Theo báo cáo Cục Chuyển đổi số, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, 6 tháng đầu năm 2025, sản lượng thanh long cả nước đạt 622,4 nghìn tấn (tăng 4,7% so với cùng kỳ năm ngoái). Ảnh: Nguyễn Thủy.
Ông Nguyễn Hoàng Phúc, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng cho biết, sau khi sáp nhập hai địa phương Lâm Đồng và Bình Thuận, đến nay, diện tích trồng thanh long của tỉnh Lâm Đồng mới là 26.000 ha, sản lượng đạt cao nhất nước với 575 ngàn tấn (chiếm 46% tổng sản lượng cả nước). Diện tích tiêu là 35.321 ha, sản lượng đạt 79 ngàn tấn (chiếm 27,1% tổng sản lượng cả nước); diện tích điều 52.442 ha, sản lượng đạt 41 ngàn tấn (chiếm 11,78% tổng sản lượng cả nước).
Theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp, từ đầu tháng 7, hoạt động xuất khẩu nông sản sang thị trường châu Âu (EU) gặp trở ngại lớn khi nhiều lô hàng như thanh long, ớt, tiêu... bị mắc kẹt vì thiếu giấy tờ theo chuẩn EU.
Đặc biệt, tình trạng ùn ứ kéo dài khiến hàng trăm tấn thanh long tại tỉnh Bình Thuận cũ (nay là tỉnh Lâm Đồng) chất đầy trong kho lạnh đang bị hư hỏng, bốc mùi vì không thể xuất khẩu. Nguyên nhân là từ ngày 1/7/2025, theo quy định của Thông tư 12 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu đã chuyển sang các cơ quan cấp tỉnh.
Tuy nhiên, từ ngày 1/7, cả nước thực hiện sắp xếp địa giới hành chính sau sáp nhập, nên dẫn đến sự lúng túng và chậm trễ trong quá trình cấp giấy chứng nhận, gây khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu, khiến hàng hóa không thể thông quan kịp thời, ảnh hưởng đến tiến độ hợp đồng, gây thiệt hại về tài chính.
Các doanh nghiệp xuất khẩu đóng trên địa bàn TP.HCM cũng như Hiệp hội Thanh Long Bình Thuận đã gửi kiến nghị mong muốn cơ quan chức năng nhanh chóng gỡ khó cho ngành hàng. Tình trạng này nếu kéo dài sẽ khiến doanh nghiệp không dám thu mua, nông dân lo ngại sản xuất sẽ không tiêu thụ được.
Trong khi đó, các thị trường nhập khẩu như EU, nơi đang tiêu thụ thanh long chất lượng cao với giá tốt, đã lên tiếng cảnh báo sẽ chuyển sang nhà cung cấp khác nếu Việt Nam không đáp ứng tiến độ giao hàng. Không chỉ thanh long, ngành hàng hồ tiêu cũng lên tiếng báo động.
Bà Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Trao đổi với PV Báo Nông nghiệp & Môi trường, bà Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có văn bản phân cấp việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho UBND các tỉnh, thành phố. Tuy nhiên, do đây là thủ tục hành chính nên các địa phương cần thời gian để xây dựng và ban hành quy trình, nhất là trong bối cảnh sáp nhập địa giới hành chính.
Một vấn đề lớn khác là việc thay đổi biểu mẫu trong Thông tư 12 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường (thay cho Thông tư 44 trước đây của Bộ NN-PTNT) khiến biểu mẫu mới không còn phù hợp với yêu cầu từ phía châu Âu.
"Chúng tôi đang khẩn trương tham mưu, trình UBND TP.HCM ban hành quy trình phân cấp. Nhưng rõ ràng, từ khi có chỉ đạo đến khi thực hiện, phải có độ trễ. Trong khi doanh nghiệp thì đang rất cần giấy để xuất hàng", bà Phạm Khánh Phong Lan nói.
Trước tình thế này, TP.HCM đã chọn giải pháp linh hoạt, giải quyết hồ sơ theo hướng "ngoại lệ". Các doanh nghiệp thay vì nộp qua thủ tục hành chính thông thường sẽ gửi đơn đề nghị, trình bày rõ tình trạng và nộp hồ sơ trực tiếp để giải quyết theo trường hợp khẩn cấp.
"Trong vòng 4 tiếng sau khi tiếp nhận, chúng tôi đã xử lý được 5 trường hợp hồ sơ và chuyển lên UBND TP.HCM để Phó Chủ tịch Trần Thị Diệu Thúy ký. Đây là nỗ lực tháo gỡ trong giai đoạn chưa hoàn tất quy trình hành chính chính thức", Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM thông tin thêm.
Tuy nhiên, bà Phạm Khánh Phong Lan cũng bày tỏ lo ngại, nếu không có sự phối hợp đồng bộ từ các bộ ngành, đặc biệt là không dành đủ thời gian chuẩn bị khi phân cấp, thì chính doanh nghiệp sẽ là bên thiệt hại nặng nhất.
Giữa bối cảnh xuất khẩu đang khó khăn do kinh tế toàn cầu suy giảm, thì việc vướng thủ tục trong nước khiến doanh nghiệp càng thêm điêu đứng.
"Đừng để doanh nghiệp chịu thiệt vì sự máy móc trong quy định", bà Phạm Khánh Phong Lan nói và cho biết, cần có sự thống nhất, hỗ trợ kịp thời từ các bộ, ngành để TP.HCM và nhiều địa phương khác gấp rút hoàn thiện quy trình cấp giấy để doanh nghiệp được thông quan hàng hóa một cách thuận lợi.
