Hỗ trợ miễn phí tinh bò giống
Theo TS Phan Trọng Hổ, nguyên Giám đốc Sở NN-PTNT Bình Định (cũ), hiện là Chủ tịch Hội Chăn nuôi và Thú y tỉnh Gia Lai, tính đến năm 1980, đàn bò của tỉnh Bình Định chỉ có khoảng 46.000 con, hầu hết là bò sẻ (giống bò vàng địa phương) có trọng lượng rất thấp, chỉ từ 180 - 250kg/con (bò trưởng thành).
Ngành chức năng tỉnh Bình Định khi ấy nhận thấy địa phương là vùng đất có tiềm năng phát triển đàn bò do có nhiều diện tích đất nông nghiệp có thể trồng cỏ làm thức ăn cho bò, lại có nguồn rơm rạ dồi dào với diện tích canh tác lúa hàng năm khoảng 110.000ha, chưa kể đọt mía, thân các loại cây đậu… Bên cạnh đó, nông dân địa phương có kinh nghiệm trong chăn nuôi và rất cầu tiến nên dễ tiếp thu tiến bộ khoa học kỹ thuật.
TS Phan Trọng Hổ nhớ lại giai đoạn đầu tỉnh Bình Định triển khai đề án lai tạo đàn bò. Ảnh: V.Đ.T.
Đặc biệt, điều kiện khí hậu của tỉnh Bình Định khá thuận lợi, không có gió Lào, nắng cũng không gắt, mưa điều hòa, thuận lợi cho vật nuôi sinh trưởng, phát triển. Đặc biệt nhất là tỉnh Bình Định khi ấy có chính sách thúc đẩy phát triển đàn bò trên địa bàn.
Giai đoạn 1985 - 1990, ngành chức năng tỉnh Bình Định xây dựng đề án lai tạo đàn bò. Năm 1990, theo điều tra của ngành chức năng, tỷ lệ bò lai của tỉnh Bình Định chỉ khoảng 25 - 30%, nhưng số bò lai này có tỷ lệ máu lai chỉ 50%, chưa đủ điều kiện để lai tạo ra bò lai chất lượng cao. Từ đó, ngành nông nghiệp tỉnh này xây dựng đề án trình UBND tỉnh phê duyệt, theo đó, ngành chức năng hỗ trợ tinh bò để người dân lai tạo.
“Tinh bò giống Red Sindhi được chính quyền địa phương xuất ngân sách mua về từ Ấn Độ, bò bố mẹ của giống bò này có trọng lượng từ 450 - 800kg, tinh bò được cấp miễn phí cho người chăn nuôi phối cho đàn bò. Tuy nhiên, để lai tạo đàn bò, trước tiên ngành chức năng tỉnh Bình Định phải chọn ra đàn cái nền phù hợp, có tỷ lệ máu lai 75% mới đảm bảo đẻ ra bê con”, TS Phan Trọng Hổ nhớ lại.
Một trong những hộ chăn nuôi đầu tiên ở tỉnh Bình Định (cũ) tham gia mô hình lai tạo đàn bò. Ảnh: V.Đ.T.
Từ lai hóa đến đàn bò thịt chất lượng cao
Chương trình được khởi động bằng những mô hình khuyến nông được ngành chức năng xây dựng từ thị xã An Nhơn ra đến thị xã Hoài Nhơn (cũ). TS Phan Trọng Hổ cho biết, cần phải xây dựng mô hình vì thời điểm ấy việc phối tinh người chăn nuôi khó chấp nhận vì họ đã quen cho bò đực nhảy trực tiếp, giờ phối tinh họ sợ bò cái đẻ không được và bê con ra đời không đảm bảo chất lượng.
Để thuyết phục người chăn nuôi, ngành chức năng phải xây dựng nhiều mô hình, hướng dẫn kỹ thuật và hỗ trợ cỏ cho những hộ chăn nuôi tham gia mô hình lai tạo bò. Song song đó, ngành chức năng mở các lớp tập huấn cách chăm sóc bò và đào tạo cán bộ kỹ thuật (dẫn tinh viên), đồng thời hỗ trợ một phần kinh phí để dẫn tinh viên hoạt động. Nhờ đó, hiện nay địa bàn phía đông Gia Lai đã có 158 cán bộ kỹ thuật thạo nghề, nhiều kinh nghiệm và tâm huyết với nghề.
“Giai 1990 - 2015, chương trình lai tạo đàn bò của tỉnh Bình Định đã xây dựng và nhân rộng được nhiều mô hình. Hiệu quả mang lại là tỷ lệ lai của đàn bò tăng từ 25% lên đến 75%, trong đó 40% bò lai có tỷ lệ máu lai 50% và 35% bò lai có tỷ lệ máu lai 75%”, TS Phan Trọng Hổ cho hay.
Từ nền tảng trên, giai đoạn 2015 - 2020, tỉnh Bình Định tiếp tục xây dựng đề án bò thịt chất lượng cao. Để có bò thịt chất lượng cao, ngành chức năng Bình Định khi ấy sử dụng tinh các giống bò BBB (Blanc-Blue-Belgium-Blanc Bleu Belge) và Droughmaster phối cho đàn cái nền có tỷ lệ máu lai trên 70% để đảm bảo việc sinh sản.
Đàn bò ở tỉnh Bình Định (cũ) nhanh chóng được lai tạo các giống BBB và Droughmaster. Ảnh: V.Đ.T.
Các giống bò BBB và Droughmaster vừa có trọng lượng lớn, thịt thơm và khả năng tăng trọng rất tốt, đặc biệt tỷ lệ thị xẻ đạt 65 - 70%, trong khi giống bò sẻ truyền thống có tỷ lệ thịt xẻ chỉ khoảng 40%.
Các giống bò BBB và Droughmaster có trọng lượng quá lớn, từ 850 - 1.020kg/con nên phải chọn lọc những con bò cái nền có tỷ lệ máu lai từ 70% trở lên và có trọng lượng 300 - 400kg/con để phối tinh, như vậy bò cái mới đủ điều kiện đẻ con bê lai BBB và Droughmaster.
Kết quả từ các mô hình cho thấy dù các giống bò bò BBB và Droughmaster “khổng lồ” là vậy nhưng bò cái nền có tỷ lệ máu lai từ 70% trở lên và có trọng lượng 300 - 400kg sinh đẻ vẫn “mẹ tròn con vuông”, dù bê con sinh ra có trọng lượng từ 20 - 28kg, trong khi bê con giống bò sẻ chỉ từ 10 - 15kg.
“Thông qua các mô hình, bò trưởng thành (2 năm) có trọng lượng từ 350 - 500kg, trong khi bò sẻ giống truyền thống trưởng thành chỉ từ 180 - 250kg. Khi nông dân tận mắt thấy hiệu quả liền chấp nhận quy trình phối tinh, từ đó đàn bò thịt chất lượng cao ở tỉnh Bình Định phát triển nhanh chóng”, TS Hổ cho biết.
Cũng theo TS Hổ, sau khi tỉnh Bình Định tạo được đàn bò con lai có trọng từ 350 - 400kg/con, chất lượng thịt tốt, tỷ lệ thịt xẻ đạt từ 55 - 60%, nâng cao tỷ lệ thịt xẻ từ 15 - 20%, được Bộ NN-PTNT đánh giá là tỉnh có đàn bò thịt chất lượng cao và có đàn bò lai lớn nhất cả nước.
