Với đường bờ biển dài hơn 250 km, sở hữu hàng nghìn đảo đá và những vùng vịnh di sản vô giá, tỉnh Quảng Ninh đang đứng trước cơ hội lớn để trở thành trung tâm kinh tế biển của cả nước.
Tuy nhiên, đi đôi với khai thác là áp lực bảo tồn. Để giải quyết bài toán này, tỉnh đã triển khai một chiến lược đồng bộ, từ quy hoạch không gian đến kiểm soát công nghệ, nhằm bảo vệ "lá phổi xanh" của đại dương.
Quy hoạch không gian: "Kim chỉ nam" cho phát triển bền vững
Xác định quy hoạch là nền tảng đầu tiên, Quảng Ninh đã hoàn thành việc phân vùng không gian biển tích hợp vào Quy hoạch chung của tỉnh. Đây không chỉ là những con số trên giấy mà là cơ sở pháp lý vững chắc để xác định các khu vực ưu tiên phát triển kinh tế gắn chặt với bảo tồn sinh thái.
Các tổ chức, cá nhân đang có hoạt động du lịch, dịch vụ trên vịnh Hạ Long cam kết không sử dụng, mua bán các sản phẩm từ nhựa dùng 1 lần. Ảnh: Đỗ Phương.
Tại các khu vực nhạy cảm như Vịnh Hạ Long, Vườn quốc gia Bái Tử Long, Khu bảo tồn biển Cô Tô - Đảo Trần hay vùng đất ngập nước Đồng Rui, các hành lang đa dạng sinh học đã được thiết lập. Việc phân vùng này giúp ngăn chặn triệt để tình trạng san lấp, thay đổi mép nước trái phép, đồng thời tạo ra các "vùng đệm" an toàn giúp hệ sinh thái thích ứng với biến đổi khí hậu. Hiện nay, tỉnh Quảng Ninh đã quy hoạch hơn 45.000 ha mặt nước cho nuôi trồng thủy sản, giúp ngư dân ổn định sản xuất mà không xâm phạm đến các vùng di sản.
Không chỉ dừng lại ở việc bảo vệ những gì đang có, Quảng Ninh chủ động thực hiện các giải pháp tái tạo nguồn lợi thủy sản. Với hệ thống 3 khu bảo tồn biển tổng diện tích hơn 38.000 ha và 13 khu bảo vệ nguồn lợi, tỉnh đã tạo ra những "nhà kính tự nhiên" để các loài sinh vật biển sinh sôi.
Hằng năm, chiến dịch thả giống với quy mô từ 6 đến 7 triệu con giống các loại (như tôm, cá, mực...) được thực hiện đều đặn. Đặc biệt, tỉnh chú trọng quy hoạch gần 30.000 ha bãi triều để nuôi dưỡng các loài bản địa quý hiếm như ngán, sá sùng, ngao, cua. Cách làm này không chỉ giữ gìn đa dạng sinh học mà còn giúp cân bằng sinh thái vùng ven bờ, tạo ra sinh kế bền vững cho cộng đồng ngư dân dựa trên nguyên tắc quản lý nghề cá có trách nhiệm.
"Mắt thần" giám sát và cuộc chiến với rác thải nhựa
Điểm sáng trong công tác bảo tồn biển của tỉnh Quảng Ninh chính là việc ứng dụng công nghệ vào giám sát môi trường. Một mạng lưới "mắt thần" gồm 390 điểm giám sát và 171 trạm quan trắc tự động đã được vận hành, giúp kiểm soát chất lượng nước và nguồn thải từ các khu công nghiệp, đô thị theo thời gian thực. Bất kỳ sự cố môi trường nào cũng được phát hiện và xử lý kịp thời thông qua công tác thanh kiểm tra đột xuất.
Người dân đảo Cô Tô tham gia dọn vệ sinh môi trường bãi biển trên địa bàn. Ảnh: Thu Báu.
Đặc biệt, tỉnh Quảng Ninh là địa phương đi đầu trong phong trào chống rác thải nhựa đại dương với các mô hình tiêu biểu như "Vịnh Hạ Long - Không rác thải nhựa" hay "Cô Tô - Không rác thải nhựa". Những hành động thiết thực như khuyến khích du khách không mang túi nilon ra đảo, phân loại rác tại nguồn và đầu tư 19 lò đốt rác hiện đại đã giúp tỉnh hoàn thành trước hạn nhiều chỉ tiêu của Kế hoạch quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương.
Để các giải pháp đi vào chiều sâu, tỉnh Quảng Ninh đã ban hành những bộ quy chuẩn kỹ thuật địa phương mang tính đột phá. Điển hình là quy định thay thế phao xốp trong nuôi trồng thủy sản bằng vật liệu nhựa HDPE bền vững, thân thiện với môi trường. Đây là cuộc "cách mạng" làm thay đổi diện mạo các vùng nuôi, giảm thiểu hàng triệu mảnh vụn xốp trôi nổi trên biển mỗi năm.
Tỉnh Quảng Ninh thay thế phao xốp trong nuôi trồng thủy sản bằng vật liệu nhựa HDPE bền vững, thân thiện với môi trường. Ảnh: QMG.
Việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và nâng cao chất lượng thẩm định các dự án đầu tư biển cũng là những ưu tiên hàng đầu. Tỉnh kiên quyết không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng nóng, đảm bảo mọi dự án phát triển đều phải phù hợp với quy hoạch hệ sinh thái.
Với sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tư duy quản lý hiện đại và ý thức cộng đồng, tỉnh Quảng Ninh đang dần hiện thực hóa mục tiêu trở thành một cực tăng trưởng kinh tế biển bền vững. Những nỗ lực bảo vệ môi trường biển hôm nay không chỉ giữ gìn giá trị cho thế hệ mai sau mà còn là khẳng định vị thế của một Quảng Ninh năng động, trách nhiệm và văn minh trên bản đồ du lịch, kinh tế quốc tế.
