khách sẽ tăng mạnh nếu kế hoạch mở rộng hệ thống vận tải công cộng trong vài năm tới thành công. Trong trường hợp mọi thứ diễn ra đúng kế hoạch, Bangkok sẽ trở thành thành phố có hệ thống vận tải công cộng tốt nhất châu Á.

Ngoài những ưu điểm như giá vé hợp lý, thân thiện với hành khách, môi trường, di chuyển nhanh chóng trong trường hợp tắc đường, Skytrain tại Bangkok cũng có nhiều bất lợi. Trừ khi lên tàu tại ga đầu tiên, nếu không, hành khách gần như chắc chắn phải đứng trong suốt hành trình.

Skytrain còn được cho là không thân thiện với người lớn tuổi và người khuyết tật bởi nhiều ga không đủ hoặc không có thang máy để đưa họ từ nơi mua vé ở tầng 2 lên nơi đón tàu ở tầng 3. Chi phí đi Skytrain sẽ cao hơn so với taxi nếu hành khách di chuyển chặng ngắn theo nhóm.