Trồng lúa hữu cơ, gọi rươi trở về

Nằm ven sông Yên hiền hòa, thôn Ngọc Bình, xã Quảng Ngọc (Thanh Hóa) được thiên nhiên ban tặng đất đai trong lành, trù phú với nguồn lợi thủy sản tự nhiên phong phú và điều kiện thuận lợi để phát triển đa dạng các loại cây trồng.

Trước kia người dân trong thôn chỉ cần ra đồng là chắc chắn có cua, cá, thậm chí là rươi - đặc sản không phải nơi nào cũng có. Nhưng khi “cơn khát” năng suất, sản lượng lúa, cói… tăng lên, cũng là lúc các loại vật tư đầu vào như phân bón, thuốc BVTV hóa học bị lạm dụng.

Sau nhiều năm, đất đai, nguồn nước bị ô nhiễm, cua, cá, rươi… lũ lượt bỏ xứ đồng thân thuộc ra đi. Những cánh đồng vốn màu mỡ, tơi xốp dần trở nên chai cứng, cộng thêm tình trạng xâm nhập mặn, chuột phá hại nghiêm trọng khiến năng suất lúa giảm dần. Nhiều hộ chán nản, chuyển nghề, bỏ ruộng cho cỏ mọc hoang.

Đau đáu trước thực tế đó, anh Nguyễn Công Oanh, người gắn bó với đồng đất Ngọc Bình đã cùng anh trai mình lên ý tưởng trả lại cho đất những gì đã mất, quyết gọi cua, cá trở về. Anh Oanh bất chấp lời can ngăn từ gia đình, bạn bè, dốc toàn bộ vốn liếng thuê lại 2 mẫu đất bỏ hoang để cải tạo, ý tưởng sẽ nuôi ốc nhồi.

Như một mối lương duyên tiền định, mỗi lần ra ruộng anh lại nhớ về con rươi. Năm 2019, trong lần tham gia đoàn nông dân của xã đi học tập kiến thức nuôi trồng thủy sản tại Ninh Bình, anh có cơ hội gặp cán bộ thủy sản của Sở NN-PTNT Thanh Hóa.

Khi nghe anh say sưa nói về những trăn trở với đồng đất quê nhà, với con rươi, cán bộ thủy sản đã cung cấp cho anh những kiến thức cơ bản và giúp anh kết nối với cơ sở nghiên cứu, nuôi rươi giống thành công tại Hải Phòng để thuận tiện học tập.

Không chút chần chừ, anh khăn gói lên đường ra Hải Phòng tham quan, học hỏi kinh nghiệm nuôi rươi. Sau chuyến đi đó, anh miệt mài nghiên cứu kiến thức về sản xuất rươi, đến mức ý định đào ao nuôi ốc nhồi ban đầu cũng dần trở nên nguội lạnh. Năm 2020, anh bắt đầu đưa lứa rươi giống đầu tiên về nuôi.

“Lúc đó tôi chỉ nghĩ họ làm được thì mình cũng sẽ làm được. Có đồng nào tôi lại bắt xe ra Hải Phòng để học thêm kinh nghiệm. Nhiều lần thuê xe tốn tiền triệu, tới nơi chỉ để xem họ đào một mớ đất từ ruộng rươi lên rồi nhờ họ chỉ bảo cho vài đường cơ bản về bí quyết nuôi rươi rồi lại bắt xe ra về”, anh Oanh chia sẻ.

Theo anh Oanh, rươi ưa thích môi trường trong lành nên đất và nước ruộng nuôi phải được quản lý chặt chẽ. Trên khu đồng hoang hóa, anh dùng máy đào lớp đất mặt, dùng vôi bột, chế phẩm xử lý tồn dư thuốc BVTV, dùng phân chuồng ủ hoai với men vi sinh rắc đều, đánh lẫn để tăng độ mùn cho đất, đồng thời xây dựng hệ thống cống ngăn không để nước từ vùng sản xuất lúa, cói, cây trồng khác xung quanh xâm nhập và dẫn nước thủy triều từ sông lớn vào ruộng rươi.

“Nghe thì có vẻ đơn giản nhưng bắt tay vào làm mới thấy không hề dễ ăn. Hai anh em phải đầu tư gần 1 tỷ đồng cùng với rất nhiều công lao động thì ruộng rươi mới có được hình hài như bây giờ” anh Oanh bộc bạch.

Cũng theo kinh nghiệm của anh Oanh, tại Thanh Hóa, với đặc thù khoảng từ tháng 3 trở đi thời tiết hay xảy ra nắng nóng nên thời điểm thả giống rươi phù hợp nhất sẽ vào cuối tháng giêng hoặc đầu tháng 2. Thời gian thu hoạch từ khoảng tháng 9 đến cuối năm. Trước khi thả nuôi phải kiểm tra kỹ lưỡng ấu trùng rươi để đảm bảo tỷ lệ sống cao nhất.  

Bên cạnh đó, nên trồng lúa hữu cơ (không sử dụng bất kỳ loại vật tư hóa học nào) trên ruộng rươi, vừa giúp cải tạo đất, tăng nguồn thu, vừa giúp che bóng cho rươi trong những ngày nắng nóng.

Đặc biệt, muốn ruộng rươi phát triển ổn định, trong quá trình nuôi cần theo dõi chặt chẽ và điều chỉnh mật độ rươi trong ruộng để nắm được nguồn lợi rươi tự nhiên xuất hiện tại ruộng nhiều hay ít. Nếu mật độ tự nhiên tăng lên thì giảm dần lượng giống thả và ngược lại.

Với cách làm bài bản, khoa học, sản lượng rươi trong ruộng của anh Oanh tăng lên từng năm. Năm 2024, anh thu được hơn 2 tạ rươi. Năm nay dự kiến sản lượng sẽ tăng lên do ruộng nuôi đã bước vào thời kỳ ổn định.

“Chiều chiều nhìn cánh đồng hoang hóa đã hồi xanh, cua, cá, rươi lũ lượt trở về trú ngụ, tôi cảm thấy bình yên đến lạ. Phấn khởi hơn là nguồn cung tại Thanh Hóa còn ít nên giá bán rươi ở mức cao (400.000 - 450.000 đồng/kg). Ngoài ra tôi còn có nguồn thu từ lúa, cáy, cua, tôm... Trừ chi phí, 1 năm tôi có hơn 100 triệu đồng dắt lưng mà vẫn có thời gian làm thêm việc khác để tăng thu nhập. Với nông dân như thế là hạnh phúc rồi”, anh Oanh vui vẻ.