Dấu ấn kiến tạo và phát triển hệ thống hạ tầng nguồn nước
Hành trình 80 năm xây dựng và trưởng thành của ngành thủy lợi Việt Nam là minh chứng cho sự kiên trì, sáng tạo và nỗ lực không ngừng trong việc quản lý, khai thác và phát huy hiệu quả tài nguyên nước. Ngành đã có những đóng góp to lớn, góp phần làm thay đổi diện mạo nông nghiệp, nông thôn và phát triển kinh tế – xã hội đất nước.
Sau sáp nhập, hiện nay tỉnh Khánh Hoà có 54 hồ chứa thủy lợi. Ảnh: KS.
Ông Nguyễn Duy Quang, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Khánh Hòa đã có đánh giá và nhấn mạnh vai trò của ngành: "Những công trình hồ chứa, đập thủy lợi, kênh mương, cống, trạm bơm…được hình thành đã đảm bảo nguồn nước tưới tiêu ổn định cho số lượng lớn diện tích đất sản xuất nông nghiệp; Góp phần quan trọng vào phòng, chống lũ lụt, hạn hán, xâm nhập mặn, bảo vệ đời sống nhân dân...".
Đối với tỉnh Khánh Hòa, một địa phương thường xuyên chịu ảnh hưởng nặng nề bởi hạn hán và sự bất thường của khí hậu miền Trung, vai trò của lĩnh vực thủy lợi càng trở nên đặc biệt quan trọng, là nền tảng bảo đảm cho sự phát triển nông nghiệp và kinh tế – xã hội. Với hệ thống hạ tầng ngày càng hoàn thiện và đồng bộ, Thủy lợi Khánh Hòa đã trở thành động lực và người bạn đồng hành bền bỉ của ngành nông nghiệp, góp phần đảm bảo sản xuất ổn định, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm thiểu thiệt hại do thiên tai.
Trong những năm qua, với sự chỉ đạo quyết liệt của các cấp và sự nỗ lực không ngừng của đội ngũ cán bộ, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Khánh Hòa đã tham mưu xây dựng nhiều chiến lược quan trọng để đầu tư phát triển hạ tầng thủy lợi. Thành tựu nổi bật nhất là việc một hệ thống liên hoàn gồm 54 hồ chứa nước cùng hàng trăm công trình đập dâng, kênh mương, cống, trạm bơm, với tổng dung tích toàn bộ các hồ đạt gần 730 triệu m³ nước. Năng lực tích trữ này là yếu tố then chốt giúp tỉnh Khánh Hòa chủ động ứng phó với các mùa khô kéo dài, đặc biệt là trong bối cảnh nguồn nước ngày càng phân bố thất thường.
Việc phân bố các công trình được tính toán theo chiến lược riêng cho từng khu vực. Ở khu vực phía Bắc tỉnh, đã hình thành chuỗi hồ chứa quy mô lớn như: hồ Đá Bàn, hồ Hoa Sơn, hồ Suối Dầu, hồ Cam Ranh, cùng với hồ Sông Chò 1 đang được thực hiện tích nước đưa vào sử dụng. Các công trình này đảm bảo cung cấp nước đa mục tiêu, phục vụ hiệu quả cho các vùng nông nghiệp trọng điểm và khu đô thị.
Tương tự, tại khu vực phía Nam tỉnh, các hồ Sông Cái, hồ Sông Sắt, hồ Sông Trâu được xem là những "kho nước" chiến lược, trong khi Hồ Sông Than đang thực hiện tích nước, góp phần củng cố vững chắc khả năng dự trữ cho toàn vùng.
80 năm qua, thủy lợi tỉnh Khánh Hoà khẳng định vai trò trụ cột an ninh nguồn nước. Ảnh: KS.
Điểm nổi bật về mặt kỹ thuật là sự phát triển của các hệ thống công trình chuyển nước lớn, nhằm tối ưu hóa việc phân phối và sử dụng nguồn nước giữa các lưu vực. Các công trình như hệ thống dẫn nước Hồ Sông Chò 1, hệ thống chuyển nước Tân Mỹ - hồ Bà Râu – hồ Sông Trâu, hệ thống chuyển nước hồ Sông Than đến hồ Lanh Ra, và Hệ thống chuyển nước từ đập dâng Tân Mỹ đến hồ Thành Sơn và hồ Ông Kinh đã tạo ra một mạng lưới mạch máu thủy lợi linh hoạt, giải quyết hiệu quả bài toán hạn hán cục bộ và thiếu nước theo mùa.
