Tuổi trẻ chung tay giải quyết thách thức về nước

Sáng tạo vì nước, hành động vì tương lai

Nhân dịp kỷ niệm 60 năm Chương trình Khoa học về Nước và 50 năm Chương trình Thủy văn Liên Chính phủ (IHP), Chương trình UNESCO Water Challenge for Young Innovators 2025 do Văn phòng UNESCO tại Việt Nam và Viện Nghiên cứu Đổi mới và Phát triển (IID) phối hợp tổ chức với chủ đề “Sáng tạo vì nước, hành động vì tương lai” nhằm tìm kiếm và hỗ trợ các giải pháp khoa học - công nghệ - xã hội sáng tạo, giải quyết thách thức về nước, góp phần thực hiện Mục tiêu Phát triển bền vững số 6 (SDG6). 

Ngày 15/8, 10 sáng kiến xuất sắc nhất đã được lựa chọn tham gia thuyết trình và bước vào vòng tiếp theo. Các dự án tập trung vào nhiều khía cạnh: quản lý nguồn nước thông minh, xử lý ô nhiễm, giải pháp dựa vào tự nhiên ứng phó biến đổi khí hậu, hay truyền thông sáng tạo về quyền tiếp cận nước sạch.

Phát biểu tại vòng thuyết trình Top 10 sáng kiến, ông Jonathan Baker - Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam nhấn mạnh, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo có thể khai mở những giải pháp vừa thiết thực, vừa mang tính đột phá với tài nguyên nước. Người trẻ là động lực chính trong quá trình chuyển đổi ấy.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trương Thị Nam Thắng, Nghiên cứu trưởng tại Viện Nghiên cứu Đổi mới và Phát triển (IID), cuộc thi nhằm khuyến khích phát triển các ứng dụng hoặc giải pháp công nghệ, với mục tiêu giải quyết các vấn đề liên quan đến nước, một trong những nguồn tài nguyên thiết yếu của nhân loại. Cuộc thi này ra đời với hai mục tiêu chính. 

Thứ nhất là truyền cảm hứng cho các bạn trẻ, giúp họ nhận ra rằng họ hoàn toàn có khả năng phát triển các giải pháp sáng tạo để giải quyết các vấn đề về nước, từ việc xử lý nước thải, bảo vệ đại dương, đến đảm bảo nguồn nước ngọt cho cộng đồng. 

Thứ hai là khuyến khích sự tham gia đa dạng từ các nhóm sinh viên thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. Chẳng hạn, sinh viên từ các trường kinh doanh có thể phối hợp với các bạn học kỹ thuật để cùng phát triển các giải pháp công nghệ, hoặc sinh viên từ các ngành xã hội và nghệ thuật có thể đóng góp bằng cách xây dựng các chương trình nâng cao nhận thức cộng đồng về sử dụng nước thông minh.

“Mỗi người, với góc nhìn và thế mạnh riêng, đều có thể góp phần vào việc nâng cao nhận thức và phát triển các giải pháp để giảm thiểu những thách thức về nước mà loài người đang đối mặt”, PGS.TS Trương Thị Nam Thắng chia sẻ.

Nhiều sáng kiến có ý nghĩa thực tiễn và tiềm năng nhân rộng

Trong Top 10, nhiều dự án mang tính khả thi, bám sát nhu cầu thực tiễn và có tiềm năng nhân rộng. Có thể kể đến: mô hình lọc nước mặn bằng năng lượng mặt trời kết hợp du lịch sinh thái của nhóm Giọt nước cho tương lai (Cần Giờ); hệ thống thu hồi và xử lý nước ngưng từ điều hòa thành nước uống đạt chuẩn của nhóm WATER4U (Đại học Công nghiệp Hà Nội).

Tại sự kiện, đại diện Top 10 sáng kiến xuất sắc nhất đã chia sẻ về kế hoạch và tầm nhìn của dự án. Điểm chung của các ý tưởng là tính khả thi cao, bám sát nhu cầu thực tiễn, đồng thời có tiềm năng nhân rộng, đóng góp cho mục tiêu nước sạch và phát triển bền vững ở Việt Nam.

