49 vụ vi phạm trong năm 2025
Đắk Lắk là địa phương có hệ thống công trình thủy lợi lớn, giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc bảo đảm nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt và phát triển kinh tế - xã hội. Hiện nay, Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk được UBND tỉnh giao quản lý tổng cộng 374 công trình, trong đó 361 công trình đang trực tiếp quản lý, khai thác, bao gồm 253 hồ chứa, 90 đập dâng và 18 trạm bơm.
Tỉnh Đắk Lắk là địa phương có hệ thống công trình thủy lợi lớn. Ảnh: Trần Thọ.
Tuy nhiên, song song với nhiệm vụ vận hành, bảo đảm an toàn công trình, tình trạng lấn chiếm hành lang bảo vệ công trình thủy lợi đang nổi lên như một vấn đề nan giải, gây nhiều khó khăn cho công tác quản lý.
Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk cho biết, trong năm 2025, trên địa bàn tỉnh đã ghi nhận 49 vụ vi phạm hành lang bảo vệ công trình thủy lợi. Trong số này, 31 vụ đã được xử lý dứt điểm, còn lại 18 vụ đang tiếp tục phối hợp với chính quyền địa phương để tìm hướng giải quyết. Con số này cho thấy mặc dù các cơ quan chức năng và đơn vị quản lý đã nỗ lực vào cuộc, nhưng hiệu quả xử lý vẫn chưa đạt như kỳ vọng.
Các hành vi vi phạm chủ yếu tập trung ở khu vực lòng hồ, mái đập, ven kênh mương và phạm vi bảo vệ công trình, với nhiều hình thức khác nhau như canh tác nông nghiệp trái phép, xây dựng nhà ở, công trình tạm, chăn nuôi hoặc san lấp mặt bằng. Đáng lo ngại là nhiều vi phạm diễn ra trong thời gian dài, khi công trình, nhà cửa đã hình thành ổn định thì việc xử lý, cưỡng chế gặp rất nhiều khó khăn, dễ phát sinh khiếu kiện, tranh chấp.
Khó xử lý dứt điểm
Nguyên nhân của tình trạng trên, theo đánh giá của đơn vị quản lý, trước hết xuất phát từ áp lực dân số, đất đai và sinh kế của người dân. Phần lớn các hồ đập, kênh mương trên địa bàn tỉnh được xây dựng từ nhiều năm trước. Trong khi đó, dân cư sinh sống xung quanh các công trình ngày càng gia tăng, quỹ đất sản xuất ngày càng thu hẹp. Để mưu sinh, không ít hộ dân đã tận dụng diện tích đất trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi để trồng trọt, chăn nuôi hoặc xây dựng nhà ở trái phép, dẫn đến vi phạm các quy định về bảo vệ an toàn hồ đập.
Bên cạnh đó, một nguyên nhân mang tính lịch sử là bất cập trong công tác quản lý và giao đất trước đây. Trước khi Luật Thủy lợi năm 2017 có hiệu lực, nhiều công trình thủy lợi nhỏ do cấp huyện, xã hoặc các nông, lâm trường quản lý chưa chặt chẽ. Thậm chí, tại một số khu vực, chính quyền địa phương đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân ngay trên mái đập hoặc trong lòng hồ. Những “sai sót lịch sử” này khiến việc xử lý vi phạm hiện nay trở nên đặc biệt khó khăn, bởi người dân có giấy tờ pháp lý hợp lệ, trong khi đất đó lại thuộc phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi.
Tỉnh Đắk Lắk đang gặp nhiều khó khăn trong xử lý hành vi lấn chiếm hành lang bảo vệ công trình thủy lợi. Ảnh: Trần Thọ.
Thực tế cho thấy, dù Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk đã nhiều lần báo cáo, kiến nghị các cơ quan chức năng, đồng thời chỉ đạo các phòng chuyên môn và chi nhánh phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương để xử lý vi phạm, nhưng kết quả vẫn chưa thực sự khả quan. Công tác xử lý hiện nay chủ yếu dựa trên vận động, thuyết phục sự tự nguyện của người dân, trong khi biện pháp cưỡng chế gặp nhiều vướng mắc về pháp lý, kinh phí và sự đồng thuận xã hội.
Một khó khăn khác là việc cắm mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi chưa được triển khai đồng bộ. Với số lượng công trình lớn, phân bố rộng khắp toàn tỉnh, trong khi nguồn kinh phí còn hạn chế, công tác cắm mốc mới chỉ thực hiện ở một số công trình trọng điểm. Điều này khiến ranh giới hành lang bảo vệ chưa được xác định rõ ràng trên thực địa, gây khó khăn cho cả công tác quản lý lẫn nhận thức của người dân.
Ngoài ra, một số nội dung theo quy định tại Nghị định số 114/2018/NĐ-CP như lập quy trình bảo trì, kiểm định an toàn đập đến nay vẫn chưa thực hiện đầy đủ do thiếu kinh phí. Điều này phần nào ảnh hưởng đến việc phát hiện sớm và ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm hành lang bảo vệ công trình.
Trước thực trạng đó, trong phương hướng nhiệm vụ năm 2026, Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk xác định sẽ tăng cường kiểm tra, kiểm soát các hành vi vi phạm hành lang bảo vệ công trình, đặc biệt tại những điểm nóng, vi phạm kéo dài. Đồng thời, tiếp tục phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương để tháo gỡ các trường hợp phức tạp, vượt thẩm quyền; trường hợp cần thiết sẽ báo cáo UBND tỉnh xem xét, chỉ đạo.
