Giai đoạn 2021- 2025 là thời kỳ đặc biệt đối với tiến trình xây dựng nông thôn mới (NTM) tại khu vực Cần Thơ – Hậu Giang – Sóc Trăng trước khi bước vào giai đoạn sắp xếp lại đơn vị hành chính, hình thành TP Cần Thơ (mới).
Đây là giai đoạn các địa phương vừa phải đối mặt với dịch bệnh, suy giảm kinh tế, độ trễ chính sách Trung ương, vừa chịu áp lực tổng kết để chuyển sang một mô hình tổ chức mới. Tuy nhiên, vượt qua thách thức, kết quả xây dựng NTM của toàn khu vực vẫn đạt được thành tựu nổi bật: nhiều chỉ tiêu hoàn thành sớm, phong trào thi đua rộng khắp, chất lượng chuẩn nâng cao và kiểu mẫu được củng cố rõ nét.
Văn phòng Điều phối các Chương trình Mục tiêu quốc gia TP Cần Thơ cho biết, thành công này được tạo nên từ ba điểm tựa chính: điều hành quyết liệt – cơ chế chủ động – đồng thuận xã hội. Đây cũng là nền tảng quan trọng để TP Cần Thơ (mới) tiếp tục triển khai giai đoạn 2026–2030 với yêu cầu cao hơn về chất lượng và tính bền vững.
Cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng đang hình thành góp phần thay đổi diện mạo làng quê ở Cần Thơ. Ảnh: Ngọc Hân.
Điều hành quyết liệt trong giai đoạn chuyển tiếp
Ngay từ năm 2021, khi Trung ương chưa phê duyệt Chương trình Mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021–2025, ba tỉnh, thành cũ là Cần Thơ – Hậu Giang – Sóc Trăng đã chủ động kiện toàn Ban Chỉ đạo các cấp. Chủ tịch UBND tỉnh làm trưởng ban; hai Phó Chủ tịch tỉnh làm phó trưởng ban, phụ trách theo nhóm chương trình. Đây là cách tổ chức thể hiện đúng tinh thần “xây dựng NTM là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị”.
100% huyện, xã trong khu vực hoàn thành kiện toàn bộ máy điều hành, đặc biệt duy trì Ban Chỉ đạo cấp xã, phù hợp điều kiện vùng sông nước, nơi cộng đồng dân cư phân tán và yêu cầu phối hợp tại cơ sở rất lớn. Hệ thống Văn phòng Điều phối từ tỉnh đến huyện được tổ chức lại theo hướng tinh gọn, hiệu quả, giúp tham mưu kịp thời và đảm bảo tính liên tục ngay cả trong thời kỳ dịch bệnh và thay đổi cơ chế.
Văn phòng Điều phối các Chương trình Mục tiêu quốc gia TP Cần Thơ cho biết sự vào cuộc sớm và chủ động này đảm bảo tiến độ không bị chậm dù các văn bản hướng dẫn Trung ương ban hành trễ so với nhu cầu thực tiễn. Các kế hoạch kiểm tra, giám sát được triển khai thường xuyên; các vướng mắc được tháo gỡ ngay từ cơ sở. Nhờ đó, trong năm 2024, hầu hết các mục tiêu xây dựng NTM của toàn vùng đã hoàn thành trước mốc chuyển sang mô hình hành chính mới.
Điểm đáng chú ý là chỉ tiêu xây dựng NTM được đưa vào Nghị quyết phát triển kinh tế – xã hội hằng năm, trở thành tiêu chí thi đua bắt buộc của từng địa phương. Đây là động lực quan trọng để các huyện, xã giữ quyết tâm xuyên suốt đến tận cuối giai đoạn.
Nôngh dân Cần Thơ mạnh dạn trồng mít đỏ trong tái cơ cấu nông nghiệp, góp phần đa dạng cây trồng vật nuôi, phát triển kinh tế nông thôn. Ảnh: Ngọc Hân.
Chủ động hoàn thiện cơ chế, truyền thông lan tỏa mạnh mẽ
Trong bối cảnh Nghị định 27/2022, Nghị định 38/2023 và các chính sách Trung ương được ban hành muộn, các tỉnh đã chủ động hoàn thiện hệ thống cơ chế của mình. Riêng TP Cần Thơ (cũ) ban hành đầy đủ cơ chế về tái cơ cấu nông nghiệp, chuyển đổi số, phát triển OCOP, hỗ trợ doanh nghiệp, du lịch nông thôn, hạ tầng – môi trường… tạo hành lang pháp lý hoàn chỉnh để tổ chức thực hiện.