Hiệu quả đa mục tiêu và hiện đại hóa công tác quản lý
Từ sự đầu tư đồng bộ vào hạ tầng, lĩnh vực thủy lợi Khánh Hòa đã mang lại những giá trị kinh tế – xã hội to lớn và toàn diện. Hiệu quả rõ rệt nhất là việc khôi phục và phát triển đất đai: nhiều vùng khô cằn trước đây nay đã dần hồi sinh, được cung cấp bổ sung nguồn nước ổn định. Diện tích đất sản xuất lúa, hoa màu và cây ăn quả được cấp nước tưới đã vượt 50.000 ha, tạo điều kiện cho nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, ứng dụng công nghệ cao, từ đó nâng cao chất lượng nông sản và thu nhập. Thêm vào đó, công trình thủy lợi còn đóng vai trò quan trọng trong việc phòng, chống lũ lụt, hạn hán và xâm nhập mặn, bảo vệ an toàn tính mạng và tài sản cho nhân dân.
Hệ thống thủy lợi đã vượt ra ngoài phạm vi nông nghiệp, cung cấp nguồn nước sạch ổn định cho sinh hoạt và chăn nuôi của nhiều khu vực dân cư, góp phần giúp người dân duy trì cuộc sống ổn định. Đặc biệt, nhiều khu công nghiệp và nhà máy đã được cung cấp nguồn nước đầy đủ, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất, nâng cao năng suất và gia tăng giá trị kinh tế cho xã hội.
Để nâng cao hơn nữa hiệu quả khai thác và quản lý, Sở Nông nghiệp và Môi trường đang đẩy mạnh chiến lược ứng dụng khoa học – công nghệ và chuyển đổi số. Việc phát triển hạ tầng thủy lợi thông minh đang được triển khai thông qua việc lắp đặt hệ thống SCADA, các trạm quan trắc tự động và hệ thống camera giám sát tại các hồ chứa lớn. Những ứng dụng này cho phép kiểm soát chặt chẽ và đưa ra quyết định điều hành nguồn nước theo thời gian thực, tối ưu hóa việc phân phối và tiết kiệm kiểm soát tài nguyên nước. Song song với việc ứng dụng công nghệ, tỉnh cũng đặc biệt quan tâm đầu tư nâng cấp, sửa chữa các công trình hồ chứa, đập dâng hiện có như Đá Bàn, Cam Ranh, Sông Sắt, Sông Trâu, Nước Ngọt, Phước Trung, và nâng cấp hệ thống tưới đập dâng Nha Trinh - Lâm Cấm, nhằm đảm bảo an toàn công trình, kéo dài tuổi thọ và duy trì khả năng tích trữ ổn định nguồn nước.
Đảm bảo an ninh nguồn nước, phát triển bền vững
Bước vào giai đoạn phát triển mới, trước những yêu cầu ngày càng cao về an ninh nguồn nước và phát triển bền vững, ngành Nông nghiệp và Môi trường Khánh Hòa tiếp tục đề ra những mục tiêu chiến lược dài hạn: bao gồm Phát triển hạ tầng thủy lợi thông minh, gắn kết chặt chẽ với sản xuất nông nghiệp công nghệ cao và tăng cường năng lực phòng, chống thiên tai một cách chủ động.
Hồ thủy lợi Khánh Hoà mang nguồn nước mát đến với người dân. Ảnh: KS.
Tỉnh sẽ tiếp tục tập trung ưu tiên đầu tư xây dựng các công trình thủy lợi lớn mới để gia tăng khả năng tích trữ và điều tiết, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Các dự án trọng điểm trong thời gian tới bao gồm: Hồ chứa nước Đồng Điền (dung tích khoảng 90 triệu m³), cùng các hồ Sông Búng, hồ Sông Cạn tại khu vực phía Bắc. Ở khu vực phía Nam, việc đầu tư xây dựng hồ chứa nước Quảng Sơn (dung tích khoảng 19 triệu m³) và hồ Ô Căm (dung tích khoảng 9 triệu m³) sẽ được xúc tiến.
Đặc biệt, việc nghiên cứu và đề xuất các hệ thống chuyển nước mới nhằm phân phối nguồn nước một cách hợp lý cho các khu vực là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển, và đảm bảo nguồn nước cung cấp cho các khu kinh tế, khu đô thị lớn cũng như các dự án chiến lược. Các hệ thống chuyển nước mang tầm nhìn dài hạn hiện đang được nghiên cứu bao gồm: Hệ thống chuyển nước từ Hồ Sông Sắt đến hồ Sông Cạn, Hệ thống chuyển nước từ Hồ Tân Giang đến hồ Sông Biêu, và Hệ thống chuyển nước từ hồ Sông Than về hồ Tà Ranh và hồ Bầu Zôn. Mục tiêu rõ ràng là đảm bảo nguồn nước cung cấp cho 02 nhà máy điện hạt nhân và các ngành kinh tế trọng điểm khác.
Với truyền thống 80 năm xây dựng, trưởng thành và phát triển, ngành Thủy lợi Khánh Hòa sẽ tiếp tục khẳng định vai trò nền tảng, luôn hỗ trợ và đồng hành cùng sự nghiệp phát triển nông nghiệp, nông thôn, và là động lực bền bỉ, vững chắc cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Khánh Hòa trong tương lai.
