Bảo vệ môi trường tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong chiến lược phát triển bền vững của tỉnh Quảng Ninh. Những năm qua, cùng với đầu tư hạ tầng và hoàn thiện thể chế, tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, từng bước tạo chuyển biến rõ nét về vệ sinh môi trường, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người dân vùng miền núi, biên giới.
Người dân vùng cao Quảng Ninh tham gia trồng cây để bảo vệ môi trường. Ảnh: Nguyễn Thành.
Theo Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh, Quảng Ninh hiện có hơn 162.000 người DTTS, chiếm trên 12% dân số, sinh sống chủ yếu tại các xã có địa hình phức tạp, dân cư phân tán, điều kiện tiếp cận các dịch vụ môi trường còn hạn chế.
Thực tế này khiến công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt gặp nhiều khó khăn. Thói quen sinh hoạt cũ như đổ rác bừa bãi, đốt rác tại vườn vẫn tồn tại ở một số nơi, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường và cháy rừng trong mùa khô.
Trước yêu cầu đặt ra, tỉnh đã tập trung chỉ đạo các địa phương triển khai các giải pháp phù hợp với điều kiện thực tiễn từng vùng. Tại nhiều xã vùng DTTS, công tác tuyên truyền được thực hiện thường xuyên, trực tiếp tới từng hộ dân.
Trách nhiệm bảo vệ môi trường được gắn với xây dựng nếp sống văn hóa và tiêu chí nông thôn mới. Việc duy trì thu gom rác thải định kỳ, hình thành các điểm tập kết tạm thời, hỗ trợ phương tiện thu gom quy mô nhỏ đã góp phần tháo gỡ những “điểm nghẽn” về hạ tầng.
Thực tế tại xã Hoành Mô cho thấy hiệu quả rõ nét của cách làm này. Sau khi sáp nhập địa giới hành chính, địa phương đã đồng bộ lại phương án thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền tới từng thôn, bản.
Ông Hoàng Kiên Trung, Phó Chủ tịch UBND xã Hoành Mô, cho biết: “Bảo vệ môi trường không thể chỉ trông chờ vào đầu tư của Nhà nước. Xã xác định phải làm tốt công tác tuyên truyền, vận động để người dân thay đổi thói quen sinh hoạt, tự giác phân loại, bỏ rác đúng nơi quy định. Khi người dân hiểu và đồng thuận, hiệu quả mang lại rất rõ ràng”. Nhờ đó, các chỉ tiêu môi trường của xã cơ bản đạt và duy trì ổn định, tỷ lệ thu gom rác thải sinh hoạt đạt trên 98%, tỷ lệ che phủ rừng trên 71%.
Cùng với chính quyền cơ sở, vai trò của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội được phát huy rõ nét. Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp triển khai nhiều mô hình thiết thực như phân loại rác tại nguồn, “ngôi nhà xanh”, hạn chế sử dụng túi nilon, biến rác thành nguồn lực phục vụ hoạt động cộng đồng.
Các phong trào dọn dẹp vệ sinh môi trường được bà con vùng cao tích cực hưởng ứng. Ảnh: Đinh Hằng.
Hội Nông dân tăng cường vận động hội viên áp dụng quy trình sản xuất sạch, bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học gắn với sinh kế bền vững. Trong hai năm 2024-2025, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội trong tỉnh đã hỗ trợ xây dựng hàng chục nhà tiêu hợp vệ sinh cho các hộ khó khăn ở vùng DTTS.
Công tác bảo vệ môi trường vùng đồng bào DTTS được triển khai gắn chặt với việc thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh và Nghị quyết số 10-NQ/TU về tăng cường quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường. Sau thời gian triển khai, nhiều chỉ tiêu môi trường quan trọng đã đạt và vượt kế hoạch; tỷ lệ hộ dân được sử dụng nước sạch, hợp vệ sinh tiếp tục tăng; nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật về môi trường của người dân có chuyển biến rõ rệt.
Thực tiễn cho thấy, tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới là tiêu chí khó, phụ thuộc vào sự chuyển biến về nhận thức và hành động của người dân. Cách làm của Quảng Ninh cho thấy hướng đi phù hợp, lấy tuyên truyền làm nền tảng, lấy cộng đồng làm chủ thể, lấy hiệu quả thực chất làm thước đo.
Những kết quả đạt được trong bảo vệ môi trường vùng đồng bào DTTS không chỉ góp phần hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 mà còn tạo nền tảng quan trọng cho phát triển bền vững lâu dài, xây dựng những vùng quê miền núi xanh, sạch, an toàn và đáng sống.
