Những năm gần đây, thị trường thực phẩm chứng kiến sự bùng nổ của các sản phẩm "giàu protein", từ sữa lắc, thanh granola, bánh kếp cho tới bỏng ngô. Tuy nhiên, các chuyên gia dinh dưỡng cảnh báo rằng xu hướng này có thể đang khiến nhiều người lầm tưởng rằng họ cần bổ sung nhiều protein hơn mức thực tế.
Lượng protein 1 ngày là 60g cho nam giới nặng 75kg và 50g cho nữ giới nặng 65kg. Ảnh minh họa.
Theo chia sẻ của TS Federica Amati, chuyên gia dinh dưỡng tại Đại học Imperial College London (Vương quốc Anh) với hãng tin AP, phần lớn người dân tại các quốc gia phát triển nếu ăn đủ lượng thực phẩm hàng ngày thì đã cung cấp đủ protein cần thiết. "Việc bổ sung protein vào thực phẩm phần nhiều chỉ mang lại lợi ích cho... doanh thu của nhà sản xuất chứ không dựa trên nhu cầu thực tế hay cơ sở khoa học", bà Amati nhận định.
Để hiểu rõ hơn, các nhà khoa học đã nghiên cứu chi tiết, xem protein thực sự đóng vai trò gì đối với cơ thể. Và liệu người bình thường, trong trạng thái khỏe mạnh có cần thiết bổ sung?
Protein là một trong 3 nhóm dưỡng chất chính, bên cạnh chất béo và carbohydrate. Cơ thể người cần protein để xây dựng và duy trì các cơ, xương, da và mô. Cấu trúc của protein được tạo nên từ các axit amin, một số trong đó cơ thể có thể tự tổng hợp, song phần còn lại cần phải được cung cấp qua thực phẩm.
"Vì protein đóng vai trò thiết yếu, cơ thể chúng ta đã phát triển cơ chế thích nghi rất hiệu quả, có thể tái tổ hợp các axit amin từ thực phẩm miễn là khẩu phần ăn hàng ngày đủ lượng", bà Amati giải thích. Tuy vậy, cơ thể không thể tự sản sinh tất cả các axit amin cần thiết, do đó chế độ ăn vẫn phải đảm bảo nguồn cung từ thực phẩm đa dạng.
Tuy nhiên, không phải ai cũng cần tăng lượng protein trong khẩu phần ăn hàng ngày. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị, mỗi người trưởng thành nên tiêu thụ khoảng 0,8g protein cho 1 kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày, tức khoảng 60g cho nam giới nặng 75kg (khoảng 350 - 400g thịt lợn, hoặc 250 - 300g thịt bò, hoặc 10 quả trứng gà) và 50g cho nữ giới nặng 65kg.
Trong thực tế, theo bà Amati, người trưởng thành ở các nước giàu thường ăn nhiều hơn mức cần thiết, và thiếu hụt protein chủ yếu chỉ xảy ra ở người suy dinh dưỡng hoặc sống trong điều kiện nghèo khó.
Bridget Benelam, chuyên gia tại Quỹ Dinh dưỡng Anh, cũng cho rằng việc phân bố protein hợp lý trong khẩu phần ăn hàng ngày là cần thiết. "Có vẻ như việc nạp protein đều đặn qua từng bữa ăn sẽ hiệu quả hơn trong việc duy trì chức năng cơ bắp so với việc chỉ ăn nhiều trong một bữa", bà nói.
Không cần thiết bổ sung protein nếu cơ thể khỏe mạnh. Ảnh minh họa.
Ngoài lượng tiêu thụ, nguồn gốc của protein cũng là điều đáng lưu ý. Nguồn protein có thể đến từ cả thực vật và động vật. Đậu, đỗ, đậu lăng, các loại hạt, đậu phụ... và thực phẩm thay thế thịt là những nguồn protein thực vật phổ biến. Trong khi đó, thịt, cá, trứng, sữa và sữa chua là nguồn protein động vật quen thuộc.
Theo Amati, protein từ động vật thường dễ tiêu hóa hơn do ít chất xơ, nhưng cũng đi kèm một số chất không có lợi nếu ăn quá mức. "Khi ăn thịt bò, bạn nhận được protein cùng với sắt và kẽm, nhưng cũng hấp thụ thêm chất béo bão hòa", bà nói. Ngược lại, protein từ thực vật như đậu gà, đậu đỏ không chỉ cung cấp axit amin mà còn bổ sung chất xơ, yếu tố mà đa số khẩu phần ăn hiện nay còn thiếu.
Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng người ăn chay hoặc thuần chay thường có mức protein thấp hơn so với người ăn thịt và cá, nhưng nhìn chung vẫn đảm bảo đủ cho nhu cầu cơ thể.
Trước sự lan rộng của các sản phẩm “giàu protein”, chuyên gia dinh dưỡng khuyên người tiêu dùng cẩn trọng. Với hàng loạt sản phẩm được quảng cáo trên thị trường, không ít người cho rằng đây là lựa chọn lành mạnh.
Tuy nhiên, rất nhiều trong số đó lại giăng ra các “bẫy tiếp thị”. Thậm chí, nhiều thực phẩm dạng thanh dinh dưỡng hoặc sữa bổ sung protein có thể chứa lượng đường hoặc chất béo cao, đi ngược lại mục tiêu cải thiện sức khỏe.
"Trừ khi bạn có tình trạng y tế cụ thể khiến nhu cầu protein tăng lên, hầu hết mọi người ở Anh hay Mỹ đều không cần ăn thêm", Benelam nhấn mạnh.
Đặc biệt, nếu muốn cải thiện vóc dáng hoặc tăng cơ, giải pháp không nằm ở chế độ ăn giàu protein. Với nhóm đối tượng này, Amati cho rằng cách hiệu quả nhất không phải là bổ sung protein mà là rèn luyện cơ bắp đúng cách.
“Nếu bạn lo lắng về sức mạnh cơ bắp hoặc thành phần cơ thể, hãy tập tạ và tạo ra thách thức cho cơ thể. Ăn một thanh protein sẽ không tạo ra sự khác biệt nếu bạn không vận động”, bà nói.
Nhìn chung, thay vì chạy theo xu hướng thực phẩm giàu protein, người tiêu dùng nên tập trung vào chế độ ăn đa dạng, cân đối và duy trì lối sống năng động. Protein là cần thiết, nhưng việc tiêu thụ dư thừa không chỉ không giúp ích mà đôi khi còn gây hại, cả cho sức khỏe và ví tiền.