Văn phòng Điều phối các Chương trình Mục tiêu quốc gia TP Cần Thơ cho biết hệ thống cơ chế này là một trong những điểm khác biệt giúp địa phương không phụ thuộc vào độ trễ chính sách từ Trung ương. Các chính sách lồng ghép như hỗ trợ nước sạch, mô hình chuyển đổi số, hỗ trợ hộ nghèo, phát triển sản xuất… được triển khai đồng bộ, tạo tác động lan tỏa mạnh đến cộng đồng và từng hộ gia đình.
Song song cơ chế, truyền thông được xem là “trục xoay” của phong trào NTM. Hơn 230 phóng sự truyền hình, 1.480 tin bài, 395.000 tờ rơi, hàng chục mô hình tuyến đường NTM kiểu mẫu, hàng vạn cây xanh – trụ đèn – cột cờ – thùng rác – chậu hoa được triển khai tại Sóc Trăng và Hậu Giang trong giai đoạn 2021–2025. Nhiều mô hình truyền thông mới như fanpage, group Zalo cộng đồng, hệ thống loa thông minh, buổi đối thoại trực tiếp tại từng ấp… cũng được tổ chức thường xuyên.
Nhờ truyền thông sâu rộng, người dân không còn chỉ “làm theo vận động”, mà chuyển sang “làm chủ – tự giác – gìn giữ”. Nhiều hộ gia đình, tổ nhân dân, ấp – khu vực đã tự nguyện đăng ký xây dựng tuyến đường hoa, gia đình văn hóa NTM, giữ gìn an ninh trật tự, phân loại rác tại nguồn, chỉnh trang cảnh quan.
Người dân hưởng ứng tham gia bảo vệ môi trường nông thôn, sáng - xanh - sạch - đẹp. Ảnh: Ngọc Hân.
Đồng thuận xã hội tạo kết quả vượt kế hoạch
Trong bối cảnh ngân sách địa phương hạn chế, nguồn lực xã hội hóa và tín dụng trở thành “trụ đỡ” lớn của chương trình. Giai đoạn 2021–2025, Sóc Trăng huy động được hơn 1.244 tỷ đồng từ doanh nghiệp và 1.061 tỷ đồng từ nhân dân; Hậu Giang huy động hơn 1.038 tỷ đồng; TP Cần Thơ huy động gần 576 tỷ đồng doanh nghiệp và hơn 1.038 tỷ đồng từ cộng đồng.
Văn phòng Điều phối các Chương trình Mục tiêu quốc gia TP Cần Thơ cho biết chính mô hình “dân biết – dân bàn – dân làm – dân thụ hưởng” giúp việc huy động nguồn lực diễn ra tự nhiên, bền vững và có ý nghĩa thực chất. Nhờ đó, hạ tầng giao thông được nâng cấp mạnh; các mô hình sản xuất hàng hóa tập trung hình thành; cảnh quan môi trường được cải thiện rõ rệt; đời sống văn hóa – xã hội được nâng cao.
Kết quả nổi bật nhất là đến cuối năm 2024, khi chuẩn bị chuyển sang TP Cần Thơ (mới), tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM và NTM nâng cao của toàn vùng đều vượt kế hoạch ban đầu. Sóc Trăng có 75/80 xã đạt chuẩn NTM, 29 xã NTM nâng cao và 3 xã kiểu mẫu; Hậu Giang có 41/51 xã đạt chuẩn, 14 xã NTM nâng cao và 5 xã kiểu mẫu; Cần Thơ (cũ) đạt 100% xã NTM và NTM nâng cao, với 11 xã kiểu mẫu và 4 huyện đạt chuẩn.
Bước sang mô hình hành chính mới – TP Cần Thơ (mới), chương trình xây dựng NTM sẽ bước vào giai đoạn đòi hỏi cao hơn về chất lượng, chiều sâu và tính bền vững. Văn phòng Điều phối các Chương trình Mục tiêu quốc gia TP Cần Thơ cho biết ba điểm tựa quan trọng trong giai đoạn trước: điều hành quyết liệt – cơ chế chủ động – đồng thuận xã hội sẽ tiếp tục là trụ cột của giai đoạn mới.
Từ nền tảng đã tích lũy, TP Cần Thơ (mới) kỳ vọng đạt được những bước tiến vững chắc hơn trong phát triển nông thôn, thu hẹp chênh lệch vùng, thúc đẩy chuyển đổi số, nâng cao thu nhập và cải thiện chất lượng sống của người dân đúng tinh thần xây dựng nông thôn mới bền vững trong thời kỳ mới.
