Nhiều công trình xuống cấp
Theo Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk, hiện nay công ty đang đang quản lý 362 công trình thủy lợi trên địa bàn (bao gồm các hồ chứa, đập dâng, trạm bơm...). Các công trình do công ty quản lý phần lớn đều được xây dựng đã lâu, có những công trình được xây dựng từ những năm 80 của thế kỷ trước, thiết kế theo tiêu chuẩn cũ đến nay đã không còn phù hợp, lại trải qua nhiều năm sử dụng, khai thác nên đã xuống cấp, hư hỏng.
Hầu hết các công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đã cũ, hư hỏng, xuống cấp. Ảnh: Tuấn Trần.
Dưới tác động của các dạng thời tiết cực đoan, đặc biệt là tình hình mưa lũ ngày càng phức tạp, các công trình đã trở nên mất an toàn, luôn tiềm ẩn nguy cơ vỡ đập gây ảnh hưởng đến tính mạng và đời sống của nhân dân vùng hạ du.
Công trình thủy lợi cũ, xuống cấp không chỉ tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn vào mùa mưa lũ mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng đảm bảo nước tưới cho cây trồng. Thống kê cho thấy, trong vụ đông xuân 2025, có 44 công trình bị hạn hán, thiếu nước về cuối vụ (gồm 34 hồ chứa, 10 đập dâng), khiến 3.330ha cây trồng phải chống hạn. Vụ hè thu, có khoảng 20 công trình có khả năng bị hạn hán, thiếu nước về cuối vụ, dự kiến có hơn 923 ha cây trồng phải chống hạn.
Nỗ lực phòng ngừa, ứng phó sự cố
Ông Nguyễn Hữu Nguyên, Giám đốc Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk cho biết: Để đảm bảo an toàn cho các công trình thủy lợi trong mùa mưa lũ năm 2025, công ty đã chủ động lập, phê duyệt, triển khai phương án phòng, chống thiên tai tại các công trình và phối hợp với các cấp chính quyền địa phương cùng thực hiện.
Hồ thủy lợi Ea K’suy (huyện Krông Năng) đã xuống cấp, thân đập phải gia cố tạm bằng bao cát. Ảnh: Tuấn Trần.
Bên cạnh đó, công ty thường xuyên thực hiện công tác quan trắc, theo dõi nguồn nước tại các công trình, tổng hợp báo cáo số liệu các đơn vị liên quan theo đúng quy định, cập nhật thông tin dự báo thời tiết từ các phương tiện thông tin đại chúng để kịp thời chỉ đạo các đơn vị triển khai thực hiện.
Công ty cũng tăng cường công tác kiểm tra công trình trước mùa mưa lũ, thực hiện công tác duy tu, bảo dưỡng sửa chữa các công trình và kiểm tra thiết bị cơ khí, chạy thử liên động tràn xả lũ tại các công trình có tràn cửa van.
Đối với các công trình có quy trình vận hành, quy trình vận hành liên hồ chứa đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, công ty thường xuyên bám sát quy trình và tình hình thực tế để thực hiện việc điều tiết nước cho phù hợp. Đồng thời thực hiện việc báo cáo công tác vận hành điều tiết các hồ chứa về Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh, các sở ngành liên quan. Đối với quy trình liên hồ chứa, thực hiện báo cáo các đơn vị liên quan theo quy định.
“Khi có mưa lũ, công ty chỉ đạo các đơn vị bố trí người lao động thường xuyên túc trực tại công trình, đặc biệt đối với các công trình có tràn xả sâu, các công trình xung yếu, bố trí người lao động túc trực 24/24 giờ để kịp thời phát hiện các sự cố đề xuất phương án xử lý”, ông Nguyễn Hữu Nguyên cho biết.
Khó khăn về nguồn kinh phí
Theo Giám đốc Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk Nguyễn Hữu Nguyên, trong thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, UBND tỉnh cùng các sở ngành đã thường xuyên quan tâm, chỉ đạo, đôn đốc đơn vị trong công tác đảm bảo an toàn công trình thủy lợi, đặc biệt đối với các công trình hồ chứa nước. Một số công trình có nguy cơ mất an toàn cao đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường, UBND tỉnh đầu tư kinh phí để nâng cấp, sửa chữa.
Những điểm sạt lở, xuống cấp dễ bắt gặp ở các thân đập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Ảnh: Tuấn Trần.
Tuy nhiên, hiện nay công tác đảm bảo an toàn hồ đập trước mùa mưa lũ vẫn còn gặp nhiều khó khăn, thách thức. Trước hết là khó khăn về nguồn kinh phí. Theo Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk, nguồn kinh phí của Trung ương, của tỉnh hỗ trợ cho công ty để nâng cấp, sửa chữa các công trình hồ, đập cũ, hỏng còn ít. Nguồn thu của công ty chủ yếu từ hỗ trợ sử dụng sản phẩm, dịch vụ công ích thủy lợi, nguồn kinh phí bảo trì được trích ra từ nguồn thu này mới chỉ cơ bản đảm bảo cho việc duy tu bảo dưỡng, sửa chữa nhỏ các hư hỏng tại công trình.
Trong khi đó, nhu cầu về kinh phí để sửa chữa, nâng cấp công trình là rất lớn, do đó cần có sự đầu tư từ các nguồn lực khác như nguồn bổ sung vốn điều lệ, nguồn từ các dự án sửa chữa và nâng cao an toàn đập (WB8), nguồn đầu tư từ các chủ đầu tư khác.
Giám đốc Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk cho rằng, để giải quyết vấn đề hồ, đập xuống cấp trong bối cảnh ngân sách Nhà nước khó khăn thì việc xã hội hóa để huy động các nguồn lực cùng xây dựng, quản lý và khai thác cũng là một trong những giải pháp phù hợp.
“Điều này không chỉ giảm gánh nặng cho ngân sách mà còn phát huy hiệu quả công trình, nâng cao chất lượng các dịch vụ thủy lợi, góp phần nâng cao an toàn công trình”, ông Nguyễn Hữu Nguyên, Giám đốc Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk nói.
