Điện thoại thông minh (smart phone) đang dần thay thế những cuốn sổ giấy trong đời sống nông thôn. Từ ghi chép sản xuất, làm thủ tục hành chính đến bán hàng, quảng bá sản phẩm, nhiều công việc vốn gắn với giấy tờ nay được thực hiện trên màn hình nhỏ gọn.
Xu hướng này được các chuyên gia phân tích tại hội thảo khoa học về chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, diễn ra sáng 25/12. Đa số đồng thuận, rằng chuyển đổi số ở nông thôn không còn là câu chuyện công nghệ, mà là thay đổi cách người dân quản lý công việc hằng ngày.
Các chuyên gia tập trung phân tích thực trạng chuyển đổi số ở nông thôn hiện nay. Ảnh: Bảo Thắng.
Theo ThS Trần Hồng Quỳnh, Phó Viện trưởng Viện Sáng tạo và Chuyển đổi số, Việt Nam hiện không thiếu dữ liệu liên quan đến nông nghiệp và nông thôn. Vấn đề nằm ở chỗ dữ liệu đó lâu nay chủ yếu phục vụ quản lý hành chính, trong khi người dân vẫn ghi chép thủ công, phân tán, khó kết nối với thị trường.
“Khi người dân bắt đầu dùng điện thoại để ghi nhật ký sản xuất, lưu thông tin vùng trồng, theo dõi đầu ra, dữ liệu mới thực sự trở thành nguồn lực”, ông nhận định. Theo chuyên gia, chiếc điện thoại chính là công cụ rẻ nhất, dễ tiếp cận nhất để đưa dữ liệu vào đời sống nông thôn.
Thực tế cho thấy, tại nhiều địa phương, người dân đã quen với việc dùng điện thoại để tra cứu thời tiết, giá cả nông sản, đăng bán hàng trên sàn thương mại điện tử, thanh toán không tiền mặt. Những cuốn sổ ghi chép đầu vào, sản lượng, công nợ dần được thay bằng ứng dụng, hình ảnh và file lưu trữ.
Tuy nhiên, để sự thay đổi này diễn ra suôn sẻ, vai trò hỗ trợ tại cơ sở được đánh giá là yếu tố quyết định. Ông Bùi Trường Minh, Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương cho biết, nhiều địa phương đã hình thành tổ công nghệ số cộng đồng, trực tiếp hướng dẫn người dân sử dụng điện thoại cho từng việc cụ thể.
“Không thể yêu cầu người dân tự chuyển đổi số. Cách hiệu quả nhất là cầm tay chỉ việc, gắn công nghệ với lợi ích thiết thực như làm thủ tục nhanh hơn, bán hàng thuận lợi hơn”, ông Minh nói. Theo ông, khi người dân thấy rõ lợi ích, việc bỏ sổ giấy để chuyển sang điện thoại diễn ra tự nhiên, không cần vận động nhiều.
ThS Trần Hồng Quỳnh đánh giá cao vai trò của dữ liệu trong chuyển đổi số. Ảnh: Bảo Thắng.
Xu hướng dùng điện thoại thay sổ sách giấy cũng đang mở rộng sang lĩnh vực văn hóa và du lịch nông thôn. Thạc sĩ Kiều Công Thược, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phát triển Công nghiệp Văn hóa Việt Nam, cho rằng điện thoại đang trở thành công cụ lưu giữ và kể lại câu chuyện làng quê.
Thông qua hình ảnh, video, mã QR, người dân có thể ghi lại lễ hội, làng nghề, di tích và giới thiệu trực tiếp với du khách. “Số hóa không làm mất đi giá trị truyền thống, mà giúp di sản hiện diện rõ hơn trong đời sống hiện đại”, ông Thược nói, đồng thời nhấn mạnh vai trò của công nghệ số trong phát triển du lịch nông thôn.
Thực tế tại nhiều vùng nông thôn, việc người dân chuyển từ sổ giấy sang điện thoại giúp dữ liệu sản xuất, tiêu thụ và đời sống được chuẩn hóa hơn. Chính quyền cơ sở có thể theo dõi tình hình thực tế nhanh hơn, giảm phụ thuộc vào báo cáo giấy và số liệu tổng hợp thủ công.
Dù vậy, các chuyên gia cũng lưu ý xu hướng này chưa đồng đều giữa các vùng. Hạ tầng số, kỹ năng sử dụng điện thoại và khả năng tiếp cận công nghệ của người dân vẫn còn chênh lệch, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Việc thay thế hoàn toàn sổ sách giấy cần thời gian và sự hỗ trợ từ nhiều bên liên quan.
