Đa dạng hóa sinh kế: [Bài 1] Đặt đúng sinh kế, khơi nguồn vươn lên

Bò giống thắp hy vọng cho hộ nghèo

Một buổi trưa giữa cái nắng gay gắt của miền biên giới Tây Ninh, căn nhà nhỏ của gia đình anh Nguyễn Ngọc Tân, ngụ ấp Phước Lộc B, xã Lộc Ninh vẫn im lìm bên con đường nông thôn vừa được nhà nước thảm nhựa. Không có ruộng vườn, không có đất sản xuất, tài sản quý nhất của gia đình bốn nhân khẩu này chính là… hai con bò đang được nuôi phía sau nhà.

Anh Tân từng thuộc diện hộ nghèo nhiều năm liền. Vợ chồng anh cùng hai con nhỏ sống chủ yếu bằng nghề làm thuê, ai mướn gì làm nấy. Ngày có việc, ngày không, thu nhập bấp bênh, bữa đủ bữa thiếu. Khi trong nhà có người bệnh, mọi chi tiêu đều trở thành gánh nặng.

Bước ngoặt đến khi gia đình anh được chính quyền địa phương hỗ trợ một con bò giống trong chương trình giảm nghèo. Với anh, đó không chỉ là tài sản mà còn là cả một niềm hy vọng. “Tôi mừng đến mất ngủ. Có con bò là có hy vọng. Tự nhủ cố chăm cho đàng hoàng, đừng để nó bệnh, để sau này sinh bê”, anh Tân nói.

Cùng với bò giống, anh Nguyễn Ngọc Tân được cán bộ ấp, xã hướng dẫn kỹ thuật nuôi bò sinh sản, cách phòng bệnh, đồng thời cập nhật thông tin về giá bò trên thị trường, thời điểm nên bán hay giữ lại để sinh bê. Những buổi trao đổi ngắn, những lần nhắc nhở tưởng chừng giản đơn ấy đã giúp anh dần biết tính toán, không còn nuôi bò theo cảm tính mà bắt đầu làm ăn có kế hoạch.

Ban ngày, anh Tân vẫn miệt mài đi làm thuê. Khi rảnh, anh tranh thủ cắt cỏ, gom rơm rạ về cho bò ăn. Tối đến, anh lại vác cần đi giăng câu ngoài ruộng, ngoài mương, kiếm thêm cá bán hoặc cải thiện bữa cơm gia đình. Cứ thế, nhọc nhằn nhưng không buông xuôi, anh biến từng giờ rảnh thành cơ hội đổi đời.

Nhờ sản xuất có kế hoạch, anh Tân hiểu rõ hơn giá trị của việc tích lũy, xoay vòng vốn. Khi buộc phải bán một con bò để trang trải thuốc men, trả nợ và lo sinh hoạt, anh không tiêu xài hết số tiền có được, mà dành dụm lại để tái đầu tư. Đó là quyết định của một người nông dân đã biết cân nhắc, lựa chọn, tự chịu trách nhiệm với sinh kế của mình.

Bức tranh giảm nghèo tại ấp Phước Lộc B

Theo ông Nguyễn Minh Chung, Trưởng ấp Phước Lộc B, toàn ấp hiện có 218 hộ với 869 nhân khẩu, phần lớn người dân sống bằng nông nghiệp. Hiện nay, ấp chỉ còn 2 hộ cận nghèo và 12 hộ có mức sống trung bình, còn lại đều ở mức khá.

Không dừng lại ở việc “trao con bò”, chương trình giảm nghèo tại Phước Lộc B những năm gần đây đang chuyển dần từ hỗ trợ đơn thuần sang trao tri thức và thông tin để người dân tự quyết định con đường thoát nghèo của mình.

Cùng với bò giống, bà con được tiếp cận kiến thức chăn nuôi, kỹ thuật phòng bệnh, thông tin về giá cả thị trường, cũng như các chính sách vay vốn, đào tạo nghề, chuyển đổi sinh kế phù hợp điều kiện từng hộ. Chính sự minh bạch thông tin và định hướng kịp thời này giúp người dân không còn làm ăn theo cảm tính, mà từng bước tính toán, lựa chọn mô hình sinh kế hiệu quả, bền vững hơn.

Về hạ tầng, trước khi xây dựng chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo và nông thôn mới, đường sá ở Phước Lộc B xuống cấp, đi lại khó khăn, việc vận chuyển nông sản chủ yếu dựa vào đường đất, mùa mưa lầy lội. Từ khi đạt chuẩn nông thôn mới, hệ thống giao thông được đầu tư khang trang, việc đi lại, buôn bán thuận lợi hơn, con em đến trường dễ dàng, đời sống người dân từng bước cải thiện.

Cùng với giao thông, hạ tầng viễn thông và thông tin cũng được quan tâm đầu tư, tạo điều kiện để người dân tiếp cận nhanh hơn với tri thức, giá cả thị trường, chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Nhờ sóng điện thoại, internet phủ rộng, bà con không còn “làm ăn trong mù mờ”, mà dần biết theo dõi giá nông sản, học hỏi kỹ thuật, tìm đầu ra, từng bước làm chủ sinh kế của chính mình.

Tuy vậy, công tác giảm nghèo vẫn còn những trăn trở. “Một số hộ không muốn thoát nghèo vì còn trông chờ chính sách. Có trường hợp việc xác định hộ nghèo chưa thật sự sát thực tế, nên địa phương rất trăn trở”, ông Nguyễn Minh Chung, Trưởng ấp Phước Lộc B, chia sẻ thẳng thắn.

Theo ông Chung, nếu tư duy trông chờ, ỷ lại không thay đổi thì mọi chính sách hỗ trợ đều khó phát huy tối đa hiệu quả. Vì vậy, bên cạnh hỗ trợ vật chất, điều quan trọng hơn là trao thông tin, tri thức và khơi dậy ý thức tự vươn lên, để người dân hiểu rằng thoát nghèo không chỉ là quyền lợi, mà còn là trách nhiệm với chính mình và cộng đồng.

Thời gian tới, ấp Phước Lộc B tiếp tục khuyến khích người dân phát triển các mô hình sinh kế phù hợp như chăn nuôi bò, trồng sầu riêng. Đồng thời, tăng cường tuyên truyền, tập huấn, cung cấp thông tin thị trường, chính sách nông nghiệp để người dân chủ động tính toán sản xuất, không ỷ lại vào hỗ trợ.

“Chúng tôi cũng mong Nhà nước có chính sách ổn định giá nông sản để bà con yên tâm sản xuất, bởi chỉ khi thu nhập ổn định thì việc thoát nghèo mới bền vững”, ông Chung kiến nghị.

Trong hành trình giảm nghèo, đôi khi không cần những điều lớn lao. Chỉ cần một "cần câu" đúng lúc, đúng người và một tinh thần không bỏ cuộc, thì nghèo khó nào rồi cũng có ngày lùi xa.