Chuyển đổi cây trồng, hướng đi bền vững

Dịp này, người dân xã Bình Sơn (huyện Lục Nam) tất bật cải tạo vườn tạp để kịp thời trồng cây vụ xuân. Trên khoảnh đất rộng hơn một mẫu của gia đình anh Vũ Văn Trụ, thôn Xóm Làng có gần 20 người đang đẩy xe rùa chở cây giống, cuốc hố, vun cây. Tất cả đều tập trung cao cho công việc nên chẳng mấy chốc diện tích đất trống đã được phủ bằng màu xanh của cam Canh một năm tuổi.

Nông dân xã Bình Sơn chuẩn bị cây có múi để cải tạo vườn tạp
 

Anh Trụ hồ hởi: “Cây giống đưa về phải trồng ngay mới bảo đảm nên tôi thuê thêm nhân lực. Vụ trước, gia đình tôi thu được hơn 300 triệu đồng từ bán cam, bưởi nên năm nay tiếp tục mở rộng diện tích”.

Cũng như anh Trụ, hộ chị Phạm Thị Hằng, thôn Đồng Bản có lợi nhuận cao từ cây có múi. Dẫn khách thăm vườn, chị Hằng kể, mùa quả chín, cam trên cành sai trĩu khiến ai cũng vui. Riêng vụ cam, bưởi vừa qua, gia đình thu hơn 500 triệu đồng.

Theo lời chị Hằng, trước đây trong vườn chỉ lác đác vài cây dẻ, vải thiều xen lẫn một số luống sắn còn lại là cỏ dại. Năm 2014, vợ chồng chị mạnh dạn cải tạo vườn tạp để trồng cây có múi. “Chi phí bỏ ra lớn nên ban đầu cả nhà lo lắm, sớm tối tranh thủ xắn đất đào rãnh, lên luống hình bậc thang, bám vườn dồn sức chăm cây. Sau mấy vụ, tôi thấy mình đã đi đúng hướng. Thời gian tới, tôi cố gắng giữ ổn định hơn 2ha cây ăn quả và tập trung chăm sóc để có thu nhập lâu dài”, chị Hằng nói.

Tổng hợp của UBND xã Bình Sơn, 2 năm qua, toàn xã chuyển đổi gần 50ha vườn tạp sang trồng cây có múi, nhãn muộn, tập trung tại thôn Bãi Dạn, Cống Thuận, Đồng Bản. Năm 2016, sản lượng cam, bưởi toàn xã đạt hơn 500 tấn, doanh thu hơn 13 tỷ đồng. Trong đó, có hơn 20 hộ thu nhập từ 300 - 500 triệu đồng.

Cùng với Bình Sơn, các xã Nghĩa Phương, Bảo Đài, Phương Sơn, nông dân chuyển cấy lúa sang trồng dược liệu, hoa, cây cảnh; giá trị thu nhập bình quân đạt từ 150 - 200 triệu đồng/ha.

Tìm hiểu tại huyện Việt Yên, một số xã như Trung Sơn, Nghĩa Trung, Tự Lạn, thị trấn Bích Động nông dân thâm canh chuyên canh rau màu các loại, hoa thay vì cấy lúa. Ví như vùng rau trái vụ hơn 20ha tại xã Trung Sơn quanh năm có sản phẩm cung cấp cho thị trường, là điểm đến của một số thương nhân, doanh nghiệp. Giá trị thu nhập đạt hơn 200 triệu đồng/ha/vụ, cao gấp chục lần so với cây trồng trước.

Nông dân thị trấn Bích Động (Việt Yên) thu nhập cao nhờ trồng hoa
 

Đánh giá của Sở NN-PTNT Bắc Giang, một trong những vấn đề đặt ra là việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng diễn ra thuận tiện nhưng sản phẩm khi thu hoạch vẫn chủ yếu phụ thuộc vào tư thương. Có nơi chuyển đổi nhanh nhưng chất lượng sản phẩm lại chưa được quan tâm, hạ tầng thủy lợi không theo kịp cũng là một trong những yếu tố gây bất lợi cho sản xuất.

Từ thực tế trên, nhiều ý kiến cho rằng quá trình chuyển đổi cần tuân thủ theo quy hoạch dựa trên cơ sở tính toán kỹ nhu cầu thị trường; chú trọng chuyển từ phát triển theo chiều rộng lấy số lượng sang nâng cao chất lượng, hiệu quả kinh tế. Lựa chọn, trồng các giống cây rải vụ, giảm áp lực về tiêu thụ; tăng cường các mối liên kết sản xuất gắn với đầu ra của sản phẩm. Có như vậy, việc chuyển đổi mới bền vững, tránh tình trạng trồng rồi phá và ngược lại.