Malaysia: Giáo dục xanh gắn liền với phát triển bền vững
Malaysia đang phát triển mô hình trường học sinh thái trong qua Chương trình Iskandar Malaysia Ecolife Challenge (IMELC). Khởi động cách đây hơn một thập kỷ, chương trình đã thu hút hơn 500.000 học sinh từ 909 trường tiểu học, góp phần giảm 11,5 triệu kg khí thải carbon và tiết kiệm 15,2 triệu RM (khoảng 3,2 triệu USD).
Theo ông Datuk Mohd Noorazam Osman, Tổng giám đốc Cơ quan Phát triển Vùng Iskandar (IRDA), mô hình trường học sinh thái không chỉ là một hoạt động ngoại khóa, mà là khoản “đầu tư xã hội dài hạn cho tương lai xanh”.
Chương trình Iskandar Malaysia Ecolife Challenge (IMELC) thu hút hơn 500.000 học sinh từ 909 trường tiểu học, góp phần giảm 11,5 triệu kg khí thải carbon và tiết kiệm 15,2 triệu RM (khoảng 3,2 triệu USD). Ảnh: IMELC.
Trong khuôn khổ chương trình, học sinh, giáo viên và cộng đồng đã cùng tham gia các hoạt động giáo dục về môi trường, qua đó thay đổi thói quen sinh hoạt theo hướng tiết kiệm năng lượng, bảo tồn nước, tái chế và tiêu dùng có trách nhiệm. Từ năm 2014 đến 2024, chương trình đã tái chế 2,7 triệu kg chất thải, bao gồm dầu ăn thải và vải vóc.
Hiện nay, chương trình cũng đặt mục tiêu nuôi dưỡng lực lượng lao động xanh tương lai, phục vụ các ngành nông nghiệp thông minh, năng lượng tái tạo, quản lý rác thải bền vững và xây dựng xanh – phù hợp với mục tiêu ESG trong khu vực.
Ấn Độ: Từ trường học địa phương đến diễn đàn toàn cầu
Tại Ấn Độ, Trường Vidya Pratishthan's Dr Cyrus Poonawalla ở Baramati đã được xếp hạng thứ 8 trong Bảng xếp hạng Trường học Xanh Quốc gia 2025 do tổ chức Green Mentors công bố. Thành tích này giúp trường được mời tham dự Hội nghị Trường học Xanh New York lần thứ 9 vào tháng 9/2025 và đại diện Ấn Độ chia sẻ các sáng kiến về giáo dục môi trường.
Điểm nổi bật của Trường Vidya Pratishthan's Dr Cyrus Poonawalla là mô hình giáo dục kết hợp hài hòa giữa trí tuệ truyền thống và kỹ năng thế kỷ 21, giúp học sinh không chỉ học lý thuyết mà còn tham gia trực tiếp vào các hoạt động bảo vệ môi trường. Thành công này phản ánh xu hướng giáo dục mới ở Ấn Độ: coi trọng sự gắn kết giữa kiến thức học thuật, giá trị bền vững và trách nhiệm công dân toàn cầu.
Trong khi đó, ở Guwahati, trường Shiksha Niketan đang gây chú ý khi theo đuổi mô hình trường học sinh thái “không rác thải”. Tại đây, học sinh được dạy cách phân loại và giảm thiểu rác tại nguồn. Các em được chấm điểm trong kỳ thi dựa trên hoạt động thu gom rác, chăm sóc vườn trường hay sáng kiến xanh.
Để giảm thiểu rác, học sinh được khuyến khích mang bữa cơm nhà thay vì đồ ăn đóng gói, và thay vì dùng gọt bút chì, các em mang ba cây bút chì để dùng dần. Bên cạnh đó, trường cũng tham gia thu gom khoảng 3.800 kg rác và hợp tác với một tổ chức phi chính phủ tái chế lượng rác này. Nhờ cách tiếp cận thực tiễn, khái niệm “trách nhiệm môi trường” đã trở thành thói quen bền vững của học sinh.
Thổ Nhĩ Kỳ: Giáo dục qua nghệ thuật và trải nghiệm
Tại Thổ Nhĩ Kỳ, sáng kiến Trường học Kiến xanh được triển khai từ năm 2008, kết hợp giáo dục sinh thái với nghệ thuật và học tập trải nghiệm. Đến nay, chương trình đã tiếp cận hơn 15.000 trẻ em và truyền cảm hứng cho 30.000 gia đình áp dụng lối sống không rác thải.
Dựa trên thuyết đa trí thông minh của Howard Gardner, Trường học Kiến Xanh đưa vào chương trình học các hoạt động kể chuyện, diễn kịch, trò chơi hóa học tập và các buổi hội thảo tương tác để giúp trẻ tiếp thu dễ dàng hơn. Ngoài lớp học, chương trình còn cung cấp bộ dụng cụ tái chế, thủ công, giúp trẻ lan tỏa thói quen xanh trong gia đình và cộng đồng.
Trường học Kiến Xanh ở Thổ Nhĩ Kỳ kết hợp nghệ thuật vào giáo dục môi trường. Ảnh: EC.
Đặc biệt, Trường học Kiến Xanh hoạt động theo mô hình doanh nghiệp xã hội tự duy trì: lợi nhuận từ sách và trò chơi được tái đầu tư để hỗ trợ các nhóm yếu thế. Trong tương lai, chương trình dự kiến mở rộng sang nền tảng số, tham gia đối thoại chính sách và xây dựng Trung tâm Giáo dục Tái chế Green Ants – nơi trẻ được trải nghiệm cuộc sống không rác thải.
Anh quốc: Vườn trường học sinh tự quản
Tại London (Anh), Trường Tiểu học Derwentwater đã được trao Giải thưởng Vườn trường cộng đồng tốt nhất 2025 và Cờ Xanh Trường học sinh thái – hạng xuất sắc.
Điểm đặc biệt của mô hình này là có khoảng sân vườn cho học sinh tự quản. Trong đó, các em có thể trồng hoa, rau củ, thảo mộc và tham gia vào các hoạt động ngoài trời khác như xây dựng “khách sạn côn trùng”, nhà chim, hệ thống giun ủ và hồ nhỏ.
Vườn trường bên trong Trường Tiểu học Derwentwater. Ảnh: Trường Tiểu học Derwentwater.
Sản phẩm thu hoạch từ hoạt động được bán gây quỹ cho trường, đồng thời học sinh còn tham gia các hoạt động nhặt rác cộng đồng, theo dõi năng lượng qua biểu đồ, khuyến khích di chuyển bền vững và tái chế sáng tạo.
Có thể thấy, những mô hình trường học sinh thái không chỉ dừng ở việc nâng cao nhận thức, mà còn biến hành động bền vững thành thói quen lâu dài. Dù thông qua tiết kiệm năng lượng, phân loại rác, nghệ thuật hay canh tác ngoài trời, điểm chung của các sáng kiến là trao quyền cho học sinh trở thành tác nhân thay đổi.
Trong tương lai, mạng lưới các trường học sinh thái toàn cầu có thể đóng vai trò then chốt trong việc nuôi dưỡng lực lượng lao động xanh, thúc đẩy công dân toàn cầu và định hình xã hội bền vững. Như cách nói của một nhà giáo dục Bhutan: “Giáo dục không chỉ để làm giàu trí tuệ, mà còn để làm giàu hành tinh.”