Với chủ đề “Nâng cao nhận thức cộng đồng về nước và bảo vệ tài nguyên nước thông qua mô hình lọc nước mặn sử dụng năng lượng mặt trời kết hợp du lịch sinh thái tại Khu Dự trữ sinh quyển Rừng ngập mặn Cần Giờ”, nhóm Giọt nước cho tương lai đến từ Ban Quản lý Rừng phòng hộ, đặc dụng TP. Hồ Chí Minh đề xuất giải pháp mô hình lọc nước sông bằng năng lượng mặt trời.

Theo đó, với việc sử dụng năng lượng mặt trời và công nghệ lọc đa tầng, thân thiện môi trường, tấm pin mặt trời nạp điện vào ắc quy, cung cấp năng lượng cho máy bơm mini DC giúp lọc 15-20 lít nước mỗi ngày, nước sạch dẫn vào bồn chứa, sẵn sàng cho sinh hoạt. Hoạt động độc lập, dễ lắp đặt, chi phí thấp, phù hợp vùng nông thôn, ven sông. Với việc xây dựng mô hình lọc nước mặn nhỏ, có tính ứng dụng và nhân rộng, nhóm cũng hướng tới nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt thế hệ trẻ, về vai trò của nước.

Thu hồi và xử lý nước ngưng từ điều hòa thành nước uống của đội thi WATER4U đến từ Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội xây dựng và đưa ra giải pháp Hệ thống thu gom và xử lý nước ngưng điều hòa bằng công nghệ RO + UV, đạt chuẩn uống trực tiếp. Dự án hướng tới mục tiêu ảm bảo mọi người có thể tiếp cận nước sạch, giá rẻ hoặc miễn phí; giảm ô nhiễm nhựa, hạn chế nguy cơ bệnh tật từ rác thải; lan tỏa thói quen sử dụng tài nguyên bền vững.

Trong số 10 dự án này, 3 đội xuất sắc nhất dựa trên các tiêu chí: Mức độ phù hợp với chủ đề và bối cảnh Việt Nam; tính đổi mới, sáng tạo và liên ngành; tính khả thi và thực tiễn; tác động xã hội và môi trường; năng lực và cam kết của nhóm; khả năng nhân rộng sẽ nhận được sự hỗ trợ để hiện thực hóa ý tưởng trong những tháng tới. Đồng thời, được tham gia triển lãm khoa học trong khuôn khổ Hội nghị thường niên Ban Chỉ đạo Chương trình thủy văn liên chính phủ khu vực châu Á - Thái Bình Dương 2025 (IHP RSC-AP 2025) tại Hà Nội.

“Các bạn không chỉ đơn thuần là thí sinh trong một cuộc thi. Các bạn là những người đồng hành cùng chúng tôi kiến tạo một tương lai, nơi mọi người ở Việt Nam và trên thế giới đều được tiếp cận với nguồn nước an toàn, bền vững và công bằng”, ông Jonathan Baker nhắn gửi tới các bạn trẻ đồng thời kỳ vọng các ý tưởng này sẽ phát huy mạnh mẽ, dồi dào và lan tỏa như chính những dòng sông mà chúng ta cùng nhau cam kết bảo vệ.

Kết quả chung cuộc, 3 sáng kiến xuất sắc nhất đã được lựa chọn:

Đội thi GREEN WARRIORS (ĐH Bách khoa Hà Nội) với giải pháp lọc màng hiện đại, giảm thiểu Amoni, Nitrat, Nitrit trong nước sinh hoạt.

Đội thi MD4ISLAND (ĐH Đà Lạt) với giải "Máy lọc nước biển cải tiến bằng màng siêu kỵ nước, đem lại nguồn nước bền vững cho đảo An Bình (Quảng Ngãi)".

Và Đội thi STARS WATER (ĐH Trà Vinh) với "Giải pháp Eco-Park Wetlands, biến nước thải thành tài nguyên - hướng tới dòng chảy xanh cho tương lai".