Tại Hội thảo “Công nghệ cấp nước và thoát nước tiên tiến, hiệu quả” - điểm nhấn của Tuần lễ Ngành Nước Việt Nam 2025 diễn ra tuần trước, nhiều công nghệ hiện đại đã được giới thiệu, hứa hẹn nâng cao hiệu quả xử lý nước, giảm chi phí và thân thiện hơn với môi trường.
Giải pháp công nghệ trong xử lý nước cấp
Từ thực tiễn nghiên cứu và ứng dụng, GS.TS Nguyễn Việt Anh, Viện Khoa học và Kỹ thuật Môi trường (Đại học Xây dựng Hà Nội) đã đưa ra ba nhóm giải pháp nổi bật: ứng dụng ozone trong xử lý nước, sử dụng bọt khí mịn và siêu mịn để kiểm soát ô nhiễm, cùng với chuyển đổi số trong quản lý và vận hành hệ thống cấp nước.
Ứng dụng ozone trong xử lý nước nuôi trồng thủy sản. Ảnh: Minh Hoàng.
Theo GS.TS Nguyễn Việt Anh, ozone là chất oxy hóa có khả năng loại bỏ nhiều hợp chất hữu cơ, vô cơ và vi sinh vật gây bệnh chỉ trong thời gian tiếp xúc ngắn. Ứng dụng ozone có thể triển khai trong cả giai đoạn tiền xử lý và hậu xử lý: loại bỏ mangan, sulfua hydro, khử mùi tảo, tăng hiệu quả keo tụ, cũng như khử trùng và loại bỏ các vi chất tồn dư.
Đặc biệt, khi kết hợp với hydrogen peroxide (H₂O₂), hiệu quả oxy hóa càng được nâng cao, có thể xử lý các hợp chất hữu cơ khó phân hủy, thuốc trừ sâu hay hợp chất gây mùi, màu. Công nghệ ozone không chỉ góp phần cải thiện chất lượng nước đầu ra mà còn giảm lượng hóa chất xử lý, hướng đến một quy trình xử lý an toàn và thân thiện với môi trường hơn.
Một giải pháp khác được GS.TS Nguyễn Việt Anh nhấn mạnh là việc sử dụng bọt khí mịn (microbubble) và siêu mịn (nanobubble) trong xử lý nước và kiểm soát ô nhiễm hồ. Các bọt khí này khi đưa vào nước sẽ kéo theo các hạt ô nhiễm, tảo và chất hữu cơ nổi lên bề mặt để loại bỏ. Đồng thời, chúng giúp tăng lượng oxy hòa tan, cải thiện chất lượng nước và duy trì cân bằng sinh thái.
“Điểm đặc biệt là bọt khí nano có khả năng tồn tại trong nước hàng tháng đến hàng năm, tạo hiệu ứng lâu dài trong việc duy trì chất lượng nguồn nước. Công nghệ bọt khí do IESE nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả không chỉ trong xử lý nước cấp, nước thải và bùn cặn, mà còn mở rộng ứng dụng trong nuôi trồng thủy sản, nông nghiệp công nghệ cao và y tế. Đây được coi là một hướng tiếp cận mang tính cách mạng trong quản lý chất lượng nước đô thị và nông thôn”, GS.TS Nguyễn Việt Anh khẳng định
Bên cạnh các giải pháp kỹ thuật, GS.TS Việt Anh cho rằng, chuyển đổi số đóng vai trò không thể thiếu trong quản lý và vận hành hệ thống cấp nước. Ứng dụng công nghệ số như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data) và bản sao số (digital twin) giúp giám sát, dự báo và tối ưu vận hành mạng lưới cấp nước.
Đáng chú ý, hệ thống quản lý số hóa cho phép theo dõi trực tuyến chất lượng nước, phát hiện rò rỉ, giảm thất thoát và nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng. “Đây là hướng đi tất yếu để các doanh nghiệp cấp nước tại Việt Nam nâng cao hiệu quả quản trị, đáp ứng yêu cầu an toàn, minh bạch và bền vững trong kỷ nguyên công nghiệp 4.0”, GS.TS Việt Anh nhấn mạnh.
“Giải cứu” nước ngầm nhiễm asen bằng vật liệu hấp phụ
Dưới góc nhìn của một chuyên gia trong lĩnh vực nước sạch, Tổng Thư ký Hiệp hội nước Hungary Balint Horvath đã chia sẻ góc nhìn toàn diện về thách thức ô nhiễm asen trong nước ngầm và những giải pháp công nghệ tiên tiến giải quyết vấn đề này.
