Chuyển biến xanh từ sản xuất
Thời gian qua, các mô hình giảm phát thải ở vùng biển Ba Tri (tỉnh Bến Tre cũ) đang lan rộng từ đồng ruộng đến đời sống cộng đồng. Sự chuyển biến này đến từ sự phối hợp giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân trong nỗ lực hướng tới nền nông nghiệp xanh, giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng biến đổi khí hậu.
Tại nhiều địa phương đã dần áp dụng mô hình lúa giảm phát thải. Khác với tập quán truyền thống giữ ruộng ngập nước liên tục, nông dân áp dụng kỹ thuật ngập - khô xen kẽ, cho phép mặt ruộng khô rồi mới bơm nước trở lại nhằm cắt giảm khí mê-tan sinh ra trong điều kiện ngập nước kéo dài. Kỹ thuật này kết hợp với sử dụng phân hữu cơ và không đốt rơm rạ giúp giảm lượng khí phát thải.
Trồng và bảo vệ rừng để góp phần hấp thu các-bon và cải thiện cảnh quan môi trường. Ảnh: Thanh Bạch.
Anh Nguyễn Văn Tám ở xã Ba Tri, nông dân hơn 30 năm kinh nghiệm, chia sẻ kỹ thuật mới không chỉ giảm nước tưới mà còn giảm sâu bệnh và chi phí vật tư. “Lúa vẫn tốt, ít tốn phân, lại nhẹ công hơn trước. Mỗi vụ tiết kiệm được khoảng vài triệu đồng”, anh cho biết. Hiệu quả thực tế khiến nhiều hộ cùng ghi chép nhật ký ruộng và chuẩn hóa quy trình, để hướng đến mở rộng diện tích sau này.
Còn tại xã Mỹ Chánh Hòa, mô hình dừa hữu cơ giảm phát thải giúp cải thiện cả năng suất và thu nhập. Người dân được hướng dẫn giảm phân hóa học, ưu tiên phân vi sinh, ghi chép nhật ký sản xuất và tuyệt đối không đốt phụ phẩm dừa. Nhờ chăm sóc đúng kỹ thuật, cây dừa khỏe hơn, ít sâu bệnh, trái đồng đều và được doanh nghiệp thu mua với giá cao hơn thông thường.
Ngoài ra, cùng với nông nghiệp, các đoàn thể tại địa phương còn giữ vai trò quan trọng trong lan tỏa thói quen sống xanh. Các tổ chức này phối hợp triển khai phân loại rác tại nguồn, vận động hộ gia đình tách rác hữu cơ, rác tái chế và rác còn lại; đồng thời tổ chức thu gom rác nhựa, làm sạch kênh rạch và trồng cây xanh vào các dịp lễ, tết hoặc cuối tuần nhằm bảo vệ môi trường.
Ông Dương Văn Chương, Bí thư Đảng xã Mỹ Chánh Hòa (trước đây là Phó Chủ tịch UBND huyện Ba Tri) cho biết, chỉ hơn 4 năm qua, các xã vùng này đã trồng gần 1 triệu cây xanh, tạo dải chắn gió tự nhiên, góp phần hấp thu các-bon và cải thiện cảnh quan. Theo ông, sự chung tay của cộng đồng chính là yếu tố then chốt giúp mô hình giảm phát thải được duy trì bền vững và mở rộng qua từng năm.
Giảm phát thải từ chất thải
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Vĩnh Long, song song với chuyển đổi trong nông nghiệp, tỉnh đang tập trung vào nhiệm vụ giảm phát thải từ chất thải rắn, đây là một trong những nguồn phát sinh mê-tan lớn nhất. Tuy nhiên, nhiều bãi chôn lấp rác trước đây chưa được kiểm soát khí phát sinh, dẫn đến nguy cơ mất an toàn và phát thải cao.
Để khắc phục, tỉnh đang triển khai đồng loạt các giải pháp: phân loại rác tại nguồn, lập cơ sở dữ liệu về chất thải rắn, nâng cấp hạ tầng thu gom, vận chuyển và xử lý rác, đồng thời tiếp nhận công nghệ đốt rác phát điện. Đây là những bước quan trọng để hướng tới mô hình quản lý chất thải hiện đại và thích ứng với mục tiêu giảm khí mê-tan vào năm 2030.
Tận dụng phụ phẩm chăn nuôi làm nguồn phân bón phục vụ trồng trọt. Ảnh: Thanh Bạch.
Vĩnh Long cũng lồng ghép mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính vào quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và các chương trình ngành. Việc này giúp đảm bảo mọi dự án mới đều được đánh giá tác động phát thải, tránh gây áp lực cho môi trường trong tương lai.
Song song đó, hoạt động truyền thông được triển khai liên tục nhằm nâng cao hiểu biết của người dân và doanh nghiệp về lợi ích của giảm phát thải khí mê-tan. Nhiều buổi tập huấn được tổ chức tại xã, ấp để hướng dẫn người dân phân loại rác, tận dụng rác hữu cơ làm phân bón, tái sử dụng vật liệu, đồng thời giảm dùng bao bì nhựa dùng một lần.
Mục tiêu của tỉnh hướng đến năm 2030 là: Thực hiện kiểm kê, xây dựng đường biên phát thải khí nhà kính lĩnh vực chất thải. Hoàn thành triển khai và thực hiện đồng bộ phân loại rác thải tại nguồn trên địa bàn đạt 90%. Chất thải rắn dễ cháy có nhiệt trị cao được xử lý bằng phương pháp đốt hoặc đốt phát điện đạt tỷ lệ 60%; chất thải rắn có thể tái chế sẽ được tái chế đạt tỷ lệ 80%; chất thải rắn thực phẩm được xử lý thành phân compost đạt tỷ lệ 80%...
Những giải pháp này đang mở ra triển vọng mới cho phát triển nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn và thích ứng biến đổi khí hậu. Trong đó, các tổ chức đoàn thể đóng vai trò then chốt trong duy trì thói quen xanh, lan tỏa tinh thần trách nhiệm của cộng đồng đối với môi trường.
Điển hình nhất là nhiều phụ nữ tại địa phương đã tiên phong biến phụ phẩm nông nghiệp thành nguồn phân bón hữu cơ giá trị, tận dụng phân bò, trùn quế và các phế phẩm từ cây trồng để tạo ra sản phẩm an toàn, thân thiện với môi trường. Không chỉ góp phần cải thiện độ phì nhiêu của đất và nâng cao năng suất cây trồng, mô hình này còn mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững cho cộng đồng.
Đây được xem là bước tiến quan trọng trong thực hiện mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính. Đồng thời với định hướng phát triển kinh tế xanh, xứ dừa - Vĩnh Long sẽ tiếp tục mở rộng mô hình, tăng cường chuyển đổi số trong quản lý chất thải, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ sạch, và vận động người dân áp dụng kỹ thuật nông nghiệp thông minh với khí hậu.
