Chăn nuôi nhỏ lẻ sẽ khó khăn khi phòng, chống dịch bệnh

Dịch bệnh tiếp tục diễn biến phức tạp

Hiện nay, tình hình dịch tả lợn Châu Phi tại nhiều địa phương của tỉnh Lào Cai đang diễn biến phức tạp, tốc độ lây lan nhanh, gây thiệt hại lớn cho người chăn nuôi.

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Lào Cai, đến nay, dịch tả lợn Châu Phi đã xảy ra tại 27 xã, phường trên địa bàn tỉnh, ảnh hưởng đến 112 thôn, bản, tổ dân phố. Tổng số lợn chết và buộc phải tiêu hủy đã lên tới gần 1.900 con, với tổng trọng lượng hơn 107 tấn.

Một số địa phương có mức độ lây lan nhanh và thiệt hại lớn như: Quy Mông, Trấn Yên, Mậu A, Cầu Thia, Văn Phú, Minh Lương… Diễn biến này cho thấy sự gia tăng đột biến và mức độ nghiêm trọng của đợt dịch. So với chỉ vài tuần trước, khối lượng lợn tiêu hủy đã tăng lên nhiều lần, gây thiệt hại cho gần 400 hộ dân. Dù các địa phương rất tích cực triển khai công tác phòng chống, nhưng nguy cơ vẫn còn rất lớn, dịch bệnh vẫn đang có chiều hướng phát sinh thêm.

Ông Ninh Trần Phương, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Chăn nuôi, Thú y, Thủy sản tỉnh Lào Cai cho biết, khi một ổ dịch được phát hiện, chính quyền địa phương và các cơ quan chuyên môn lập tức vào cuộc, phối hợp cùng người dân xử lý triệt để.

Đàn lợn mắc bệnh được tiêu hủy theo đúng quy trình nghiêm ngặt: vị trí chôn lấp đảm bảo, sử dụng vôi bột, hóa chất khử trùng để ngăn mầm bệnh phát tán ra môi trường. Tuy nhiên, dập tắt một ổ dịch không có nghĩa là đã an toàn, bởi virus dịch tả lợn Châu Phi có thể lây lan qua nhiều con đường khác nhau.

Một thực tế là hầu hết các ổ dịch đều xảy ra ở các hộ chăn nuôi quy mô nông hộ nhỏ lẻ. Các trang trại lớn, áp dụng quy trình chăn nuôi an toàn sinh học nghiêm ngặt, chưa bị ảnh hưởng. Đây chính là khó khăn lớn trong công tác chống dịch. Chính những trang trại chăn nuôi nhỏ lẻ với những hàng rào an toàn sinh học mong manh đã trở thành điều kiện lý tưởng để virus lây lan với tốc độ chóng mặt.

Theo ông Ninh Trần Phương, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Chăn nuôi, Thú y, Thủy sản Lào Cai: “Khó khăn lớn nhất hiện nay chính là vấn đề chăn nuôi an toàn sinh học. Những hộ bị thiệt hại đa số đều là hộ chăn nuôi nông hộ, không áp dụng được triệt để các giải pháp an toàn.

Nguyên nhân đến từ chính những thói quen và điều kiện chăn nuôi khó kiểm soát. Chuồng trại thường nằm ngay sát đường đi, sát nhà hàng xóm, không có vùng đệm cách ly. Người dân vẫn giữ thói quen qua lại, giao lưu, vô tình mang mầm bệnh trên quần áo, giày dép từ nơi này sang nơi khác.

Nguy hiểm hơn, việc tận dụng thức ăn thừa không qua xử lý nhiệt kỹ lưỡng chẳng khác nào mang mầm bệnh trực tiếp vào chuồng. Có những nhà tiếc của, nhặt bao cám thừa của nhà có dịch về cho lợn nhà mình ăn.

Bên cạnh đó, việc mua con giống không rõ nguồn gốc, trôi nổi trên thị trường với giá rẻ, cũng là một rủi ro chết người. Một chiếc xe vừa chở lợn bệnh, nếu không được khử trùng đúng cách, ngay lập tức có thể trở thành nguồn lây nhiễm cho cả một lứa lợn giống mới.

Chính những yếu tố này khiến việc kiểm soát dịch ở các nông hộ trở nên vô cùng khó khăn. Virus dịch tả lợn Châu Phi như một kẻ thù vô hình, âm thầm lây lan qua những hoạt động thường ngày, khiến dịch bệnh bùng phát rải rác, khó truy vết và khoanh vùng.

Chính vì đặc điểm dịch bệnh phát sinh rải rác theo kiểu "xôi đỗ" trong các khu dân cư, công tác khoanh vùng, dập dịch gặp nhiều khó khăn. Bởi nếu dịch xảy ra tập trung trong một trang trại lớn, địa phương có thể công bố dịch, lập chốt chặn bao quanh khu vực đó. Việc các hộ có lợn bệnh nằm rải rác, đòi hỏi nguồn nhân lực, vật lực lớn để phòng chống dịch.

Chăn nuôi an toàn sinh học nghiêm ngặt, không nóng vội tái đàn

Trước tình hình cấp bách, ngành nông nghiệp tỉnh Lào Cai đang quyết liệt triển khai các giải pháp đồng bộ.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh chỉ đạo tham mưu cho tỉnh xin cấp vật tư, hóa chất khử trùng để hỗ trợ các địa phương và người dân. Đồng thời, lực lượng chức năng như công an, quản lý thị trường cũng tăng cường kiểm soát việc vận chuyển, giết mổ.

Ông Ninh Trần Phương nhấn mạnh rằng, hơn hết mọi sự hỗ trợ, không gì bằng người chăn nuôi tự bảo vệ đàn vật nuôi của mình. Trước hết, khi phát hiện lợn có dấu hiệu bất thường như bỏ ăn, sốt, xuất huyết, người dân phải có trách nhiệm khai báo ngay lập tức với chính quyền địa phương để được hướng dẫn xử lý, tuyệt đối không được giấu dịch hay tự ý bán chạy, giết mổ.

Việc xử lý xác lợn bệnh cũng cần tuân thủ nghiêm ngặt, không vứt ra sông, suối, ao hồ. Bởi hành vi này không chỉ gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng mà còn là hành vi phát tán dịch bệnh, sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, các hộ giết mổ phải cam kết không giết mổ lợn bệnh, và việc vận chuyển lợn hay các sản phẩm từ lợn phải có giấy tờ chứng minh nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

Đối với những hộ không may đã có dịch, sự nóng vội tái đàn có thể dẫn đến "trắng tay" lần nữa. Người dân cần kiên nhẫn thực hiện vệ sinh, tiêu độc khử trùng chuồng trại kỹ lưỡng và bắt buộc phải để trống chuồng ít nhất 6 tháng.

Sau khoảng thời gian an toàn này, việc lựa chọn con giống ở những cơ sở uy tín, có nguồn gốc rõ ràng, đã được tiêm phòng đầy đủ chính là yếu tố quyết định để xây dựng lại đàn vật nuôi một cách bền vững.

Dịch tả lợn Châu Phi không lây sang người, tuy nhiên, thịt từ lợn bệnh có chất lượng rất kém, mùi hôi và tiềm ẩn nguy cơ nhiễm các vi khuẩn kế phát khác, ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Nguy hiểm hơn, việc tiêu thụ, sử dụng sản phẩm từ lợn bệnh chính là một trong những nguyên nhân chính làm dịch bệnh lây lan không thể kiểm soát.