Theo nghiên cứu, asen có ảnh hưởng đến hơn 2,5 tỷ người trên toàn cầu, đặc biệt tại các quốc gia như Pakistan, Ấn Độ và cả Việt Nam. Với giới hạn cho phép của Tổ chức Y tế Thế giới là 10µg/l, nhiều khu vực đang phải đối mặt với nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng như ung thư, bệnh tim và rối loạn da do sử dụng nguồn nước nhiễm asen.
Sử dụng vật liệu hấp phụ để giải cứu nước ngầm nhiễm asen. Ảnh: Minh Hoàng.
Trước thực trạng đó, Hiệp hội Nước Hungary (HWP) đã phát triển và triển khai công nghệ vật liệu hấp phụ có khả năng hoàn nguyên - một bước tiến vượt trội trong xử lý nước uống. Công nghệ này sử dụng vật liệu gốc cerium, không chỉ loại bỏ hiệu quả các chất ô nhiễm như As, Fe, Mn, F⁻, B, I mà còn đảm bảo tính bền vững, tiết kiệm chi phí và thân thiện với môi trường.
Điểm nổi bật là khả năng hoàn nguyên của vật liệu, giúp giảm thiểu chất thải nguy hại, không cần châm hóa chất, không tiêu tốn năng lượng và giữ nguyên hương vị cũng như thành phần khoáng của nước.
Theo ông Balint Horvath, các hệ thống như PurAID và PuraWELL đã được triển khai tại nhiều quốc gia như Romania, Ấn Độ,... với công suất xử lý từ vài nghìn đến hàng chục nghìn lít mỗi ngày. Đặc biệt, mô hình công nghệ điểm với chi phí đầu tư dưới 25 euro/người và chi phí vận hành dưới 5 euro/người/năm đã chứng minh hiệu quả vượt trội trong việc cung cấp nước uống an toàn cho khu vực nông thôn.
Tại Việt Nam, HWP đã hợp tác với Hội Cấp Thoát nước Việt Nam (VWSA) để triển khai các dự án thí điểm tại Quảng Bình, đồng thời tổ chức hội thảo chuyên môn tại Hà Nội nhằm thúc đẩy chuyển giao công nghệ và nâng cao nhận thức cộng đồng nhằm chuyển giao công nghệ và nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc xây dựng hệ thống cấp nước bền vững.
"Đường ống nước ngọt" giải bài toán sinh kế miền Tây
Đề xuất giải pháp cung cấp nước sinh hoạt cho đồng bằng sông Cửu Long, ông Lều Mạnh Huy, Tổng Giám đốc Công ty DNP đưa ra giải pháp khai thác, truyền dẫn nguồn nước thô vùng bắc sông Tiền. Theo đó, công trình khai thác nước đặt tại khu vực thượng nguồn sông Tiền, chia thành nhiều giai đoạn tùy theo diễn biến của xâm nhập mặn. Các tuyến ống truyền tải chính bằng đường ống kín và các trạm bơm tăng áp bám theo hành lang các trục đường cao tốc, vận chuyển nước thô đến các khu vực ven biển.
Giải pháp khai thác, truyền dẫn nước thô vùng Bắc sông Tiền. Ảnh: GNP
Theo ông Lều Mạnh Huy, giải pháp này khai thác nguồn nước thô từ thượng nguồn, vận chuyển bằng hệ thống đường ống kín đến các nhà máy xử lý nước sạch phía hạ nguồn. Điểm lấy nước thô phù hợp với tình hình xâm nhập mặn hiện nay và có tính an toàn cao khi kết hợp với hệ thống các hồ trữ nước ngọt tại các địa phương. Khi xảy ra tình huống cực đoan, ranh mặn tiếp tục lấn sâu, dịch chuyển vị trí lấy nước thô.
Tuyến ống truyền tải chính dọc theo hành lang các tuyến đường cao tốc đang hình thành, thuận lợi trong công tác giải phóng mặt bằng và thi công lắp đặt, tiết kiệm chi phí đầu tư.
Giải pháp này đã được cập nhật điều chỉnh trong quy hoạch quốc gia, đã được hiện thực hóa thành dự án. Hiện tại, Dự án đã được Bộ Xây dựng thẩm định, đang hoàn thiện các thủ tục pháp lý để dự kiến khởi công xây dựng trong quý 4 năm nay và hoàn thành trong quý 4/2026. Đây được xem là một dự án trọng điểm, hứa hẹn giải quyết bài toán sinh kế bền vững cho hàng triệu người dân miền Tây.
Tuần lễ ngành nước Việt Nam - Vietnam Water Week 2025 diễn ra từ ngày 20 đến ngày 22/8, với chủ đề 'Ngành nước Việt Nam trong kỷ nguyên mới: Thách thức và cơ hội'. Nhiều giải pháp số hóa, công nghệ tiên tiến được giới thiệu và trình diễn tại 200 gian hàng triển lãm thể hiện bước chuyển mình mạnh mẽ để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và thích ứng với biến đổi khí hậu.
